Βιβλιοπαρουσίαση: A kind of Spark

“It’s so confusing. To be too much for some people and not enough for everyone else”

Μία ιστορία για το κουράγιο, τη φιλία και τι σημαίνει να είσαι διαφορετική/ός.

Το βιβλίο «A Kind of Spark» της Elle McNicoll αφηγείται την ιστορία της εντεκάχρονης Addie, στην προσπάθεια της να πείσει τους κατοίκους της μικρής της πόλης να κατασκευαστεί ένα μνημείο για τις μάγισσες που θανατώθηκαν στις δίκες των μαγισσών που έλαβαν χώρα στην πόλη τους, καθώς γνωρίζει ότι η ιστορία των γυναικών που κατηγορήθηκαν και θανατώθηκαν σαν μάγισσες, είναι πολλά περισσότερα από αυτό.

Υπόθεση

Η Addie γνωρίζει ακριβώς ποια είναι. Η Addie ξέρει, επίσης, ότι οι καρχαρίες είναι πιο ενδιαφέροντες από τα δελφίνια, γνωρίζει ποια είναι η αγαπημένη της λέξη στο λεξικό, όπως και το ότι οι μεγαλύτερες αδερφές της είναι η μία το αντίθετο της άλλης.

Όταν η Addie μαθαίνει για τις δίκες των μαγισσών που συνέβησαν στην πόλη της, ξέρει ότι οι μάγισσες αυτές είναι πολλά περισσότερα από αυτόν τον χαρακτηρισμό, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εκείνη. Στην προσπάθειά της να πείσει την πόλη της να δημιουργήσουν ένα μνημείο για να μην ξεχαστεί η ιστορία των μαγισσών, θα καταφέρει η Addie να τους κάνει να αναθεωρήσουν τον τρόπο που την αντιμετωπίζουν;

Ένα βιβλίο που έχοντας κεντρικό άξονα ένα αυτιστικό άτομο, μας αποκαλύπτει τον αυτισμό ως βίωμα στην παιδική αλλά και νεαρή ηλικία, περιγράφοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματα, την κλιμάκωση των κρίσεων, αλλά κι την ψυχολογία της υποχρεωτικής «κοινωνικής μάσκας» (masking), καθώς και την αντιμετώπιση των αυτιστικών ατόμων από το περιβάλλον τους.

Μας βάζει στη θέση του αυτιστικού παιδιού και παίρνουμε μια γεύση από τον τρόπο που σκέφτεται, τα συναισθήματα που νιώθει, και – κυρίως- το πώς αφουγκράζεται κι επεξεργάζεται το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται κάθε φορά, είτε αυτό φορά τους ανθρώπους, είτε τον χώρο.

“On days like this, I spend lunchtime in the library. I feel the other children in the class watching me as we tuck in our chairs and leave the room, the school bell screeching so loudly. Loud noises make my head spin, the feel like a drill against a sensitive nerve. I walk through the corridors, practicing my breathing and keeping my eyes straight ahead. People talk so loudly to their friends, who are right next to them. They get too close, they push and clamour, and it makes my neck hot and my heart too quick.” (σελ. 3)

“Reading is the most calming thing after an overly loud and unkind classroom. I can take my time. There is no one rushing me or barking at me. The words all follow rules. The pictures are bright and alive. But they do not overpower me.” (σελ. 5)

“My hands are tremoring. The word torture is physical to me. I feel it circle around my wrists, tighten its grip on my throat” (σελ. 60)

Δεν ωραιοποιεί τις κρίσεις, ούτε τις δαιμονοποιεί. Η συγγραφέας τις περιγράφει και προσπαθεί να τις εξηγήσει.

“And then something broke inside of my sister.

She howled. I still remember the sound. Screaming, crying and beating her own head. It was like she was trying to knock all of the horrible names she had been called out of her mind” (σελ. 39)

Μάλιστα, μέσα από την περιγραφή της ίδια της ηρωίδας στη νέα της συμμαθήτρια για το τι σημαίνει ότι είναι αυτιστική, μαθαίνουμε κι εμείς με πολύ απλό τρόπο, όχι μόνο αυτό, αλλά και ότι, όταν δεν καταλαβαίνουμε κάποιο άτομο, μπορούμε να ρωτήσουμε. (“I’m autistic. … What’s that?”)

Αξιοποιώντας τον παραλληλισμό με τις μάγισσες του παρελθόντος- γυναίκες που ήταν διαφορετικές, κατηγορήθηκαν και δεν μπόρεσαν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, γιατί δεν κατανοούσαν τις κατηγορίες, τις συνθήκες κλπ- , η Elle McNicoll μάς προκαλεί να αναθεωρήσουμε τη σημερινή μας στάση απέναντι στο διαφορετικό, σε αυτό που μας φαίνεται ακατανόητο, αλλά στην πραγματικότητα έχει πολλές, ποικίλλες και τελικά εύκολα κατανοητές- εξηγήσεις.

“It’s like the witches… They’ve made up their minds about Bonnie. And, in a way, people have made up their minds about me and Keddie. What we are.” (σελ. 79)

“When grown-ups don’t like what we have to say, they blame our autism and say we don’t know our own minds” (σελ. 44)

Με το αφηγηματικό τέχνασμα της μεγαλύτερης αυτιστικής αδερφής, η συγγραφέας μας οδηγεί από τις επιστημονικές (και μη) θεωρίες και αντιλήψεις της περασμένης δεκαετίας για το φάσμα του αυτισμού, στη συμπεριληπτική προσέγγιση της νευροδιαφορετικότητας. Στην περίπτωση της μεγαλύτερης αδερφής γίνονται λάθη και από την οικογένεια που δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις που προκύπτουν, ενώ στην περίπτωση της ηρωίδας, και η οικογένεια γνωρίζει περισσότερα, αλλά υπάρχει και ένα άτομο που μπορεί να εξηγήσει τι συμβαίνει (δεν είναι τυχαίο ότι η Elle McNicoll είναι μέντορας στο πανεπιστήμιο για μη νευροτυπικές/ούς φοιτήτριες/ές).

“’Autism isn’t a personality difference, Mum says firmly. ‘It’s not a matter of Addie being a little more sensitive or a little more emotional. She is dealing with a different neurological reality… We want Addie to have a better childhood than our other daughter had.’ (σελ.67)

“I have Keedie to explain everything to me. To tell me why my handwriting is bad, why loud noises and bright colours make my mind catch fire.

She had no one to tell her.

‘Most people still don’t’ understand, Addie.’

‘But’, I get the urge to stim, the conversation feels too loaded. ‘Won’t it be harder masking full-time?’

…Masking is when we have to pass as a neurotypical person, as someone who is not like us. We have to ignore the need to stim, self-soothe and we have to make firm eye contact. Keedie told me it’s like when superheroes have to pretend that they are regular people.” (σελ.16)

Ακόμα, χωρίς να είναι ο μοναδικός χώρος διαδραμάτισης των γεγονότων του βιβλίου, το σχολείο και οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται, κατέχουν κεντρικό ρόλο. Θίγονται ζητήματα όπως η φιλία με συνομήλικους στο σχολείο, το bullying από συμμαθητές, αλλά και το bullying από καθηγητές και ενήλικες. Και η συγγραφέας το καταφέρνει μέσα από σκηνές της καθημερινότητας, με τις οποίες μπορεί να ταυτιστεί η/ο νεαρή/ός αναγνώστρια/στης, αγγίζοντας ταυτόχρονα πολλά θέματα, χωρίς όμως να «φορτώνει» την πλοκή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το βιβλίο ξεκινάει με μία «δύσκολη» σκηνή στο σχολείο, όπου η καθηγήτρια της ηρωίδας σκίζει την εργασία της, φωνάζοντας το πόσο κακογραμμένη ήταν και κατηγορώντας την ότι τεμπελιάζει, ενώ περιγράφει πώς γίνεται αντιληπτό το περιστατικό από την αυτιστική ηρωίδα.

“I just keep staring at my writing. The, suddenly, it’s gone.

Miss Murphy has snatched it from my desk and is now ripping it up. The sound of the paper being torn is overly loud. Right in my ears. The characters in the story I was writing beg her to stop, but she doesn’t.” (σελ.1)

Λίγα λόγια για τις δημιουργούς

Το A Kind of Spark είναι το πρώτο βιβλίο της Elle McNicoll. Ούσα η ίδια μη νευροτυπική συγγραφέας, την απασχολούν ιδιαίτερα τα ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα και η αναπαράσταη των ανάπηρων ατόμων και συνεισφέρει ως μέτορας για φοιτητές νευροδιαφορετικούς στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου. Όταν δεν γράφει, εργάζεται ως επιμελήτρια κειμένων.

Η εικονογράφος Kay Wilson έχει έδρα της το Λονδίνο, Έχει ΔΕΠΥ και για τις δημιουργίες της αντλεί έμπνευση από τη διαδικασία εκτύπωσης, τη βρετανική μυθολογία και το έργο της Tove Jansson. Όταν δεν ζωγραφίζει, κάνει παρέα με γάτες.

Ο εκδοτικός οίκος Knights Of εστιάζει την αναζήτηση και ανάδειξη φωνών από περιβάλλοντα που δεν εκπροσωπούνται συνήθως. Αποτελεί δέσμευσή τους η έκδοση συμπεριληπτικών βιβλίων και η διασφάλιση της μεγαλύτερης ποικιλλομορφίας της ομάδας που εργάζεται για κάθε βιβλίο. Το hashtag που τους χαρακτηρίζει είναι το #BooksMadeBetter

Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε την Elle McNicoll να διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο της

“My autism isn’t always my superpower. Sometimes it’s difficult. But on the days when I’m finding electricity in things, seeing the details that others might not, I like it a lot” (σελ. 181)

A Kind of Spark

Elle McNicoll

Kay Wilson (εικονογράφηση)

Εκδοτικός οίκος: KO- Knights Of

2020

Ευλαμπία Αγγέλου

Ανεξάρτητη ερευνήτρια

Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας