Οι έρευνες στα σχολεία της Αυστραλίας αποτελούν ευκαιρία για αντανάκλαση γύρω από τη διδασκαλία στα σχολεία της Ελλάδας και την καλλιέργεια μία εκ των σημαντικότερων δεξιοτήτων του 21ου αιώνα, της λεγόμενης αυτορρυθμιζόμενης μάθησης (self-regulation learning/SRL). Oι έρευνες παρουσιάστηκαν περί τα μέσα Δεκεμβρίου, από την πολυβραβευμένη, ομότιμη Καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Flinders (Τμήμα Εκπαίδευσης, Ψυχολογίας και Κοινωνικής Εργασίας) κ. Στέλλα Βοσνιάδου και ομάδα εξαιρετικών ακαδημαϊκών και ερευνητών στο εμβληματικό Αμφιθέατρο «Ιωάννης Δρακόπουλος», Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την παρουσίαση, η ομότιμη Καθηγήτρια κ. Στέλλα Βοσνιάδου προ(σ)κάλεσε τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδας να αναρωτηθούν βαθύτερα για το ρόλο τους, όταν προωθούν δεξιότητες στους μαθητές/τριες, αναλύοντας τα ευρήματα πολυετών μελετών στα σχολεία της Αυστραλίας που αφορούσαν στην νοοτροπία και στις στρατηγικές των εκπαιδευτικών. Οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν με τη συνεργασία Αυστραλών εκπαιδευτικών και αυστραλιανών πανεπιστημίων. Η εκδήλωση έγινε με τη συμβολή της Ελληνικής Εταιρείας Γνωσιακής Επιστήμης και του Κλάδου Γνωστικής Ψυχολογίας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Ο «ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» αναζήτησε την ομότιμη καθηγήτρια κ. Στέλλα Βοσνιάδου για να μιλήσει για το ερευνητικό έργο και τη συνεργασία της με τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Πείτε μας λίγα λόγια για την πολυετή συνεργασία σας με τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας και την πρωτοβουλία «Τeaching how to learn» που χρηματοδοτήθηκε από το Australian Research Council.
Η Αυστραλία διαθέτει πολλά καλά Πανεπιστήμια, ανάμεσα στα οποία είναι το Flinders University, στο οποίο εργάστηκα μετά την αφυπηρέτηση μου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχοντας την ευκαιρία να συνεργαστώ με εξαιρετικούς συναδέλφους καθηγητές της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης σε διάφορα ερευνητικά έργα. Ένα από τα έργα ήταν το ‘Teaching How to Learn’ που χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα DISCOVERY του Australian Research Council (ARC), επιτρέποντας μας να δημιουργήσουμε μία μεγάλη ερευνητική ομάδα που χρησιμοποίησε διάφορες μεθοδολογίες για να διερευνήσει τις γνώσεις, τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές πολλών εκπαιδευτικών της Νοτίου Αυστραλίας και Βικτώριας γύρω από θέματα μάθησης και διδασκαλίας. Στο ερευνητικό αυτό έργο συμμετείχε επίσης το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Οι έρευνές σας στην Αυστραλία και την Ελλάδα αφορούν στην αυτορρυθμιζόμενη μάθηση (SRL). Για ποιο λόγο είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί την αυτορρυθμιζόμενη μάθηση;
Με τον όρο «αυτορρυθμιζόμενη μάθηση» αναφερόμαστε στις δεξιότητες των μαθητών να ελέγχουν την μάθησή τους — να γνωρίζουν «πώς να μαθαίνουν». Οι μαθητές που ρυθμίζουν τη μάθησή τους ξέρουν να οργανώνουν το περιβάλλον τους για να μελετήσουν — ξέρουν για παράδειγμα ότι είναι σημαντικό να οργανώνουν τα βιβλία και τις σημειώσεις τους, να έχουν ένα ήσυχο μέρος όπου μπορούν να διαβάζουν και να αξιοποιούν εποικοδομητικά το χρόνο τους. Διαθέτουν επίσης γνώσεις και στρατηγικές αναγκαίες για να σχεδιάζουν, να επιβλέπουν και να αξιολογούν τη μάθησή τους. Παράλληλα, γνωρίζουν πότε δεν έχουν καταλάβει κάτι, και γνωρίζουν πώς να διορθώνουν τα λάθη τους και πότε χρειάζονται βοήθεια. Έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους και επιμονή για ξεπεράσουν τις αποτυχίες τους και να πετύχουν τους στόχους τους. Τέλος, οι αυτορρυθμιζόμενοι μαθητές έχουν επίγνωση των συναισθημάτων τους, μπορούν να ελέγχουν αποτελεσματικά το άγχος τους όταν έχουν εξετάσεις και αισθάνονται περήφανοι όταν πετυχαίνουν τους στόχους τους.
Οι δεξιότητες αυτές είναι αναγκαίες για την επιβίωση στις σημερινές κοινωνίες της Ελλάδας και της Αυστραλίας κτλ., καθώς οι συνθήκες αλλάζουν γρήγορα, και οι σχολικές κοινότητες δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να προβλέψουν τα νέα εργασιακά και κοινωνικά δεδομένα. Έτσι δημιουργείται η ανάγκη να εφοδιάσουμε τους μαθητές όχι μόνο με γνώσεις που είναι σημαντικές για τον 21ο αιώνα, αλλά με δεξιότητες που τους καθιστούν ικανούς για δια βίου μάθηση. Με άλλα λόγια, πρέπει να διδάξουμε τους μαθητές «πώς να μαθαίνουν». Η ανάγκη για αυτορρυθμιζόμενη μάθηση αναδείχθηκε σημαντικά κατά την πανδημία του COVID-19, αφού το κλείσιμο των σχολείων επιτάχυνε τη διαδικτυακή μάθηση. Κατά την περίοδο εγκλεισμού κατέστη κατανοητό ότι οι μαθητές πρέπει να διαθέτουν δεξιότητες αυτορρυθμιζόμενης μάθησης για να μαθαίνουν αποτελεσματικά από το διαδίκτυο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Ποιος είναι ο ρόλος των μαθητών και των εκπαιδευτικών στην αυτορρυθμιζόμενη μάθηση (SRL);
Πολλοί μαθητές μαθαίνουν «πώς να μαθαίνουν» στο πλαίσιο της καθημερινής τους ζωής αυθόρμητα. Εντούτοις όμως, πολλοί δεν αποκτούν τις απαιτούμενες δεξιότητες αυτορρυθμιζόμενης μάθησης. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, βοηθώντας τους μαθητές να βελτιώσουν αυτές τις δεξιότητές τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Ποια ήταν τα αποτελέσματα των ερευνών που πραγματοποιήσατε με το πανεπιστήμιο Flinders και το πανεπιστήμιο Αδελαϊδας σχετικά με τις πεποιθήσεις των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών, και τις στρατηγικές που πρέπει να εφαρμόζονται στην τάξη για αυτορρυθμιζόμενη μάθηση.
Πολλοί εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί, όπως και πολλοί εν ενεργεία εκπαιδευτικοί, πιστεύουν ότι ο ρόλος τους προβλέπει να είναι φορείς γνώσεων και περιεχομένου, και δεν καταλαβαίνουν πόσο σημαντικό είναι να αναπτύσσουν παράλληλα τις δεξιότητες των μαθητών τους για μάθηση. Έχουν την εντύπωση ότι η διδασκαλία περιεχομένου διαφέρει από τη διδασκαλία δεξιοτήτων αυτορρυθμιζόμενης μάθησης, ενώ θεωρούν ότι απαιτεί περισσότερο χρόνο—χρόνο που δεν έχουν.
Η διδασκαλία το «πώς να μαθαίνουμε» είναι όμως στενά συνδεδεμένη με το τη διδασκαλία περιεχομένου και αφορά το πώς διδάσκουμε αυτό το περιεχόμενο. Οι εκπαιδευτικοί που προάγουν δεξιότητες μάθησης στους μαθητές δεν αρκούνται στο να παρουσιάσουν μόνο την ύλη κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος, αλλά επιθυμούν να διδάξουν συγχρόνως τους τρόπους με τους οποίους οι μαθητές μπορούν να καταλάβουν καλύτερα το μάθημα. Παράλληλα δίνουν στους μαθητές ευκαιρίες για να εξασκήσουν αυτούς τους τρόπους. Για παράδειγμα, εξηγούν στους μαθητές πώς να θέτουν ερωτήσεις για να αξιολογούν αν έχουν καταλάβει το περιεχόμενο ή πώς να γράφουν μία περίληψη που να περιέχει τις βασικές ιδέες που διδάχτηκαν στο μάθημα. Όταν οι μαθητές αποκτούν δεξιότητες για να ελέγχουν και να αξιολογούν τη μάθησή τους, μαθαίνουν το περιεχόμενο του μαθήματος καλύτερα. Και όχι μόνο! Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητες αυτές για να αποκτήσουν καινούργιες γνώσεις από μόνοι τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ 5: vosbiadou-WEB
Ναι είναι δύσκολο, γιατί όπως εξήγησα οι εκπαιδευτικοί της Αυστραλίας και της Ελλάδας νομίζουν ότι η διδασκαλία σχετικά με το «πώς μαθαίνουν» οι μαθητές είναι κάτι διαφορετικό από τη διδασκαλία του «τι μαθαίνουν»–δεν καταλαβαίνουν ότι έχει να κάνει με το πώς διδάσκεται αυτό το περιεχόμενο. Μόνο όταν οι μαθητές αποκτήσουν τις αναγκαίες δεξιότητες της δια βίου μάθηση είναι σε θέση να κατανοήσουν την ύλη που διδάσκονται στο σχολείο, και συγχρόνως να γίνουν ικανοί να αποκτήσουν τις νέες γνώσεις που θα τους είναι απαραίτητες για επιβίωση στον ολοένα μεταβαλλόμενο κόσμο μας.
Η αλλαγή που πρέπει να επέλθει, δεν εξαρτάται μόνο στους εκπαιδευτικούς της Ελλάδας, της Αυστραλίας κτλ. Αφορά όλο το εκπαιδευτικό σύστημα, σχολείο, σχολική περιφέρεια, υπουργεία παιδείας των χωρών και φορείς διαμόρφωσης εκπαιδευτικής πολιτικής. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ετοιμάζει τους μαθητές να αντιμετωπίζουν τις ανάγκες της ζωής στον 21ο αιώνα δεν μπορεί να βασίζεται στην στείρα απομνημόνευση γεγονότων και ημερομηνιών. Χρειάζεται να δημιουργεί αυτορρυθμιζόμενους μαθητές με ευελιξία σκέψης και ικανότητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6: Θα ήθελα να αναφερθείτε στην περίπτωση του Australian Science and Mathematics School, το οποίο θεμελιώθηκε το 2003;
Το Australian Science and Mathematics School (ΑSMS) είναι ένα λύκειο ειδικού σκοπού που ιδρύθηκε από το Πανεπιστήμιο Flinders για να προσελκύσει μαθητές που ενδιαφέρονται για τις Επιστήμες, τα Μαθηματικά και την Τεχνολογία με σκοπό να τους εφοδιάσει με τις δεξιότητες που θα τους ωφελήσουν στις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο και στη ζωή τους. Ένας από τους βασικούς λόγους που ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών εγκαταλείπουν το πανεπιστήμιο μετά από ένα χρόνο φοίτησης είναι η έλλειψη προετοιμασίας σχετικά με τις απαιτήσεις της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης για ανεξάρτητη μάθηση.
Το ASMS έχει αναπτύξει καινοτόμα προγράμματα που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη της επίγνωσης των μαθητών γύρω από τη δική τους μάθηση αναρωτώμενοι: σε τί είμαι καλός; ποιες είναι οι αδυναμίες μου; πώς μπορώ να βελτιώσω τις επιδόσεις μου; Παράλληλα, μέσα από τη δημιουργία ενός δημιουργικού αναλυτικού προγράμματος δίνει ευκαιρίες στους μαθητές για πρωτοβουλία και αυτενέργεια. Tο ASMS βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν κίνητρα για μάθηση.
ΕΡΩΤΗΣΗ 7: Πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί της Ελλάδας μπορούν να μάθουν από τις μελέτες που έγιναν με Αυστραλούς εκπαιδευτικούς στα σχολικά περιβάλλοντα της χώρας; Υπάρχουν κοινές προκλήσεις και συνθήκες;
Ναι, φυσικά. Οι προκλήσεις είναι οι ίδιες και στις δύο χώρες. Η ανάγκη για δια βίου μάθηση δεν υπάρχει μόνο στην Αυστραλία. Η ανάγκη για δια βίου μάθηση και οι σχετικές δεξιότητες είναι αναγκαίες για την ζωή στον 21ο αιώνα. Παρόλο που οι συνθήκες μπορεί να μην είναι ακριβώς ίδιες, δεν υπάρχει λόγος οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα να μη μπορούν να συνδυάσουν τη διδασκαλία του «τι μαθαίνω με το πώς μαθαίνω».
ΜΑΡΙΑ-ΦΙΛΙΩ ΤΡΙΔΗΜΑ, είναι κοινωνιολόγος και εκπαιδευτικός σε ιδιωτικό σχολείο
Πηγή: Νέος Κόσμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου