Η ζωή μετά το σχολείο: 10 δεξιότητες που πρέπει να διδάξετε στα παιδιά σας με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού.

Η διδασκαλία προσαρμοστικής συμπεριφοράς (adaptive behavior) είναι μια περιοχή η οποία συχνά δεν τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής στα αυτιστικά άτομα υψηλής λειτουργικότητας. Ωστόσο, οι προσαρμοστικές συμπεριφορές επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ικανότητά μας να χρησιμοποιούμε τις δεξιότητές μας σε απλές καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Οι ακόλουθες δραστηριότητες είναι βασικές για να μπορεί το άτομο να τα καταφέρνει καθημερινά στηριζόμενο κυρίως στις δυνάμεις του, χωρίς να χρειάζεται συνέχεια την βοήθεια άλλων. Φυσικά, κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Συχνά, κάποια παιδιά δεν μπορούν να τα καταφέρουν στο συγκεκριμένο τομέα όταν τελειώνουν το σχολείο. Ωστόσο, τα περισσότερα μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά και να γίνουν πιο ανεξάρτητα αν εξασκούνται συνεχώς και από μικρή ηλικία στις δεξιότητες αυτές. 

1) Μάθετε στο παιδί σας να ξυπνάει με ξυπνητήρι. Συνήθως οι γονείς ξυπνάνε τα παιδιά τους για το σχολείο. Ωστόσο, καθώς το παιδί σας μεγαλώνει θα πρέπει να μάθει να ξυπνάει μόνο του. Ίσως χρειαστεί να πειραματιστείτε με διάφορα ξυπνητήρια μέχρι να βρείτε τον κατάλληλο ήχο και την κατάλληλη ένταση για το παιδί σας. Στη συνέχεια πρέπει να μάθετε στο παιδί να ρυθμίζει μόνο του το ξυπνητήρι (σαν διαδικασία) και τέλος, μια πιο δύσκολη δεξιότητα, είναι να του μάθετε να υπολογίζει τον χρόνο που χρειάζεται για να ετοιμαστεί έτσι ώστε να βάζει το ξυπνητήρι την ώρα που πρέπει και όχι νωρίτερα ή αργότερα. 

2) Μάθετε στο παιδί να συμβουλεύεται το ρολόι του όταν πρέπει να ολοκληρώσει κάτι σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Εκτός από τα κλασικά ρολόγια (αναλογικά, ψηφιακά) υπάρχουν και ειδικά οπτικά βοηθήματα ώρας, όπου φαίνεται σαν γράφημα ο χρόνος που έχει περάσει, έτσι ώστε το παιδί να ξέρει πόσος χρόνος του μένει. Ένας τρόπος για να αρχίσετε να διδάσκετε την δεξιότητα αυτή είναι να ζητάτε από το παιδί να υπολογίσει πόσο χρόνο θα του πάρει μια δραστηριότητα και να συγκρίνετε αυτή την πρόβλεψη με τον χρόνο που πραγματικά χρειάστηκαν.

3) Διδάξτε στο παιδί σας να φροντίζει την ατομική του υγιεινή (πχ να κάνει ντουζ ή να λούζεται κάθε μέρα, να χτενίζεται, να βάζει άρωμα, να φοράει καθαρά ρούχα). Τα παιδιά με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού βρίσκουν τις ρουτίνες καθησυχαστικές. Βοηθήστε τα επομένως να αποκτήσουν τέτοιες ρουτίνες. Κάποια παιδιά μακροπρόθεσμα βρίσκουν ευκολότερο να ακολουθούν σταθερά συγκεκριμένους κανόνες όπως για παράδειγμα να κάνουν μπάνιο κάθε μέρα, παρά κάθε 2 ή 3 μέρες. Διδάξτε με ιδιαίτερη προσοχή και σαφήνεια το πώς πρέπει να πλένονται (πχ πόσες φορές να κάνει και ποιες κινήσεις). Η φτωχή υγιεινή είναι ένα πρόβλημα στο οποίο η κοινωνία μας είναι αυστηρή και καθόλου ανεκτική. 

4) Διδάξτε στο παιδί σας να είναι υπεύθυνο για τα προσωπικά του αντικείμενα. Αρχίστε ζητώντας του να είναι υπεύθυνο για ένα παιχνίδι που παίρνει μαζί του στο σπίτι ενός συγγενή ή στο αυτοκίνητο. Καθιερώστε μια ρουτίνα όπου το παιδί θα πρέπει να βρίσκει το παιχνίδι του μετά την επίσκεψη, να το παίρνει μαζί του στο αμάξι και να το επιστρέφει στο σπίτι. Σταδιακά μπορείτε να ζητάτε να είναι υπεύθυνο για περισσότερα πράγματα, όπως πχ για τα πράγματα που παίρνει μαζί του στο σχολείο. 

5) Διδάξτε στο παιδί σας να μάθει να χρησιμοποιεί οπτικές ενδείξεις/ βοηθήματα για να θυμάται αυτά που έχει να κάνει. Πχ Μάθετέ του να κρατά το φάρμακό του σε συγκεκριμένο μέρος, έτσι ώστε να θυμάται να το παίρνει κάθε μέρα μετά το πρωινό του. Ή μπορεί να χρησιμοποιεί post –its για να γράφει τι πρέπει να παίρνει μαζί του. 

6) Διδάξτε στο παιδί σας να μαγειρεύει. Τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν να κάνουν σάντουιτς ή σνακς που δεν χρειάζονται ψήσιμο. Αργότερα, μπορείτε να του δείξετε πώς να ακολουθεί τις συνταγές και να χρησιμοποιεί τα σύνεργα της κουζίνας με ασφάλεια. 

7) Δείξτε στα παιδιά πώς να χρησιμοποιεί το τηλέφωνο. Αρχίστε μαθαίνοντάς του να απαντά στο τηλέφωνο, να παίρνει μηνύματα και να τα μεταφέρει στα κατάλληλα άτομα. Στη συνέχεια, διδάξτε του να παίρνει τις πληροφορίες και να ζητάει κάποιον τηλεφωνικό αριθμό, να παίρνει ένα κατάστημα για να ρωτά αν έχουν ένα αντικείμενο, να καλεί τεχνική υποστήριξη για τον υπολογιστή του, να παραγγέλνει φαγητό από ταχυφαγεία. 

8) Διδάξτε το να κινείται στην περιοχή με ανεξαρτησία. Αυτό μπορεί να σημαίνει να πηγαίνει με τα πόδια, να χρησιμοποιεί ποδήλατο, να παίρνει μέσα μαζικής μεταφοράς ή ακόμα και να οδηγεί. 

9) Διδάξτε του να παίρνει μαζί του συγκεκριμένα αντικείμενα κάθε φορά που βγαίνει από το σπίτι : κινητό τηλέφωνο, χρήματα, κλειδιά και ό,τι άλλο θεωρείτε απαραίτητο. 

10) Διδάξτε στο παιδί σας πώς να είναι ασφαλές. Μάθετέ του πότε πρέπει να αγκαλιάζει κάποιον ή να του κάνει απλώς χειραψία, πώς μπορεί να κουβαλέι τα λεφτά του χωρίς να του τα πάρουν, να μην δίνει προσωπικές πληροφορίες στους ξένους ή στο διαδίκτυο, τι να κάνει αν κάποιος άγνωστος το πλησιάσει ή το ακολουθεί. 

Απόδοση του άρθρου Life after high school, ten skills to teach your child της Diane Adreon

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός