Οι καλοί δάσκαλοι με βοήθησαν να φτάσω στην επιτυχία. Στα 2,5 μου χρόνια τοποθετήθηκα σε ένα δομημένο νηπιαγωγείο με έμπειρους εκπαιδευτικούς. Από μικρή ηλικία έμαθα να έχω καλούς τρόπους και να συμπεριφέρομαι σωστά στο τραπέζι. Τα παιδιά με αυτισμό πρέπει να έχουν δομημένες μέρες και δασκάλους που να ξέρουν πώς να είναι αυστηροί αλλά και ευαίσθητοι.
Ανάμεσα στα 2 ¼ και στα 5 μου χρόνια η μέρα μου ήταν δομημένη, και δεν είχα τη δυνατότητα να απομακρυνθώ νοερά. Είχα 45λεπτες συνεδρίες λογοθεραπείας κάθε μέρα (5 ημέρες την εβδομάδα) και η μητέρα μου είχε προσλάβει μια νταντά για να περνάει 3-4 ώρες κάθε μέρα παίζοντας παιχνίδια μαζί με εμένα και την αδερφή μου. Αυτή μου έμαθε να περιμένω τη σειρά μου όταν παίζω με άλλα παιδιά. Όταν κάναμε χιονάνθρωπο, με έβαζε να φτιάχνω τη χιονόμπαλα βάση στήριξης και η αδερφή μου έκανε την επόμενη μπάλα. Κατά τη διάρκεια των γευμάτων, όλοι τρώγαμε μαζί και δεν μου επιτρεπόταν να κάνω στερεότυπες κινήσεις. Η μοναδική στιγμή που μου επιτρεπόταν να επανέρχομαι στην αυτιστική συμπεριφορά μου ήταν η περίοδος ξεκούρασης μετά το γεύμα, που διαρκούσε μια ώρα. Ο συνδυασμός νηπιαγωγείου, λογοθεραπείας, παιχνιδιού- δραστηριοτήτων, γευμάτων στο τραπέζι, έφτανε τις 40 ώρες εβδομαδιαίως όπου ο εγκέφαλός μου παρέμενε συνδεδεμένος με τον κόσμο.
1) Πολλά άτομα με αυτισμό σκέφτονται με εικόνες. Και εγώ σκέφτομαι με εικόνες. Δεν σκέφτομαι με λέξεις, με γλώσσα. Όλες μου οι σκέψεις είναι σαν βιντεοταινίες που παίζουν/τρέχουν στη φαντασία μου. Οι εικόνες είναι η πρώτη μου γλώσσα και οι λέξεις είναι η δεύτερή μου γλώσσα. Τα ουσιαστικά ήταν οι λέξεις που μάθαινα πιο εύκολα, επειδή για κάθε μια λέξη μπορούσα να κάνω μια εικόνα στο μυαλό μου. Για να μάθει το παιδί λέξεις όπως το «πάνω» και το «κάτω», πρέπει ο εκπαιδευτικός να τους τις δείξει. Πχ μπορείτε να πάρετε ένα παιχνίδι – αεροπλάνο και να πείτε «επάνω» όταν το κάνετε να απογειωθεί από το τραπέζι. Μερικά παιδιά μαθαίνουν καλύτερα αν οι κάρτες με τις λέξεις «επάνω» και «κάτω» είναι κολλημένες στο αεροπλάνο. Την κάρτα «επάνω» την κολλάμε όταν το αεροπλάνο απογειώνεται. Την κάρτα «κάτω» την κολλάμε όταν προσγειώνεται.
2) Αποφεύγετε μακροσκελείς λεκτικές οδηγίες. Τα άτομα με αυτισμό έχουν δυσκολίες στο να θυμούνται αλληλουχίες. Αν το παιδί ξέρει να διαβάζει, γράψτε σε ένα κομμάτι χαρτί τις οδηγίες. Εγώ προσωπικά δεν μπορώ να θυμηθώ αλληλουχίες. Αν ρωτήσω οδηγίες σε ένα βενζινάδικο, μπορώ να θυμηθώ στη συνέχεια μόνο τα τρία πρώτα βήματα. Αν οι οδηγίες έχουν περισσότερα από τρία βήματα, πρέπει να τα γράψω. Επίσης, δυσκολεύομαι πολύ όταν πρέπει να θυμάμαι αριθμούς τηλεφώνου, επειδή δεν μπορώ να σχηματίσω εικόνα στο μυαλό μου.
3) Πολλά παιδιά με αυτισμό είναι καλά στη ζωγραφική, στις τέχνες και στους υπολογιστές (προγραμματισμός). Αυτές οι περιοχές ταλέντων θα πρέπει να καλλιεργούνται. Τα ταλέντα μπορούν να γίνουν στο μέλλον επαγγελματικές δεξιότητες.
4) Πολλά παιδιά με αυτισμό “κολλάνε” αποκτούν εμμονή με ένα θέμα όπως τα τρένα ή οι χάρτες. Ο καλύτερος τρόπος για να χειριστεί κανείς αυτές τις εμμονές είναι να τις χρησιμοποιήσει για να δώσει κίνητρο στο παιδί για το σχολείο. Αν το παιδί σας αγαπάει τα τρένα, τότε χρησιμοποιείστε τρένα για να διδάξετε ανάγνωση και μαθηματικά. Μπορείτε να διαβάσετε ένα βιβλίο για τα τρένα και στα μαθηματικά να λύσετε προβλήματα με τρένα.
5) Χρησιμοποιείτε συγκεκριμένες (και όχι αφηρημένες) οπτικές μεθόδους/ υλικό για να διδάξετε την έννοια των αριθμών. Οι γονείς μου μου έδωσαν ένα μαθηματικό παιχνίδι που με βοήθησε να μάθω τους αριθμούς. Αποτελούνταν από ένα σετ από κυβάκια που είχαν διαφορετικό μήκος και χρώμα για τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 10. Έτσι έμαθα να προσθέτω και να αφαιρώ. Για τα κλάσματα, ο δάσκαλός μου είχε ένα ξύλινο μήλο κομμένο σε 4 κομμάτια και ένα ξύλινο αχλάδι κομμένο στη μέση.Έτσι έμαθα τις έννοιες τέταρτο και μισό.
6) Είχα τον χειρότερο γραφικό χαρακτήρα σε όλη την τάξη μου. Πολλά παιδιά με αυτισμό έχουν μεγάλες δυσκολίες στον τομέα του κινητικού ελέγχου των χεριών τους και δυσκολεύονται πολύ να γράψουν ευανάγνωστα. Το γεγονός αυτό τους προκαλεί απογοήτευση και ένταση. Αφήστε τα να γράψουν σε υπολογιστή αν θέλουν και μην επιμένετε να χρησιμοποιούν μολύβι. Είναι πιο εύκολα για εκείνα.
7) Μερικά παιδιά με αυτισμό μαθαίνουν να διαβάζουν πιο εύκολα με φωνήματα και άλλα απομνημονεύοντας ολόκληρες λέξεις. Εγώ έμαθα με την πρώτη μέθοδο. Η μαμά μου μου έμαθε τους κανόνες των φωνημάτων και μετά με έβαζε να προφέρω τις λέξεις μου. Τα παιδιά που ηχολαλούν συχνά μαθαίνουν καλύτερα όταν χρησιμοποιούνται flash cards και εικόνες από βιβλία προκειμένου να μπορούν να συνδέουν ολόκληρες λέξεις με εικόνες. Είναι σημαντικό να έχετε την εικόνα και την λέξη στην ίδια πλευρά της κάρτας. Όταν διαβάζετε τα ουσιαστικά το παιδί θα πρέπει να σας ακούει να λέτε τη λέξη και να βλέπει ταυτόχρονα την εικόνα και την γραμμένη λέξη. Όταν θέλετε να διδάξετε ένα ρήμα (που δύσκολα μπορεί να απεικονηθεί με φωτογραφία ή σχέδιο), μπορείτε να κρατάτε μια κάρτα με τη γραπτή μορφή της λέξης και να πραγματοποιείτε την ενέργεια, προφέροντας ταυτόχρονα και το ρήμα πχ για το ρήμα «πηδώ», πηδήξτε έχοντας μια κάρτα που γράφει «πηδώ» και πείτε ταυτόχρονα τη λέξη.
8) Όταν ήμουν παιδί, οι δυνατοί ήχοι όπως το κουδούνι για το διάλειμμα, μου πονούσαν τα αυτιά ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που πονάει κανείς όταν το ο τροχός του οδοντίατρου χτυπάει νεύρο. Πρέπει να προστατεύουμε τα παιδιά με αυτισμό από ήχους που προκαλούν πόνο στα αυτιά τους. Οι ήχοι που δημιουργούν τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι το κουδούνι για το διάλειμμα, ο ήχος του φωτεινού πίνακα που κρατάει το σκορ σε έναν αγώνα μπάσκετ, το σύστημα ηχητικής ενημέρωσης και ο ήχος της καρέκλας που σέρνεται στο πάτωμα. Σε πολλές περιπτώσεις το παιδί θα είναι σε θέση να ανεχτεί τον ήχο του κουδουνιού αν αυτό καλυφθεί με ύφασμα ή αυτοκόλλητη ταινία προκειμένου να μειωθεί η έντασή του. Ο ήχος από τις καρέκλες (ή τα τραπέζια) μπορεί να απαλειφθεί με προστατευτικά αυτοκόλλητα στα πόδια τους ή με ένα χαλί στο πάτωμα. Ένα παιδί μπορεί να φοβάται ένα συγκεκριμένο δωμάτιο επειδή φοβάται ότι ξαφνικά θα αρχίσει να μικροφωνίζει ήχος από το ηχείο εσωτερικής ενημέρωσης. Ο φόβος για έναν ήχο που φοβάται το παιδί μπορεί να το οδηγήσει σε κακή συμπεριφορά. Αν ένα παιδί καλύπτει με τα χέρια του τα αυτιά του, αυτή η κίνηση είναι μια ένδειξη ότι ο συγκεκριμένος ήχος του προκαλεί πόνο. Μερικές φορές η ευαισθησία σε ένα συγκεκριμένο ήχο μπορεί να μειωθεί/ να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με την ηχογράφηση του ήχου. Έτσι θα έχει το παιδί τη δυνατότητα να έρθει κάποιες φορές σε επαφή με το συγκεκριμένο ήχο σε πολύ μικρή, αρχικά, ένταση, η οποία θα αυξάνεται βαθμιαία όσο περνάει ο καιρός και το παιδί συνηθίζει. Το παιδί θα πρέπει να είναι αυτό που θα ελέγχει την αναπαραγωγή του ήχου.
9) Κάποια άτομα με αυτισμό ενοχλούνται από τα οπτικά διασπαστικά ερεθίσματα (τους οπτικούς περισπασμούς) και τους λαμπτήρες φθορισμού, καθώς μπορούν να διακρίνουν το τρεμούλιασμα της λάμπας. Για να αποφύγετε αυτό το πρόβλημα, βάλτε το γραφείο του παιδιού κοντά στο παράθυρο για να εκμεταλλευτείτε το φυσικό φως και να αποφύγετε τους λαμπτήρες φθορισμού. Αν πρέπει να ανάβετε φώτα, επιλέγετε πάντα τους πιο σύγχρονους λαμπτήρες που τρεμοπαίζουν λιγότερο από τους παλιούς. Το τρεμούλιασμα των φώτων φθορισμού μπορεί επίσης να μειωθεί τοποθετώντας μια λάμπα με παλαιομοδίτικο λαμπτήρα πυρακτώσεως δίπλα στο γραφείο του παιδιού.
10) Μερικά υπερκινητικά αυτιστικά παιδιά που νευριάζουν όλη την ώρα μπορούν να είναι γενικώς πιο ήρεμα φορώντας ένα ειδικά διαμορφωμένο γιλέκο με ενσωματωμένο βάρος. Η πίεση από το ρούχο βοηθά το νευρικό σύστημα να ηρεμήσει. Για καλύτερα αποτελέσματα, βάλτε στο παιδί το γιλέκο για 20 λεπτά και στη συνέχεια βγάλτε το. Με αυτό τον τρόπο το νευρικό σύστημα δεν προσαρμόζεται σε αυτή την κατάσταση.
11) Κάποια άτομα με αυτισμό ανταποκρίνονται και έχουν καλύτερη βλεμματική επαφή και λεκτική αλληλεπίδραση αν οι εκπαιδευτικοί αλληλεπιδρούν μαζί τους όταν κάνουν κούνια ή κυλιούνται και τυλίγονται σε κάποιο χαλί. Τα αισθητηριακά ερεθίσματα από την αιώρηση ή την πίεση του χαλιού πολλές φορές συμβάλλει στη βελτίωση του προφορικού λόγου. Η αιώρηση ή αυτό το τύλιγμα στο χαλί θα πρέπει να γίνεται πάντα σαν διασκεδαστικό παιχνίδι και όχι σαν εξαναγκασμός.
12) Μερικά παιδιά και ενήλικες με αυτισμό μπορούν να τραγουδούν καλύτερα από ότι μιλούν. Επίσης, ανταποκρίνονται καλύτερα αν οι λέξεις και οι φράσεις δεν λέγονται απλώς, αλλά εκφέρονται με ρυθμό, σαν τραγούδι. Μερικά παιδιά που έχουν μεγάλη ευαισθησία στους ήχους, ανταποκρίνονται καλύτερα όταν ο δάσκαλος τους απευθύνει τον λόγο με φωνή χαμηλής έντασης, σαν ψίθυρο.
13) Κάποια παιδιά και ενήλικες με αυτισμό που δεν έχουν προφορικό λόγο δεν μπορούν να επεξεργαστούν ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα όταν τα δέχονται ταυτόχρονα. Είναι σαν να έχουν μόνο ένα κανάλι. Δεν μπορούν να δουν και να ακούσουν την ίδια στιγμή. Άρα δεν πρέπει να τους ζητάμε κάτι τέτοιο. Πρέπει να τους δίνουμε είτε οπτικό, είτε ακουστικό ερέθισμα. Το ανώριμο νευρικό τους σύστημα δεν μπορεί να επεξεργαστεί ταυτόχρονα δύο διαφορετικά είδη αισθητηριακών ερεθισμάτων.
14) Στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και στους ενήλικες που δεν έχουν προφορικό λόγο, η αφή είναι συχνά η πιο αξιόπιστη αίσθηση. Είναι συχνά πιο εύκολο για αυτά να αγγίξουν κάτι, να το αισθανθούν μέσω της αφής. Τα γράμματα μπορούν να διδαχθούν ζητώντας από το παιδί να πιάσει στα χέρια του πλαστικά γράμματα. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν το καθημερινό τους πρόγραμμα με τη βοήθεια πραγματικών αντικειμένων που σχετίζονται με τη δραστηριότητα, λίγο πριν αυτή πραγματοποιηθεί. Για παράδειγμα, μπορούμε να δίνουμε στο παιδί ένα κουτάλι, 15 λεπτά πριν το γεύμα ή ένα αυτοκινητάκι πριν μετακινηθούμε με το αμάξι.
15) Μερικά παιδιά και ενήλικες με αυτισμό μαθαίνουν καλύτερα όταν τοποθετούμε το πληκτρολόγιο του ΗΥ κοντά στην οθόνη. Έτσι το παιδί μπορεί να βλέπει ταυτόχρονα και τα 2. Μερικές φορές το άτομο δυσκολεύεται όταν πρέπει να γράφει ένα γράμμα, να κοιτάζει την οθόνη και μετά πάλι το πληκτρολόγιο (ξεχνάει τι θέλει να γράψει).
16) Παιδιά χωρίς λόγο μπορούν να συνδυάσουν ευκολότερα λέξεις με εικόνες, αν η λέξη και η εικόνα υπάρχουν πάνω σε μια flash card. Μερικά άτομα δεν καταλαβαίνουν τα σχέδια- σκίτσα, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη χρήση (στην αρχή τουλάχιστον) πραγματικών αντικειμένων ή φωτογραφιών. Η εικόνα και η λέξη θα πρέπει να είναι από την ίδια πλευρά της κάρτα.
17) Ορισμένα αυτιστικά άτομα δεν γνωρίζουν ότι η ομιλία χρησιμοποιείται για την επικοινωνία. Η εκμάθηση της γλώσσας μπορεί να διευκολυνθεί μέσω γλωσσικών ασκήσεων που προωθούν την επικοινωνία. Αν το παιδί ζητά φλιτζάνι, δώστε του φλιτζάνι. Αν το παιδί ζητά πιάτο, όταν θέλει ένα φλιτζάνι, δώστε του πιάτο. Το άτομο πρέπει να μάθει ότι όταν λέει λέξεις, συμβαίνουν συγκεκριμένα πράγματα. Είναι πιο εύκολο για ένα άτομο με αυτισμό να μάθει χρησιμοποιεί λάθος λέξη όταν αυτή οδηγεί σε αντικείμενο διαφορετικό από αυτό που θέλει ή εννοεί..
18) Πολλά παιδιά και ενήλικες με αυτισμό δυσκολεύονται με το ποντίκι του υπολογιστή. Δοκιμάστε καλύτερα ένα roller ball ή tracking ball.
19) Τα παιδιά που έχουν δυσκολία στην κατανόηση της ομιλίας δυσκολεύονται στη διάκριση κάποιων συμφώνων όπως «d» στο dog, μολονότι δεν έχουν θέμα ακοής. Υπάρχει πιθανότητα τα παιδιά που μιλούν με ήχους φωνηέντων να μην ακούνε τα σύμφωνα. Σημαντικός σε αυτό τον τομέα είναι ο ρόλος του λογοθεραπευτή που πρέπει να βοηθήσει τα παιδιά να ακούν όλους τους γλωσσικούς ήχους.
20) Αρκετοί γονείς αναφέρουν ότι η χρήση των υποτίτλων στην τηλεόραση βοήθησαν το παιδί τους να μάθει να διαβάζει. Γράψτε ένα από τα αγαπημένα του προγράμματα στο DVD και αφήστε το να το βλέπει με υπότιτλους.
21) Μερικά παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι το ποντίκι του υπολογιστή μετακινεί το βέλος στην οθόνη. Μπορούν να το καταλάβουν αν κολλήσετε ένα χαρτί με ένα βέλος – ίδιο με αυτό της οθόνης- στο ποντίκι.
22) Μερικά παιδιά και ενήλικες με δυσκολίες οπτικής επεξεργασίας μπορεί να βλέπουν το τρεμόπαιγμα στις οθόνες των υπολογιστών παλιάς τεχνολογίας. Επίπεδες οθόνες ή φορητοί υπολογιστές μπορούν να λύσουν το συγκεκριμένο πρόβλημα.
23) Τα παιδιά και οι ενήλικες που φοβούνται τις κυλιόμενες σκάλες μπορεί να έχουν πρόβλημα οπτικής επεξεργασίας. Ο φόβος τους προκύπτει από την αδυναμία τους να καταλάβουν πότε πρέπει να μπουν και να βγουν από αυτή. Αυτά τα άτομα μπορεί να ενοχλούνται πολύ από τους λαμπτήρες φθορισμού. Οι έγχρωμοι φακοί Irlen έχει διαπιστωθεί ότι μπορούν να βοηθήσουν σε κάποιες περιπτώσεις.
24) Τα άτομα με προβλήματα οπτικής επεξεργασίας συχνά διευκολύνονται κατά την ανάγνωση αν υπάρχουν μαύροι χαρακτήρες σε χρωματιστό χαρτί. Δοκιμάστε ανοιχτού μπλε, γκρι ή ανοιχτό πράσινο χαρτί. Πειραματιστείτε με διαφορετικά χρώματα. Αποφύγετε φωτεινό κίτρινο - μπορεί να βλάψει τα μάτια του ατόμου. Και τα Irlen χρωματιστά γυαλιά μπορούν επίσης να κάνουν την ανάγνωση ευκολότερη.
25) Η διδασκαλία της γενίκευσης είναι συχνά πολύ δύσκολη στα παιδιά με αυτισμό. Θέλει πολλά παραδείγματα και σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να διδάξουμε σε ένα παιδί να μην τρέχει όταν διασχίζει ένα δρόμο, θα πρέπει να του το διδάξουμε σε πολλές θέσεις. Διαφορετικά, θα νομίζει ότι μόνο στο συγκεκριμένο δρόμο δεν μπορεί να περνάει τρέχοντας.
26) Ένα πρόβλημα που μπορεί να προκαλεί δυσκολίες είναι η άρνηση του παιδιού να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα στο σχολείο, ενώ δεν έχει καμία δυσκολία ή πρόβλημα στη χρήση της τουαλέτας στο σπίτι του. Αυτή η άρνηση μπορεί να οφείλεται στην αποτυχία αναγνώρισης του χώρου σαν τουαλέτα. Επιστήμονες από το Βέλγιο ανακάλυψαν ότι ένα αυτιστικό παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί μικρές, μη-σχετικές λεπτομέρειες για να αναγνωρίζει ένα αντικείμενο, όπως μια τουαλέτα. Χρειάζεται προσεκτική παρατήρηση από την πλευρά γοέων και εκπαιδευτικών για να βρεθεί αυτή η λεπτομέρεια. Σε μία περίπτωση, ένα παιδί χρησιμοποιούσε μόνο τουαλέτες με λεκάνες με μαύρο κάθισμα, καθώς έτσι ήταν η τουαλέτα του σπιτιού του. Χρειάστηκαν μια σειρά από παρεμβάσεις για να μάθει το παιδί να χρησιμοποιεί τις κλασικές- λευκές τουαλέτες.
27) Η κατανόηση των αλληλουχιών είναι πολύ δύσκολη για τα παιδιά με αυτισμό. Μπορεί να μην καταλαβαίνουν κάτι όταν αυτό παρουσιάζεται σαν μια σειρά από βήματα. Πολύ αποτελεσματική μέθοδος διδασκαλίας είναι η επίδειξη της διαδικασίας, η διδασκαλία μέσω της αφής, μέσω της συμμετοχής του ίδιου του παιδιού, με την καθοδήγηση των χεριών του.
28) Η επιλεκτικότητα στο φαγητό είναι ένα κοινό πρόβλημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να κολλάει σε μια λεπτομέρεια που προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο. Η Hilde de Clerq διαπίστωσε ότι ένα παιδί έτρωγε μόνο μπανάνες Chiquita, γιατί του άρεσε το αυτοκόλλητο που φέρουν. Άρχισε να τρώει και άλλα φρούτα, όπως μήλα και πορτοκάλια όταν απέκτησαν το ίδιο αυτοκόλλητο. Δοκιμάστε να βάλετε διαφορετικά αλλά παρόμοια τρόφιμα στο κουτί δημητριακών ή στις συσκευασίες των αγαπημένων του φαγητών. Μια άλλη μητέρα κατάφερε να φάει το παιδί της ένα υγιεινό σπιτικό σάντουιτς βάζοντάς το μέσα σε σακούλα των McDonald.
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου