Διαβάστε 10 απλές ιδέες που μπορείτε να χρησιμοποιείτε μέσα στη γενική τάξη για να διδάξετε αποτελεσματικά και να βοηθήσετε τους μαθητές σας στο Φάσμα του Αυτισμού να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους.
1) Μάθετε τον μαθητή σας από τον ίδιο τον μαθητή: Συχνά οι εκπαιδευτικοί όταν χρειάζονται πληροφορίες για έναν μαθητή ψάχνουν στους ατομικούς εκπαιδευτικούς φακέλους. Μολονότι οι φάκελοι αυτοί περιέχουν κάποια στοιχεία, σπανίως αποτελούν την πιο καλή πηγή πληροφοριών. Οι δάσκαλοι που θέλουν να μάθουν περισσότερα για έναν μαθητή με αυτισμό θα πρέπει να ζητήσουν από τον ίδιο τον μαθητή να τους παρέχει τις πληροφορίες. Κάποιοι μαθητές είναι πρόθυμοι και σε θέση να μιλήσουν για τον εαυτό τους, ενώ άλλοι χρειάζονται βοήθεια από μέλη της οικογένειάς τους. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να πάρουν αυτές τις πληροφορίες με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, μπορούν να μιλήσουν με τον μαθητή σε στυλ άτυπης συνέντευξης ή να του ζητήσουν να κάνει μια λίστα των πραγμάτων που θα βοηθούσαν τα παιδιά που μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο. Τη λίστα αυτή μπορεί στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός να τη μοιράσει και σε άλλους συνεδέλφους του στο σχολείο. Αν ο μαθητής στο Φάσμα του Αυτισμού δεν μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να καταφύγουν στους γονείς για βοήθεια και να μάθουν τους τρόπους που χρησιμοποιούν αποτελεσματικά στο σπίτι ή να δουν βίντεο του παιδιού σε διάφορες οικογενειακές και κοινωνικές δραστηριότητες. Με αυτό τον τρόπο οι εκπαιδευτικοί έχουν πρόσβαση σε στοιχεία που είναι πιο χρήσιμα και συγκεκριμένα από τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές αναφορές και αξιολογήσεις.
2) Διδάξτε με βάση τα πράγματα που το συγκινούν: Όποτε είναι εφικτό, οι εκπαιδευτές πρέπει να χρησιμοποιούν τα ενδιαφέροντα, τα δυνατά στοιχεία, τις δεξιότητες και τις περιοχές πολλών γνώσεων σαν εργαλεία για τη διδασκαλία. Μπορεί ένα πάθος για το GPS να χρησιμοποιηθεί για να εμπνεύσει τα παιδιά να διαβάζουν (πχ εγχειρίδια λειτουργίας), να αποκτήσουν νέες μαθηματικές δεξιότητες (γίνε «ανθρώπινο» GPS- υπολογίστε την απόσταση μεταξύ δύο σημείων) ή να απαντήσουν σε διασκεδαστικές ερωτήσεις σχετικά με κοινωνικά- ιστορικά θέματα («Πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν ο Χριστόφορος Κολόμβος είχε GPS»).
3) Κάντε τα να μιλήσουν: Σε μερικές τάξεις λίγοι μαθητές κυριαρχούν στις συζητήσεις. Είναι πολύ σημαντικό αυτοί οι εξωστρεφείς μαθητές να έχουν φωνή μέσα στην τάξη, αλλά εξίσου σημαντικό είναι να έχουν και οι άλλοι μαθητές – οι λιγομίλητοι, οι αλλοδαποί, οι ήσυχοι, οι μαθητές με αναπηρία- την ευκαιρία να μοιραστούν τις ιδέες τους, να κάνουν και να απαντήσουν ερωτήσεις, να εκφράσουν τις απόψεις τους. Για να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να επικοινωνούν, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να σχεδιάζουν δραστηριότητες και δομές/ ρουτίνες που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση. Σε μια τάξη ζητούνταν από τους μαθητές «να γυρίσουν και να μιλήσουν» ο ένας στον άλλο σε διάφορες στιγμές της ημέρας. Ένας καθηγητής ιστορίας χρησιμοποιούσε αυτή την στρατηγική κατά στις διαλέξεις του δίνοντας χρόνο στους μαθητές για να διδάξει ο ένας στον άλλο μέρος του μαθήματος. Μετά από τις σύντομες διαλέξεις του (διαρκείας 15 λεπτών) ζητούσε από τους μαθητές να γυρίσουν στο διπλανό τους και να απαντήσουν μια συγκεκριμένη ερώτηση ή να εξηγήσουν ξανά την έννοια που διδάχθηκαν. Για παράδειγμα, μετά από μια σύντομη διάλεξη σχετικά με τον θεσμό του Προέδρου, ζητούσε από τους μαθητές να συζητήσουν «Ποιες ιδιότητες πρέπει να έχει ένας Πρόεδρος» και «Πώς αυτή η λίστα ιδιοτήτων/ επιθυμητών προσόντων άλλαξε στο πέρασμα του χρόνου» Με αυτό τον τρόπο ένας μαθητής με Σύνδρομο Asperger που χρειάζεται εξάσκηση σε δεξιότητες όπως το να μένει στο θέμα, να συμμετέχει σε διάλογο μπορούσε να εξασκείται καθημερινά. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρέχουν ευκαιρίες για επικοινωνία δίνοντας σε όλους τους μαθητές χρόνο και δυνατότητα συμμετοχής κατά τη διάρκεια συζητήσεων. Ένας τρόπος είναι να ζητήσετε από όλους του μαθητές της τάξης να συμμετέχουν με μια σωματική κίνηση στις ερωτήσεις. Για παράδειγμα, αντί να ρωτάτε «ποιος μπορεί να μου πει ένα κλάσμα ισοδύναμο του ½» μπορείτε να πείτε «σηκωθείτε αν μπορείτε να μου πείτε ένα κλάσμα ισοδύναμο του ½». Η στρατηγική αυτή όχι μόνο δίνει σε όλους τους μαθητές μια ευκαιρία να απαντήσουν, αλλά επιτρέπει και την κίνηση στα πλαίσια του μαθήματος, στοιχείο που αρέσει πολύ στους μαθητές με Αυτισμό. Αυτού του είδους οι κινητικές αντιδράσεις στο πλαίσιο όλης της τάξης βοηθούν πολύ τους μαθητές με Αυτισμό. Ιδιαίτερα σημαντική είναι αυτή η στρατηγική για τα παιδιά που δεν έχουν προφορικό λόγο, καθιστώντας την ιδανική επιλογή για γενικές τάξεις στα πλαίσια της συμπεριληπτικής αγωγής.
4) Δίνοντας επιλογές: Οι επιλογές δεν δίνουν στους μαθητές μόνο την αίσθηση ότι έχουν έλεγχο στη ζωή τους, αλλά και την ευκαιρία να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους σαν άτομα. Οι επιλογές είναι πολύ βοηθητικές για τους μαθητές με αυτισμό που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες όσο αφορά το περιβάλλον μάθησης, τα υλικά μαθήματος και την επικοινωνία. Επιλογές μπορεί να δίνονται σε κάθε στιγμή της σχολικής μέρας. Οι μαθητές μπορούν να αποφασίζουν ποιες ασκήσεις θα συμπληρώσουν, ποιο ρόλο θα αναλάβουν στην ομάδα και πώς θα έχουν προσωπική βοήθεια και υποστήριξη. Παραδείγματα επιλογών που μπορείτε να προσφέρετε στην τάξη σας: Λύστε 5 από τα 10 προβλήματα που δίνονται, δουλέψτε ατομικά ή σε μικρές ομάδες, διαβάστε σιωπηλά ή μαζί με ένα φίλο, χρησιμοποιήστε μολύβι ή υπολογιστή για να γράψετε, κάντε μια έρευνα στη βιβλιοθήκη, κρατήστε σημειώσεις με λέξεις ή εικόνες.
5) Σκεφτείτε εναλλακτικές για την αντικατάσταση της γραφής με το χέρι: Το γράψιμο μπορεί να είναι πηγή μεγάλης έντασης και δυσκολιών για τους μαθητές με Αυτισμό. Κάποιοι δεν μπορούν να γράψουν καθόλου, ενώ άλλοι γράφουν με μεγάλη δυσκολία. Προκειμένου να υποστηρίξουν ένα μαθητή που δυσκολεύεται με το γράψιμο, ένας δάσκαλος μπορεί να δοκιμάσει να δώσει στο παιδί μια μικρή ενθάρρυνση καθώς αυτό προσπαθεί να γράψει κάτι- μια λέξη, μια πρόταση, μερικές σειρές. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν επίσης να επιτρέψουν στο μαθητή να χρησιμοποιεί υπολογιστή, επεξεργαστή κειμένου ή ακόμα και μια παλιά γραφομηχανή σε κάποια ή σε όλα τα μαθήματα. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά συγκεντρώνονται στο περιεχόμενο όσων γράφουν και όχι στις κινήσεις που πρέπει να κάνουν με το μολύβι.
6) Βοήθεια στην οργάνωση: Μολονότι κάποιοι μαθητές με αυτισμό είναι πολύ οργανωμένοι, άλλοι χρειάζονται υποστήριξη για να βρίσκουν τα πράγματά τους, να κρατούν τα θρανία και τα ντουλάπια τους τακτοποιημένα, και για να θυμούνται να παραδίδουν τις ασκήσεις που είχαν να κάνουν στο σπίτι. Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν όλους τους μαθητές. Για παράδειγμα, οι δάσκαλοι μπορούν να βάζουν όλους τους μαθητές να σημειώνουν σε ένα μπλοκάκι τις ασκήσεις που έχουν για το σπίτι, να μαζεύουν και να βάζουν τα βιβλία τους μέσα στην τσάντα, να τους ζητούν να έχουν πάνω στο θρανίο μόνο όσα χρειάζονται. Αν δομούν τον χρόνο καθημερινά θα δίνουν την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές να είναι οργανωμένα και να πραγματοποιούν αποτελεσματκά την μετάβαση από το σχολείο στο σπίτι. Σε αυτό το χρονικό πλαίσιο/ διάστημα μπορεί να διδάσκονται τα παιδιά συγκεκριμένες δεξιότητες όπως πχ να δημιουργούν λίστες καθηκόντων, να καταγράφουν και να ιεραρχούν κατά προτεραιότητα τις υποχρεώσεις τους.
7) Παροχή υποστήριξης στα παιδιά κατά τις μεταβάσεις: Μερικοί μαθητές με αυτισμό δυσκολεύονται πολύ στις μεταβάσεις. Μερικοί δεν αισθάνονται άνετα όταν πρέπει να αλλάξουν περιβάλλον, ενώ άλλοι όταν πρέπει να αλλάξουν δραστηριότητα. Τα άτομα με Αυτισμό αναφέρουν ότι οι αλλαγές μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολες, προκαλώντας άγχος και συναισθήματα αποπροσανατολισμού. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ελαχιστοποιήσουν/ να περιορίσουν την δυσφορία των μαθητών με τους εξής τρόπους: α) χρησιμοποιώντας οπτικούς τρόπους μέτρησης του χρόνου για να μπορεί ο μαθητής να ελέγχει τον χρόνο κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας, β) δίνοντας με συγκεκριμένο τρόπο υπενθυμμίσεις/ οδηγίες πριν από κάθε μετάβαση, γ) παρέχοντας στο μαθητή ή σε ολόκληρη την τάξη μια μεταβατική δραστηριότητα όπως πχ να σημειώνουν στο μπλοκάκι τους τα καθήκοντα της επόμενης μέρας ή (για τα μικρότερα παιδιά) ένα σύντομο τραγούδι (το ίδιο κάθε φορά που πρέπει να μαζέψουν τα πράγματά τους), δ) ζητώντας από τους συμμαθητές να βοηθήσουν τα παιδιά που δυσκολεύονται κατά τις μεταβάσεις. Στο δημοτικό μπορεί ο εκπαιδευτικός να ζητήσει από τα παιδιά να αλλάξουν τάξη μπαίνοντας σε σειρά ανά δύο (κάνοντας ζευγαράκια). Στο Γυμνάσιο μπορεί τα παιδιά αυτές τις στιγμές να περπατούν στο διάδρομο μαζί με κάποιο συμμαθητή τους, ε) παρέχοντάς τους ένα βοήθημα για τη μετάβαση (παιχνίδι, αντικείμενο, εικόνα).
8) Δημιουργήστε ένα άνετο περιβάλλον στην τάξη: Μερικές φορές οι μαθητές αποτυγχάνουν γιατί δεν νιώθουν άνετα και ασφαλείς στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Κάποια παιδιά αισθάνονται ακόμα και φόβο. Ένα κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι εξίσου σημαντικό με μια σωστή διδακτική στρατηγική ή ένα κατάλληλο εκπαιδευτικό εργαλείο για την επιτυχία του παιδιού. Οι μαθητές με αυτισμό μπορούν να μάθουν καλύτερα σε μέρη που νιώθουν ασφαλείς και άνετοι. Τομείς που μπορούν να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία πιο ευχάριστου περιβάλλοντος μάθησης είναι τα καθίσματα (ύπαρξη κουνιστών πολυθρόνων), ο φωτισμός και το επίπεδο φασαρίας (πχ ακουστικά ή ωτοασπίδες κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων).
9) Διαλείμματα: Μερικοί μαθητές δουλεύουν καλύτερα όταν μπορούν να σταματούν ανάμεσα στις εργασίες και να κάνουν διάλειμμα (πχ να περπατούν λίγο, να τεντώνονται ή απλά να κάθονται χωρίς να κάνουν κάτι). Κάποιοι μαθητές χρειάζονται διαλείμματα για περπάτημα. Αυτά τα διαλείμματα μπορούν να διαρκούν από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι 15-20 λεπτά. Κάποιοι μαθητές χρειάζονται περπάτημα στο διάδρομο πάνω κάτω 1-2 φορές, ενώ άλλοι μπορούν να περπατούν μέσα στην τάξη. Ένας εκπαιδευτικός που συνειδητοποιεί την σημασία αυτών των διαλειμμάτων μπορεί να τα προσφέρει σε όλη την τάξη. Τακτικά δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να συζητούν για ένα θέμα και μετά τους αφήνει να «μιλούν και να περπατούν» με έναν συμμαθητή τους.
10) Συμπερίληψη: Αν θέλουμε οι μαθητές να μάθουν κατάλληλες συμπεριφορές, θα πρέπει να είναι σε συμπεριληπτικά περιβάλλοντα για να βλέπουν και να ακούν πώς οι συνομήλικοί τους μιλούν και ενεργούν. Αν πρέπει οι μαθητές να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες, θα πρέπει να βρίσκονται σε έναν χώρο όπου θα μπορούν να ακούνε και να μαθαίνουν από τα άλλα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή. Αν οι μαθητές χρειάζονται εξειδικευμένή/εξατομικευμένη υποστήριξη για να πετύχουν ακαδημαϊκά, τότε οι εκπαιδευτικοί πρέπει να δουν τον εκπαιδευόμενο να λειτουργεί στο περιβάλλον της συμπεριληπτικής τάξης για να διαπιστώσουν τι είδους υποστήριξη χρειάζεται. Αν είναι αλήθεια ότι μαθαίνουμε μέσα από τη δράση, τότε ο καλύτερος τρόπος για μάθουμε σχετικά με το πώς μπορούμε σαν εκπαιδευτικοί να υποστηρίξουμε τους μαθητές με αυτισμό στα σχολεία συμπερίληψης («σχολεία για όλους») είναι απλώς να τους συμπεριλάβουμε στα σχολεία!
Απόδοση του άρθρου Supporting Students with Autism: 10 Ideas for Inclusive Classrooms της Paula Kluth
Προσαρμογή από P. Kluth (2010): “You ‘re Going to Love this kid!”: Teaching Students with Autism in the Inclusive Classroom.
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου