Ως δασκάλα καλλιτεχνικών η Alisa Leidich τραβάει 4 κάθετες γραμμές σε ένα μεγάλο μπλοκ ζωγραφικής και 20 νήπια βάζουν τα χέρια τους στο χαρτί προσπαθώντας να την μιμηθούν. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο φαίνεται.
Δάσκαλοι/νηπιαγωγοί και εργοθεραπευτές αναφέρουν ότι ένα ολοένα αυξανόμενο ποσοστό παιδιών εμφανίζονται στο νηπιαγωγείο χωρίς τη λεπτή κινητικότητα που απαιτείται για να πιάσουν ένα μαρκαδόρο, να κρατήσουν το χαρτί τους ακίνητο όταν βάφουν, να κόβουν ή να κολλούν σχήματα. «Βασικά ξαναδιδάσκουμε πολλά πράγματα» λέει η Denise Young, δασκάλα εδώ και 23 χρόνια στο Δημοτικό Σχολείο του Denver. «Είναι δύσκολο να ολοκληρώσεις ένα μάθημα». Σε μια τυπική σχολική χρονιά, η Young και η συναδέλφισσά της, Trisha Pohronezny, υπολογίζουν ότι μόλις 2 από τα 20 παιδιά έρχονται στο σχολείο με τέτοια δύναμη και συντονισμό στα χέρια που να μπορούν να χρησιμοποιήσουν ψαλίδι. Μόλις τα μισά μπορούν να κρατούν σωστά μολύβι (διατηρούν λαβές που τυπικά συναντιούνται στην ηλικία των 3 ετών).
Η καθοδήγηση/ βοήθεια αυτών των μαθητών παίρνει πολύτιμο χρόνο από τα ακαδημαϊκά προγράμματα, ενώ οι ατομικές συνεδρίες (εντός σχολείου) προκειμένου να αποκτήσουν τα παιδιά που έχουν μείνει πίσω τις απαραίτητες για την ηλικία τους δεξιότητες έχουν σαν αποτέλεσμα να χάνει ο μαθητής ώρες από την τάξη του και να επιβαρύνεται το σχολείο οικονομικά. «Αναρωτιόμαστε γιατί το φαινόμενο αυτό παρατηρείται ολοένα και πιο συχνά» αναφέρει η Linda Cunningham, εργοθεραπεύτρια που επισκέπτεται το Δημοτικό Σχολείο του Denver τέσσερις μέρες την εβδομάδα. «Ο κόσμος μας είναι πολυάσχολος. Υπάρχει πραγματική πίεση να αρχίσει το παιδί να συμμετέχει σε οργανωμένες δραστηριότητες από πολύ μικρή ηλικία, με αποτέλεσμα να έχει στη διάθεσή του ελάχιστο χρόνο για παιχνίδια έξω, στην αυλή. Τα παιδιά πρέπει να χειρίζονται το περιβάλλον τους για να κατανοήσουν χωρικές έννοιες. Συνήθως δεν μαθαίνουν κάτι όταν τους το λέμε, αλλά όταν το κάνουν μόνα τους!» Στην περιοχή έχει συσταθεί ένα νέο πρόγραμμα τέχνης που έχει σαν στόχο να βελτιώσει το συντονισμό και τη συγκέντρωση των παιδιών. Τα προηγούμενα χρόνια οι μαθητές του νηπιαγωγείου εκτίθεντο σποραδικά σε δραστηριότητες τέχνης. Τώρα έχουν μια συνεδρία 25 λεπτών κάθε εβδομάδα, όπου εργάζονται σε προγραφικές έννοιες, σε κινητικές δεξιότητες όπως κόψιμο, βάψιμο και στο χωρικό προσανατολισμό.
Περιτριγυρισμένοι από φωτοτυπίες του Μονέ, της Μόνα Λίζα και μπουκάλια με έντονα χρώματα τέμπερας, οι μαθητές της Pohronezny συναντούν τον κύριο Γραμμή στα μέσα Οκτωβρίου. Η Leidich βάζει τους μαθητές της να σηκωθούν από τις καρέκλες και να μιμηθούν τις γραμμές: στέκονται με ίσιο το κορμί για τις κάθετες, ξαπλώνουν στο πάτωμα σαν να κοιμούνται για τις οριζόντιες και σαν να κωπηλατούν για τις τεθλασμένες και τις διακεκομμένες γραμμές. Η ιδέα είναι να συνδεθεί η δεξιότητα της γραφής με σωματικές δραστηριότητες. Το να βάζει κανείς στις αρχικές τάξεις του Δημοτικού να κινούνται ενώ συγκεντρώνονται σε ένα έργο βοηθά στην αισθητηριακή ολοκλήρωση . Επίσης, βοηθά στην ενδυνάμωση των μυών. Σε μερικές περιπτώσεις, λέει η Cunningham, οι μικροί μαθητές δεν μπορούν να μένουν καθισμένοι για μεγάλες χρονικές περιόδους, επειδή δεν έχουν αρκετή δύναμη στον κορμό τους.
Κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος κινουμένων σχεδίων, η Leidich, η Pohronezny και ένας βοηθός αναζητούν λάθη στην στάση του σώματος, στη λαβή και στην στήριξη του χεριού. Όταν κάνουν σχήματα με τον κύριο Γραμμή, καλούνται να κάνουν «την καλύτερη ζωγραφική του κόσμου» λέει ένα λεκτικό σύνθημα/ μια λεκτική νύξη για να συγκεντρωθούν στην εικόνα και να χρησιμοποιήσουν αργές, ελεγχόμενες κινήσεις για να βάφουν μέσα στο περίγραμμα. Οι μαθητές δέχονται διακριτικά προτροπές να κρατούν «το χέρι βοηθό» στο χαρτί τους και όταν η Leidich βλέπει την Laiklyn Lloyd να κλείνει όλα τα δάχτυλα γύρω από το μαρκαδόρο, της παίρνει το χέρι και της δείχνει πώς να τον πιάνει απαλά από κάτω.
Οι ανησυχίες σχετικά με την κινητική/ σωματική ετοιμότητα των παιδιών κατά την είσοδό τους στο σχολείο αυξάνονται σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με την Melanie Calender, διευθύντρια πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και των υπηρεσιών για μαθητές, και στην περιφέρεια του Warwick School παρατηρείται αύξηση των αναγκών για εργοθεραπεία. Η Calender αναφέρει ότι τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των βασικών μυών και συμβουλεύει τους γονείς να εισαγάγουν στο σπίτι παιγνιώδεις δραστηριότητες που προάγουν την ανάπτυξη της αδρής και λεπτής κινητικότητας. Ενώ οι νηπιαγωγοί στο Warwick συνεχίζουν να εστιάζουν στην ανάπτυξη της αδρής και λεπτής κινητικότητας μέσω δραστηριοτήτων, οι γονείς δεν θα πρέπει να σταματούν να παρέχουν στα παιδιά τους ευκαιρίες για να χρησιμοποιούν τα χέρια τους όταν αυτά αρχίζουν το σχολείο. «Μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν δραστηριότητες στις οποίες κατέφευγαν τα προηγούμενα χρόνια - στην προσχολική ηλικία-, διατηρώντας μια ισορροπία των κινητικών δραστηριοτήτων και του χρόνου που περνάει το παιδί μπροστά σε μια οθόνη», αναφέρει η Calender.
Στη Σχολική Περιφέρεια Ephrata, όλα τα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας περιλαμβάνουν την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας, σύμφωνα με την εκπρόσωπο Sarah McBee, με βάση το πρόγραμμα Plant the Seed of Learning (Φύτεψε τον σπόρο της Μάθησης), ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε σε συνεργασία με το τοπικό νοσοκομείο το 2002 και πλέον έχει επεκταθεί σε 8 περιφέρειες. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, τα παιδιά μικρής ηλικίας και οι γονείς τους ασχολούνται με δραστηριότητες εγγραμματισμού και επιστήμης καθώς παίζουν με την πλαστελίνη ή πιάνουν φυσαλίδες.
Οι New York Times ανέφεραν τον Φεβρουάριο ότι στα δημόσια σχολεία της πόλης της Νέας Υόρκης διαπιστώθηκε αύξηση κατά 30% των μαθητών που παραπέμπονται για συνεδρίες εργοθεραπείας, με το αντίστοιχο ποσοστό να αυξάνεται κατά 20% μέσα σε 3 χρόνια στο Chicago και κατά 30% σε διάστημα 5 ετών στο Los Angeles.
Μολονότι ένα μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στον αυξημένο αριθμό διαγνώσεων αισθητηριακών διαταραχών ή διαταραχών στο φάσμα του αυτισμού, η Marley αναφέρει ότι το αυξημένο ποσοστό αναφέρεται κατά κύριο λόγο σε μαθητές χωρίς αναπηρία.
Τι έχει αλλάξει;
Η Cunningham αναφέρει ότι πολλοί θεραπευτές θεωρούν υπεύθυνη για αυτή την αύξηση την τάση που υπάρχει πλέον να τοποθετούνται τα βρέφη ανάσκελα κατά τη διάρκεια του ύπνου, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση της μυϊκής τους ανάπτυξης. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο έντονο όταν οι γονείς παραβλέπουν την τοποθέτηση του παιδιού (όταν είναι ξύπνιο) μπρούμυτα γιατί δείχνει ότι δεν του αρέσει. Τα βρέφη πλέον φαίνεται ότι δεν είναι σε θέση να κρατήσουν το σώμα τους σε όρθια στάση, όπως έκαναν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας στο παρελθόν. Μπορεί επίσης να μην είναι ικανά να τεντώσουν τα χέρια τους και να τα χρησιμοποιήσουν για να ωθήσουν το σώμα τους προς τα επάνω, αναγκαία ικανότητα για την σωστή καθιστή στάση και την κατάλληλη υποστήριξη από τον ώμο όταν γράφουν. Το βλέμμα τους μπορεί να περιπλανιέται στον χώρο, κάνοντας δύσκολη τη συγκέντρωση του παιδιού σε απαιτητικά έργα.
Τα σημερινά παιδιά επίσης περνούν ολοένα και λιγότερο χρόνο έξω, όπου έχουν περισσότερες ευκαιρίες να διερευνήσουν τον τρόπο που τα σώματά τους κινούνται μέσα στον χώρο, μαθαίνουν να ισορροπούν και καταλαβαίνουν πώς πρέπει να χειρίζονται τα παιχνίδια και τα εργαλεία σε σχέση το ένα με το άλλο.
Κάποιοι γονείς, αναφέρει η Cunningham, φοβούνται να αφήσουν τα παιδιά τους να συμμετέχουν σε κινητικά παιχνίδια ή να κόψουν με ψαλίδι και ανταλλάζουν το «μη δομημένο/μη οργανωμένο/ ελεύθερο» παιχνίδι με την πλαστελίνη με ένα «εκπαιδευτικό» tablet. «Αντί να κάθονται και να βάφουν στα χαρτιά τους όπως έκαναν στο παρελθόν, τα παιδιά μας είναι μέρος της σύγχρονης τεχνολογικής έκρηξης» λέει η Cunningham. «Είναι εκπληκτικό να βλέπεις ένα παιδί να χειρίζεται άψογα ένα ipad , αλλά μόλις του βάζει κανείς ένα ψαλίδι στο χέρι να μην ξέρει τι πρέπει να κάνει».
Δεξιότητες που μπορούν να αναπτυχθούν στο σπίτι:
Μερικές δεξιότητες που είναι ζωτικής σημασίας για το νηπιαγωγείο είναι εύκολο να αναπτυχθούν στο σπίτι. Δοκιμάστε να εντάξετε τις ακόλουθες δραστηριότητες στην καθημερινή σας ρουτίνα:
- Βάλτε το παιδί μπρούμυτα: Αυτό πρέπει να αρχίσει από τη βρεφική ηλικία και να συνεχίσει και τα επόμενα χρόνια. Τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά μπορούν να ενθαρρύνονται να διαβάζουν ή να λύνουν γρίφους ξαπλωμένα στο πάτωμα, αναφέρει η εργοθεραπεύτρια Cunningham. Σε πολλά παιδιά άλλωστε αρέσει αυτή η αλλαγή.
- Κάντε επιδρομή στα ντουλάπια της κουζίνας: Παίξτε στην κουζίνα με ζύμη που θα φτιάξετε μαζί με τα παιδιά με αλεύρι και βοηθήστε τα μικρά δαχτυλάκια να δυναμώσουν. Κάντε αρκετή ζύμη και αφήστε το παιδί σας να την πλάσει όσο εσείς ετοιμάζετε το φαγητό.
- Κάντε βραχιολάκια με ζυμαρικά ή δημητριακά στο κατάλληλο σχήμα.
- Παίξτε βάζοντας και βγάζοντας τα ρούχα σας. Η νηπιαγωγός Trisha Pohrozezny προτείνει να αφήσετε τα παιδιά σας να εξασκηθούν στο να βάζουν και να βγάζουν γάντια, κασκόλ, να κουμπώνουν και να ξεκουμπώνουν μικρά και μεγάλα κουμπιά, να ανεβάζουν και να κατεβάζουν φερμουάρ, να λύνουν και να δένουν τα κορδόνια τους.
- Αφήστε τα να χρησιμοποιούν ψαλίδι (με επιτήρηση). Υπάρχουν ειδικά ψαλίδια για παιδιά προσχολικής ηλικίας ειδικά σχεδιασμένα για να μην υπάρχει το ενδεχόμενο τραυματισμού.
- Βάλτε τα να βάψουν μέσα στο περίγραμμα: Ενθαρρύνετε τη δημιουργικότητα των παιδιών, αλλά ταυτόχρονα αφήστε τα να ασχοληθούν και με δραστηριότητες που χρειάζονται αργές, ελεγχόμενες κινήσεις. Βάλτε τα να βάψουν μια εικόνα χωρίς να βγαίνουν από τις γραμμές.
Απόδοση του άρθρου Losing our grip: More students entering school without fine motor skills
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική παιδαγωγός - νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου