Η κοινωνικότητα είναι ένα εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, η οποία ξεκινά με την ανάγκη για επαφή και επικοινωνία με τους άλλους αλλά εξελίσσεται και αλλάζει μορφές κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Αναφερόμενοι στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, εννοούμε την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους να δημιουργούν και να διατηρούν σχέσεις με τους άλλους, σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν. Αφορά στις δεξιότητες του παιδιού να αλληλεπιδρά επαρκώς με τους άλλους και να διαχειρίζεται κατάλληλα τις κοινωνικές καταστάσεις. Επιπλέον, η συναισθηματική ανάπτυξη αφορά στα συναισθήματα του παιδιού, αλλά και στην ικανότητά του να αναγνωρίζει τα δικά του συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων, να εκφράζεται συναισθηματικά, καθώς και να ελέγχει και να διαφοροποιεί τα συναισθήματά του ανάλογα με την κατάσταση. Η ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων είναι πολύτιμες για την ψυχοκοινωνική προσαρμογή του νεαρού ατόμου και έχει τις βάσεις της σε μικρές ηλικίες, όταν το άτομο εκπαιδεύεται σε πολλές δεξιότητες και αποκτά πολλές πρώτες κοινωνικές εμπειρίες. Τα παιδιά σταδιακά λοιπόν εξασκούνται και κατακτούν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες.
Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του παιδιού, καθώς είναι εκείνοι που εμφυσούν στα παιδιά αξίες και ιδέες, επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους και τα βοηθούν να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες και να μάθουν σημαντικούς κοινωνικούς κανόνες. Επιπλέον, μέσω της σχέσης με το παιδί του παρέχουν υγιή πρότυπα επικοινωνίας και έκφρασης των συναισθημάτων και καλύπτουν συναισθηματικές του ανάγκες. Το σχολείο ως θεσμός, αλλά και οι εκπαιδευτικοί μέσα από το ρόλο τους είναι επίσης σημαντικό να εξασκούν τα παιδιά σε κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, καθώς το σχολείο αποτελεί ένα σημαντικό πλαίσιο, εκτός της οικογένειας, όπου το παιδί γίνεται μέλος ομάδων με διαφορετικά άτομα και εκπαιδεύεται.
Η συναισθηματική και κοινωνική αγωγή στο σχολείο στοχεύει στο να εξασκήσει και να αποκτήσει το παιδί δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να συνυπάρχει και να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους άλλους. Η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του ενισχύει άλλωστε τη σχολική προσαρμογή και την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού, ενώ το βοηθά να δημιουργήσει φιλίες και θετικές σχέσεις με τους άλλους. Παράλληλα, αυτό έχει θετικά αποτελέσματα για ολοκληρο το σχολικό πλαίσιο, το οποίο ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά και φροντίζει για τις ανάγκες των παιδιών, ενώ υπάρχει επίδραση και στη μείωση φαινομένων ρατσισμού και βίας στο σχολείο.Αρχικά, είναι σημαντική η ενημέρωση και εξοικείωση των παιδιών με κοινωνικούς κανόνες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά ενός ατόμου μέσα από το παράδειγμα της τάξης και της συνύπαρξης και συνεργασίας με τους άλλους σε αυτή, και γενικότερα μέσα στο σχολικό πλαίσιο. Είναι σημαντικό να καλλιεργείται ο σεβασμός στα προσωπικά όρια του εαυτού και των άλλων, και όχι μόνο η υπακοή σε αυτούς τους κανόνες.
Επίσης, απαραίτητη είναι η συζήτηση και εξοικείωση των μαθητών με έννοιες, όπως η διαφορετικότητα, η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός και η καλύτερη γνώση του εαυτού. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν τους μαθητές σε τέτοια ζητήματα με τρόπους που να περιέχονται μέσα στα μαθήματα τους στην τάξη, εξελίσσοντας και προεκτείνοντας δηλαδή όσα ήδη διδάσκονται τα παιδιά, κάνοντας ίσως συνδέσεις και ευαισθητοποιώντας τους μαθητές/ τις μαθήτριες σε διάφορα θέματα σχετικά με την κοινωνική ζωή, ανάλογα βέβαια και με την ηλικία των παιδιών.
Βοηθητική είναι η επαφή με σημαντικές έννοιες με βιωματικό τρόπο στο σχολείο, το οποίο άλλωστε προσφέρει πολλές ευκαιρίες για να «δοκιμαστεί» η εφαρμογή αυτών των σημαντικών εννοιών.
Τα παιδιά χρειάζεται να εκπαιδεύονται στην αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων, στην επίδειξη ενσυναίσθησης, σε αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας, στη διεκδικητικότητα, στην απόκτηση αυτοαντίληψης και αποδοχής του εαυτού. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από σχετικές συζητήσεις, βιωματικές δράσεις και προγράμματα μέσα στην τάξη. Οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να εκπαιδεύονται και οι ίδιοι σε τέτοια ζητήματα, ώστε στο πλαίσιο του ρόλου τους να εκπαιδεύουν τα παιδιά στα παραπάνω, όσο αυτό είναι εφικτό. Η εκπαίδευση των μαθητών σε θέματα που άπτονται της συναισθηματικής νοημοσύνης μπορούν να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της τάξης από τον εκπαιδευτικό, αλλά και με τη βοήθεια σχολικών ψυχολόγων μέσα από προγράμματα πρόληψης.
Επιπλέον, καθώς η σχολική ζωή συχνά δίνει αφορμές για επίλυση προβλημάτων και συγκρούσεων, οι εκπαιδευτικοί μπορούν, ορμώμενοι από αυτά, να καθοδηγήσουν τα παιδιά στην επίλυση των θεμάτων με κατάλληλο τρόπο, έχοντας υπόψιν πως το δικό τους πρότυπο είναι εξαιρετικά σημαντικό για το τι θα μάθουν τα παιδιά να κάνουν για να διαχειρίζονται ποικίλες καταστάσεις που προκύπτουν. Αυτό μπορεί να ισχύει τόσο σε μικρές ηλικίες που έχουν τις πρώτες τους εμπειρίες, όσο και σε μεγαλύτερες που συχνά προκύπτουν και σοβαρότερα θέματα. Η συζήτηση, η καθοδήγηση των παιδιών με ερωτήσεις για την οπτική την δική τους και των άλλων, αλλά και για την πιθανή εξέλιξη διαφορετικών καταστάσεων μπορεί να είναι μία σημαντική παρέμβαση στο να μάθει το παιδί να παρατηρεί τον εαυτό και τους άλλους να εξετάζει διαφορετικά ενδεχόμενα και να ελέγχει τη συμπεριφορά του.Τέλος, η δημιουργία ενός θετικού και συμπεριληπτικού κλίματος στο σχολείο, η οποία ευνοεί την επικοινωνία και αποδέχεται τη διαφορετικότητα και την συναισθηματική έκφραση και τις ιδέες των παιδιών, καλλιεργεί στα παιδιά δεξιότητες, ευνοεί τη μάθηση, τη δημιουργικότητά τους και την ανάπτυξη του δυναμικού τους, ενώ ενισχύει την ψυχική τους διάθεση και ισορροπία.
Ενδεικτικές πηγές:
Φαίη Παπαγεωργίου, Ψυχολόγος, MSc στη Σχολική Ψυχολογία, Χειρίστρια Γραμμής ΕΛΙΖΑ 10454
Πηγή: eliza.org.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου