Τετάρτη 10 Μαΐου 2017

Παιδιά στα αζήτητα στην Ελλάδα της κρίσης

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως με την έναρξη της οικονομικής κρίσης, αυξάνει ο αριθμός των παιδιών που απομακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον και με εισαγγελική εντολή μεταφέρονται σε ιδρύματα ή παραμένουν σε παιδιατρικά νοσοκομεία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν ακόμη και οι περιπτώσεις παιδιών που μπορεί να οδηγήθηκαν σε κάποια κοινωνική δομή και να μείνουν έως ότου ενηλικιωθούν.

Σύμφωνα μάλιστα με την επίσημη κυβερνητική παραδοχή, σήμερα στο σύνολο των ιδρυμάτων που λειτουργούν στη χώρα, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) και ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), τα παιδιά που φιλοξενούνται, ηλικίας 0-18 ετών, είναι περίπου 2.000. Την ίδια ώρα όμως, με βάση στατιστικά στοιχεία, ετησίως στη χώρα μας μόλις ένα 10% των παιδιών που εγκαταλείπονται βρίσκει μια θέση σε ένα ίδρυμα.

Απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Μάριου Σαλμά για το ποιος είναι ο αριθμός των παιδιών που φιλοξενούνται σε ιδρύματα που έχουν αποστολή την ολοκλήρωση των διαδικασιών υιοθεσίας και αναδοχής των παιδιών αυτών, η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου δήλωσε ότι φτάνουν τις 2.000. Πρόσθεσε πάντως ότι ο αριθμός των εγκαταλελειμμένων στα νοσοκομεία βρεφών είναι διαρκώς μεταβαλλόμενος, καθώς από τη μία καταγράφονται νέα περαστικά εγκατάλειψης και από την άλλη καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την απομάκρυνσή τους από το νοσοκομειακό περιβάλλον. «Το φαινόμενο της εγκατάλειψης παιδιών λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και αποτελεί δυσάρεστο αλλά υπαρκτό πρόβλημα» σχολίασε η υπουργός.

Εκπρόσωποι ενώσεων και συλλόγων παιδιάτρων, καθώς και μαιών νοσοκομείων υποστηρίζουν και αυτοί από την πλευρά τους ότι σημαντική αύξηση παρουσιάζει και ο αριθμός των βρεφών που εγκαταλείπονται για διάφορους κοινωνικούς λόγους στα μαιευτήρια από τις μητέρες τους. «Ο αριθμός αυτών των παιδιών δεν είναι ακριβής σε πανελλαδικό επίπεδο, καθώς συνεχώς μεταβάλλεται, αλλά σίγουρα μένουν για μήνες μέχρι να βρεθεί μία θέση σε κάποια δομή προστασίας ανά την Ελλάδα» τόνισε μιλώντας στη «Θ» ο πρόεδρος της Ένωσης Επαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής Κωνσταντίνος Νταλούκας. Πρόσθεσε ότι ακόμα και αν πρόκειται για έναν μήνα, αυτό είναι ολέθριο για τα παιδιά, καθώς, όπως είπε, για όσο διάστημα και αν παραμένει ένα μικρό παιδί σε ένα κρεβάτι σε θάλαμο νοσοκομείου, η βλάβη που θα υποστεί είναι δεδομένη. Εξηγεί ακόμη ότι τα παιδιά, για όποιον λόγο και να εγκαταλείφθηκαν, δεν χρειάζονται κανένα ίδρυμα και κανένα νοσοκομείο, αλλά μία αγκαλιά οικογένειας.

Στη Θεσσαλονίκη αρκετά παιδιά φιλοξενούνται, αναγκαστικά, για μεγάλα χρονικά διαστήματα στους θαλάμους της παιδιατρικής κλινικής του «Ιπποκράτειου» νοσοκομείου. «Αυτήν τη στιγμή φιλοξενούμε περίπου οκτώ βρέφη. Οι μητέρες τα εγκαταλείπουν είτε κρυφά είτε γιατί γεννιούνται με προβλήματα υγείας, οπότε δηλώνουν ότι δεν μπορούν να αναλάβουν τη φροντίδα τους» τόνισε η μαία και πρόεδρος του Συλλόγου Μαιών Βικτώρια Μοσχάκη. Υπογράμμισε ότι τα παιδιά, έως ότου βρεθεί φορέας υποδοχής, μένουν στο νοσοκομείο γιατί δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. «Τα μεγαλώνουμε εμείς και κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Υπήρξε περίπτωση παιδιού που το εγκατέλειψε η μητέρα του, παρέμεινε στο νοσοκομείο για ενάμιση χρόνο και στη συνέχεια οδηγήθηκε στο δημοτικό βρεφοκομείο ‘Άγιος Στυλιανός’. Το παιδί περπάτησε και μετά έφυγε» υπογράμμισε χαρακτηριστικά η κ. Μοσχάκη, ενώ πρόσθεσε ότι υπήρχαν παιδιά στο νοσοκομείο που μαίες τα πήραν μαζί τους ακόμα και σε διακοπές. Κληθείσα μάλιστα να αναφερθεί στους λόγους που τα εγκαταλείπουν οι μητέρες τους, είπε πως είναι πολλοί, αλλά κυρίως οικονομικοί. «Κάποια στιγμή ήρθε ο πατέρας ενός παιδιού λέγοντάς μας πως δεν έχει λεφτά να το μεγαλώσει και ως εκ τούτου θα τα άφηνε στο νοσοκομείο» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Υπολειτουργεί η κοινωνική πρόνοια. Απαρχαιωμένη η νομοθεσία

Και ενώ ο αριθμός των παιδιών που εγκαταλείπονται αυξάνει διαρκώς στη χώρα μας, η νομοθεσία για την παιδική προστασία βρίσκεται στα… χαρτιά και εν πολλοίς είναι απαρχαιωμένη. Ειδικοί από το χώρο της κοινωνικής πρόνοιας και νομικοί υποστηρίζουν ότι πρώτα απ’ όλα στη χώρα μας οι κοινωνικές υπηρεσίες υπολειτουργούν, ενώ παρά τις διαστάσεις του προβλήματος καμία κυβέρνηση δεν προχώρησε στη δημιουργία ενός φορέα υποδοχής έκτακτων περιστατικών.

Δηλαδή μία δομή προσωρινής φιλοξενίας, όπου θα οδηγούνται τα παιδιά που εγκαταλείπονται, μέχρις ότου βρεθεί μία θέση σε ένα ίδρυμα ή ανάδοχη οικογένεια. «Δυστυχώς δεν γίνεται καμία προσπάθεια να διορθωθεί το σύστημα στη χώρα μας. Από την εμπειρία μας ξέρουμε ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες υπολειτουργούν και δεν υπάρχει φροντίδα
στην κοινότητα» αναφέρει η μαία του «Ιπποκράτειου» νοσοκομείου Θεσσαλονίκης κ. Μοσχάκη και προσθέτει λέγοντας πως δυστυχώς την προστασία των παιδιών αυτών αναλαμβάνουν διάφορες κοινωνικές οργανώσεις όπως το «Χαμόγελο του Παιδιού», που στην ουσία υποκαθιστούν το κράτος.

Σε ό,τι αφορά μάλιστα τη νομοθεσία σχετικά με το πού θα καταλήξει ένα παιδί, ο παιδίατρος κ. Νταλούκας υποστηρίζει ότι στην Ελλάδα δεν συμβαδίζει με των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην αναδοχή παιδιών από οικογένειες και περισσότερο στην υιοθεσία. «Η νομοθεσία πρέπει να αλλάξει, να γίνει πιο ευέλικτη, προβλέποντας δομές για αυτά τα παιδιά, προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα ιδρύματα και να ενισχυθεί ο θεσμός της αναδοχής» σημείωσε ο ίδιος.

Μόλις ένα 10% βρίσκει θέση σε ένα ίδρυμα

Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό των παιδιών που εγκαταλείφθηκαν στον αύλειο χώρο εκκλησίας στην Καλαμαριά, η εμπειρογνώμονας Παιδικής Προστασίας, νομικός τ. δικηγόρος Ελένη Γεώργαρου (φωτ.) επισημαίνει μιλώντας στη «Θ» ότι τα δυο παιδιά που εγκαταλείφθηκαν δεν είναι τα μόνα ασφαλώς, αλλά δυστυχώς για άλλη μία φορά δεν υπάρχει μια κοινωνική υπηρεσία, για να εξετάσει τι θα απογίνουν. «Σε όλα τα πολιτισμένα κράτη ο σωφρονιστικός κώδικας προβλέπει ότι τα ανήλικα πρέπει να πηγαίνουν με τη μητέρα τους όταν αυτή βρίσκεται στη φυλακή ή με απόφαση εισαγγελέα ανηλίκων να πάνε σε ανάδοχες οικογένειες και ιδρύματα. Στην Ελλάδα δυστυχώς σημειώνεται ολιγωρία στην όλη διαδικασία, γιατί αφενός υπάρχει καθυστέρηση με την εισαγγελία, αφετέρου τα ιδρύματα είναι κορεσμένα» υπογράμμισε. Ανέφερε μάλιστα πως στην Ελλάδα μόλις ένα 10% παιδιών που ζουν σε ακατάλληλο οικογενειακό περιβάλλον εγκαταλείφθηκαν ή παραμελούνται από τους γονείς τους βρίσκει μια θέση σε ίδρυμα και αυτό έπειτα από μεγάλη δυσκολία, γιατί δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις.

Εξήγησε ακόμη ότι στη χώρα μας από πλευράς πολιτείας αρμόδια είναι η εισαγγελία ανηλίκων, οι δημόσιες κοινωνικές δομές των κατά τόπους δήμων και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), το οποίο όμως, όπως είπε η κ. Γεώργαρου, ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς κάνει και ποιος είναι ο ρόλος του. «Το ΕΚΚΑ επεμβαίνει μόνο στην περίπτωση καταγγελίας και στην καλύτερη περίπτωση αν επιληφθεί θα παραπέμψει το θέμα στην εισαγγελία» σημείωσε η νομικός, προσθέτοντας ότι η συνήθης διαδικασία όταν βρίσκονται εγκαταλειμμένα μικρά παιδιά είναι να επέμβει η αστυνομία, η οποία θα ενημερώσει την εισαγγελία ανηλίκων, που με τη σειρά της θα αναζητήσει μια θέση σε ένα από τα υφιστάμενα ιδρύματα.

Στην… κατάψυξη ο θεσμός της αναδοχής, τα ιδρύματα σιωπούν

Και ενώ τα ιδρύματα στενάζουν από παιδιά, τα οποία μένουν για πολλά χρόνια, το κράτος δεν έχει ενεργοποιήσει ακόμα το θεσμό της αναδοχής σε οικογένειες. «Παρότι υπάρχει σχετικός νόμος από το 1993, δεν εφαρμόστηκε ποτέ εξαιτίας της ολιγωρίας του κρατικού μηχανισμού. Το πιο παράδοξο μάλιστα είναι ότι υπάρχει Εθνικό Μητρώο Ανάδοχης Οικογένειας και επικεφαλής-εποπτεύουσα αρχή είναι το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΑ)» τόνισε η κ. Γεώργαρου. Υπάρχει δε πρόβλεψη, όπως είπε, ότι το Μητρώο αυτό πρέπει να τηρείται από τα αρμόδια τμήματα κοινωνικής μέριμνας των αιρετών περιφερειών και τα βρεφοκομεία, όπως ο «Άγιος Στυλιανός», που αποτελούν μονάδες κοινωνικής πρόνοιας, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα σε αυτήν την κατεύθυνση.
«Πιστεύω ότι για τη μη ενεργοποίηση του Μητρώου Ανάδοχης Οικογένειας συνένοχοι είναι το κράτος και τα ιδρύματα, που φοβούνται ότι θα χάσουν κυρίως την οικονομική στήριξη τόσο από την πολιτεία όσο και από τους πολίτες που συχνά δείχνουν την αλληλεγγύη τους με δωρεές και άλλα» υποστήριξε η νομικός.

Σύμφωνα με έρευνα του ιστότοπου «koutipandoras», η Ελλάδα παρά τα εκατοντάδες περιστατικά εγκατάλειψης παιδιών δεν έχει εικόνα πόσες δομές παιδικής προστασίας υπάρχουν, πόσα παιδιά φιλοξενούνται σε αυτές, υπό ποιες συνθήκες και αν έχουν εξειδικευμένο προσωπικό. Και όλα αυτά την ώρα που υπουργική απόφαση του 2011 κάνει σαφές ότι όλες οι υπηρεσίες που ασχολούνται με την παιδική προστασία πρέπει να καταγραφούν στο εθνικό μητρώο παιδικής προστασίας. Πολλές δομές, σύμφωνα με πληροφορίες του ιστότοπου, αρνούνται να καταγράφουν. Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η Γενική Γραμματεία Πρόνοιας άρχισε να στέλνει αιτήματα προς όλες τις δομές της Ελλάδας με σκοπό να μάθει πόσα και ποια παιδιά φιλοξενούν. Υπολογίζεται -γιατί δεν έχει γίνει πότε επίσημη κρατική καταγραφή -ότι λειτουργούν 110 δομές παιδικής προστασίας, ενώ μέχρι και τα τέλη του 2016 είχε απαντήσει μόνο το 1/3 των δομών, ενώ εκείνες που δεν απαντούν καθόλου στο τηλέφωνο είναι σχεδόν όλες οι εκκλησιαστικές.

Προσεχώς νέο θεσμικό πλαίσιο για την υιοθεσία

Παράθυρο για την απλούστευση των διαδικασιών της υιοθεσίας φαίνεται να ανοίγει η κυβέρνηση, καθώς η αρμόδια υπουργός Θεανώ Φωτίου (φωτ.), ερωτηθείσα σχετικά δήλωσε ότι η δημιουργία ενός, συνολικά, νέου νομικού και διοικητικού πλαισίου για την υιοθεσία είναι ύψιστη προτεραιότητα του υπουργείου, τόσο για να αντιμετωπιστούν τα κακώς κείμενα του καθεστώτος που αναπτύχθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες όσο και για να αποτελέσει η υιοθεσία, μαζί με την αναδοχή, στοιχείο της πολιτικής αποϊδρυματοποίησης.

Σκοπός είναι, όπως είπε, τα παιδιά που για διάφορους λόγους είναι είτε εγκαταλελειμμένα σε δημόσια νοσοκομεία είτε διαβιούν σε ιδρύματα κλειστής φροντίδας, να βρουν εναλλακτικές μορφές φροντίδας, προπάντων οικογενειακό περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό μάλιστα ετοιμάζεται, σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης, νομοθετική παρέμβαση με την οποία θα τεθούν κανόνες για την καταγραφή των παιδιών προς υιοθεσία ή αναδοχή, των υποψήφιων θετών ή ανάδοχων γονιών, των δομών φιλοξενίας των παιδιών μέχρι την αναδοχή ή την υιοθεσία, ενώ θα αναβαθμιστούν οι σχετικές υπηρεσίες του υπουργείου, των περιφερειών και των δήμων.

«Η αναδοχή ως θεσμός κοινωνικής προστασίας ανηλίκων»

Η εμπειρογνώμονας παιδικής προστασίας, νομικός Ελένη Γεώργαρου έχει εκδώσει το βιβλίο με τίτλο «Η αναδοχή ως θεσμός κοινωνικής προστασίας των ανηλίκων», το οποίο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να αναζητήσει στη νομική βιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης. Στο βιβλίο γίνεται λόγος για το ελληνικό και ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο της αναδοχής ανηλίκων, αναφορά στην ιστορική διαδρομή του θεσμού, το έργο του δικαστή, του εισαγγελέα και του κοινωνικού λειτουργού στην αναδοχή, την οργάνωση της κοινωνικής εργασίας για την αναδοχή ανηλίκων από τις δομές παιδικής προστασίας και τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για την αποϊδρυματοποίηση.

Της Φανής Σοβιτσλή
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» την Δευτέρα 8 Μαΐου 2017

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου