Βασικοί πυλώνες για τη διαφύλαξη αλλά και τη διακίνηση της πολιτιστικής πληροφορίας, «ζώντα» αποθετήρια που παρέχουν σε κάθε ενδιαφερόμενο πρόσβαση στην ιστορία, την τέχνη και τη γνώση, τα μουσεία προσαρμόζονται -άλλα πιο γρήγορα, άλλα πιο αργά- στα κελεύσματα των καιρών και αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας. Κι αυτή αποδεικνύει με τη σειρά της έμπρακτα ότι μπορεί να υπηρετήσει με τον καλύτερο τρόπο τους σκοπούς τους.
Η εποχή των σκονισμένων εκθεμάτων μέσα στις παλαιομοδίτικες βιτρίνες, με τις υποτυπώδεις περιγραφές στο καρτελάκι δίπλα τους, και του νυσταλέου, βαριεστημένου φύλακα στο καρεκλάκι της γωνίας, μάλλον έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, όπως φάνηκε στη διάρκεια της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας διημερίδας με τον (μακροσκελή) τίτλο «Δικτυωμένο μουσείο: Νέα μέσα και καινοτόμες ιδέες για τη διεύρυνση κοινού σε μουσεία και πολιτιστικούς φορείς», η οποία διοργανώθηκε από το Μουσείο Μπενάκη και την πρεσβεία των ΗΠΑ και πραγματοποιήθηκε την Τρίτη και την Τετάρτη στο φιλόξενο αμφιθέατρο του κτιρίου της οδού Πειραιώς.
Οι παρουσιάσεις των ομιλητών, οι εισηγήσεις στα «στρογγυλά τραπέζια», με τα οποία έκλεισε κάθε ημέρα, αλλά και οι πυκνές παρεμβάσεις του κοινού απέδειξαν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η χρήση των «νέων» τεχνολογιών έχει διευρύνει κατά πολύ τα όρια του μουσείου: γεννώνται νέοι τρόποι επικοινωνίας με το κοινό, προσφέρονται μεγαλύτερες δυνατότητες επιλογής και εμπλοκής κάθε πολίτη στο έργο του, υποστηρίζονται οι συνέργειες με άλλα μουσεία, με πολιτιστικούς οργανισμούς και με ομάδες ειδικού -επιστημονικού και μη- ενδιαφέροντος.
Η τεχνολογία έχει πλέον σταθερή, οριζόντια παρουσία σε κάθε τομέα δραστηριότητας του μουσείου: από την ψηφιοποίηση του πολιτιστικού περιεχομένου και την παρουσίαση της πληροφορίας με χρήση πολυμέσων, ως την ανάδειξη των συλλογών του σε τοπικό ή υπερ-τοπικό επίπεδο, μέσω του Διαδικτύου, για όσους θέλουν, αλλά δεν μπορούν να το επισκεφθούν. Οι σταθεροί διαδραστικοί σταθμοί πληροφόρησης, τα πεπαλαιωμένα μεν αλλά πάντα κραταιά ακουστικά συστήματα, οι ψηφιακοί «ξεναγοί» χειρός και οι κάθε λογής δικτυακές εφαρμογές (μερικές, μάλιστα, με αξιοποίηση των χωρικών δεδομένων, που αναγνωρίζονται από τα «έξυπνα» κινητά) μπορούν να προσφέρουν στον επισκέπτη του μουσείου πρωτόγνωρες εμπειρίες, ιδιαίτερα αν οι μουσειολόγοι και οι συνεργάτες τους διαθέτουν φαντασία και δημιουργικότητα.
Ομως, και οι «εικονικοί» επισκέπτες μπορούν πλέον να βρουν στις εντυπωσιακές, ελκυστικές ιστοσελίδες πλήθος πληροφορίες, «σερβιρισμένες» με τέτοιον τρόπο που θα τους κάνει όχι μόνο να επισκεφθούν το ίδιο το μουσείο (αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό), αλλά να συνεισφέρουν και στη λειτουργία του. Γιατί, μια από τις πιο δυναμικές διεθνώς τάσεις, η οποία αναφέρθηκε απ' όλους τους ομιλητές, είναι η ενεργή συμμετοχή του κοινού με γνώμες, συμβουλές, παρατηρήσεις και κάθε λογής περιεχόμενο στις καθημερινές δράσεις του μουσείου. Το τελευταίο εξελίσσεται πλέον σ' ένα ιδιότυπο κοινωνικό δίκτυο και μάλιστα ιδιαίτερα κατανεμημένο, αφού το «κοινό» του (ιδιαίτερα στα μεγάλα, πασίγνωστα μουσεία, όπως το αμερικανικό ΜοΜΑ ή η βρετανική National Gallery, που αναφέρθηκαν ως χαρακτηριστικά παραδείγματα) μπορεί να κατοικεί απανταχού της Γης...
Δικαιολογημένα ο αναγνώστης θα απορήσει, τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ελληνική πραγματικότητα... Οχι μεγάλη, έχει δίκιο! Οι δυο βασικές ομιλήτριες, η υπεύθυνη για τα Νέα Μέσα στο Smithsonian American Art Museum, Νάνσι Πρόκτορ, και η δημιουργική διευθύντρια για τα ψηφιακά μέσα του ΜοΜΑ, Αλέγκρα Μπερνέτ, συνεπικουρούμενες στο βασικό σχολιασμό από τη μουσειολόγο Ελένη Λαγούδη και τον επίκουρο καθηγητή του Παντείου, Κωστή Δάλλα, αναφέρονταν στη διεθνή πραγματικότητα όταν μιλούσαν για όλες αυτές τις πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις.
Στην επανάσταση που συντελείται στα μουσεία ανά τον κόσμο, εμείς μάλλον δεν έχουμε προσκληθεί! Οι εισηγήσεις στα δυο στρογγυλά τραπέζια, αλλά κυρίως οι ερωτήσεις των συμμετεχόντων στην εκδήλωση δεν άφησαν περιθώρια αμφιβολιών. Κι όχι ότι μας λείπει η τεχνολογία - έχουμε και με το παραπάνω τις λύσεις που απαιτούνται, κάποιες μάλιστα τις εξάγουμε με επιτυχία και στο εξωτερικό! Ισως, όμως, δεν έχουμε μάθει να αγαπάμε τα μουσεία μας, αλλά ούτε και να «σκεφτόμαστε έξω από το κουτί», κάτι απαραίτητο αν πρόκειται το κοινό να συμμετέχει στην παραγωγή και τη διαδικασία της γνώσης... Και, βέβαια, όπως επισήμανε η κ. Λαγούδη, έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα (δυστυχώς, όχι μόνο στα μουσεία) σ' ό,τι αφορά τις διαδικασίες, τους ρόλους, την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, τους στόχους και τις απαραίτητες δεσμεύσεις για την επίτευξή τους. Ιδέες υπάρχουν, όμως η υλοποίηση και η διαχείρισή τους χωλαίνουν.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Κάποια στιγμή έγινε η (μοιραία) ερώτηση... Κάμποσες οι απαντήσεις που ακούστηκαν: Επιλέξτε στρατηγική - ίσως διπλή αντιμετώπιση, με κάτι απλούστερο για τους Ελληνες, κάτι προχωρημένο για τους συνηθισμένους σε πιο εκκεντρικές λύσεις, ξένους. Κάντε αργά, αλλά σταθερά βήματα, διαλέξτε απλές δράσεις για την αρχή (π.χ.. ηχητικούς οδηγούς, podcasts κ.λπ.), βάλτε στόχους και χρονικά όρια, εμπνεύστε, προκαλέστε και μοιραστείτε...
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου