Πατέρα πάρε άδεια...

Σε αρκετές (άλλες) χώρες της Ευρώπης, ο Αουντούν Λισμπάκεν θα έδινε κατά πάσα πιθανότητα την εντύπωση ενός ελαφρώς… ζαμανφουτιστή πολιτικού: το φθινόπωρο του 2010, έπειτα από τη γέννηση της κόρης του, της Αουρόρα, ο νορβηγός υπουργός Παιδικής Ηλικίας, Ισότητας και Κοινωνικής Συνοχής πήρε άδεια πατρότητας τεσσάρων μηνών. Επί 16 εβδομάδες, ο Λισμπάκεν άλλαζε πάνες, πήγαινε για ψώνια και μαγείρευε - ενώ η γυναίκα του πήγαινε κανονικά στη δουλειά της. «Ηθελα να περάσω χρόνο με το μωρό μου και να δείξω πως η δουλειά, όσο σημαντική και αν είναι, δεν δικαιολογεί την απάρνηση των οικογενειακών μας ευθυνών», εξηγεί.

Για τη Νορβηγία, η περίπτωσή του δεν έχει τίποτε το μοναδικό: λίγες εβδομάδες μετά την αναχώρηση του Λισμπάκεν, ήταν η σειρά του υπουργού Δικαιοσύνης, του Κνουτ Στόρμπεγκετ, να πάρει άδεια πατρότητας τριών μηνών ώστε να φροντίσει το μωρό του, την Ινγκριντ. «Πριν από μερικά χρόνια, οι άδειες αυτές θα είχαν αναμφίβολα προκαλέσει μεγάλο σούσουρο», λέει με ένα χαμόγελο ο Λισμπάκεν. «Σήμερα όμως, ισχύει το αντίθετο: σούσουρο θα είχε προκαλέσει το να μην τις είχαμε πάρει! Μέσα σε είκοσι χρόνια, οι νοοτροπίες άλλαξαν εντελώς: οι Νορβηγοί θεωρούν φυσιολογικό να περνούν οι πατεράδες χρόνο δίπλα στα παιδιά τους. Αν θέλουμε να αποκτήσουν οι γυναίκες ισότητα στον χώρο εργασίας, πρέπει να διαμοιράζονται ισότιμα και οι ευθύνες στο σπίτι».

Pappapermisjon. Ετσι ονομάζεται στη Νορβηγία αυτή η μικρή οικογενειακή επανάσταση. Αμέσως μετά τη γέννηση ενός παιδιού, και οι δυο γονείς έχουν από 15 ημέρες άδεια. Κατόπιν αυτής, μπορούν να μοιραστούν μια γονική άδεια διάρκειας 46 εβδομάδων, με το 100% των αποδοχών τους, ή 56 εβδομάδων, με το 80% των αποδοχών τους. Προκειμένου δε να ενθαρρυνθούν οι πατεράδες να αναλάβουν μέρος της ευθύνης, ένα μερίδιο 12 εβδομάδων προορίζεται από χθες αποκλειστικά γι' αυτούς - μέχρι προχθές ήταν 10 εβδομάδες και το 2012 αναμένεται να αυξηθεί στις 14 εβδομάδες. Αν αρνηθούν την pappapermisjon τους, αυτές οι εβδομάδες χάνονται, δεν μπορεί να τις πάρει άδεια στη θέση τους η μητέρα. Το αποτέλεσμα, θεαματικό: πριν από την ψήφιση του σχετικού νόμου, το 1993, από τη σοσιαλδημοκρατική τότε κυβέρνηση της Νορβηγίας, μόνο ένα 3% των πατεράδων έπαιρνε άδεια πατρότητας μετά τη γέννηση του παιδιού του. Δύο χρόνια αργότερα, το ποσοστό αυτό είχε ανεβεί στο 70%. Και σήμερα, εννέα στους δέκα νορβηγούς μπαμπάδες παίρνουν άδεια πατρότητας τουλάχιστον 12 εβδομάδων.

Η Γκρέτε Μπέργκετ, υπουργός Παιδικής Ηλικίας και Οικογένειας το 1993, σύμβουλος της Διαμεσολαβήτριας υπέρ της Ισότητας σήμερα, θυμάται τα χαχανητά και τους ψιθύρους που είχε προκαλέσει τότε αυτή η μεταρρύθμιση, την οποία οι Νορβηγοί εμπνεύστηκαν από το σουηδικό μοντέλο. «Κι όμως, είναι απλό», λέει. «Προερχόμασταν από μια κοινωνία όπου η κατανομή των ρόλων ήταν πολύ ξεκάθαρη: οι άνδρες ήταν υπεύθυνοι για τη δουλειά, οι γυναίκες για την οικογένεια. Τώρα που οι γυναίκες έχουν μπει στην αγορά εργασίας, οι άνδρες πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης τους στο πλαίσιο της οικογένειας. Αυτό σημαίνει ισότητα!». «Οι έρευνες», προσυπογράφει η Ελίν Κβάντε, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας (NTNU), «δείχνουν πως όσο μεγαλύτερη ισότητα υπάρχει ανάμεσα στα ζευγάρια τόσο λιγότερα είναι τα διαζύγια. Πολλοί χωρισμοί έχουν τις ρίζες τους στις εντάσεις που πυροδοτεί η ανισότητα μέσα στο σπίτι». «Ενας πατέρας που βρίσκεται κοντά στα παιδιά του όταν είναι μικρά, θα μείνει κοντά τους για πάντα», επισημαίνει από την πλευρά της η Σουνίβα Ορσταβικ, η νορβηγίδα Διαμεσολαβήτρια υπέρ της Ισότητας.

Η ποσόστωση υπέρ του πατρός που έχει θεσμοθετήσει επί της συνολικής γονικής άδειας η Νορβηγία έχει πυροδοτήσει μια μικρή επανάσταση που εξαπλώνεται σιγά σιγά στην Ευρώπη. Η Ισλανδία, η Γερμανία και - πιο πρόσφατα - η Πορτογαλία έχουν ήδη επιλέξει να κρατήσουν στην άκρη λίγη άδεια και για τους μπαμπάδες. Μια μέρα, σιγά σιγά, ίσως να αλλάξουν οι νοοτροπίες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πηγή: Νέα