Οι καλύτερες και οι χειρότερες δραστηριότητες για μετά το σχολείο για τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα

Οι καλύτερες και οι χειρότερες δραστηριότητες για μετά το σχολείο για τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) 

Οι καλύτερες δραστηριότητες:

- Καράτε ή taekwondo: απαιτούν έντονη πνευματική και σωματική εμπλοκή. Κατά συνέπεια ταιριάζουν με την ανάγκη του παιδιού να απορροφάται από μια δραστηριότητα. Επίσης παρέχουν θετικά πρότυπα, ξεκάθαρες οδηγίες και κανόνες, καθώς και αλληλεπίδραση με συνομηλίκους. 

- Προσκοπισμός: ο προσκοπισμός είναι μάλλονν μια από τις καλύτερες δραστηριότητες για τα αγόρια και τα κορίτσια με ΔΕΠΥ. Περιλαμβάνει πολλά στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά σας να συγκεντρώνονται παρέχοντας πολλά σωματικά ερεθίσματα, αυστηρά δομημένες προσωπικότητες για διάφορα μαθησιακά στυλ, συνεχή και σταθερή αλληλεπίδραση με συνομηλίκους τους, στενή επίβλεψη ενηλίκων, ανταγωνισμό και πάνω από όλα, διασκέδαση. Για να μπορέσει, ωστόσο, το παιδί σας να εκμεταλλευτεί όσα μπορεί να του προσφέρει ο προσκοπισμός, συμμετέχετε και εσείς στην ομάδα, «διδάσκοντας» στους αρχηγούς πώς να προσεγγίζουν και να δουλεύουν με το παιδί σας με ΔΕΠΥ. 

- Ομαδικά παιχνίδια: Μπάσκετ, ποδόσφαιρο. Σχεδόν κάθε ομαδικό άθλημα που έχει έντονο το σωματικό στοιχείο (δηλαδή είναι απαιτητικό, περιλαμβάνει διαρκή κίνηση) είναι καλή επιλογή για το παιδί σας. Τα ομαδικά αθλήματα που παρέχουν τη δυνατότητα να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες και να συναναστρέφεται με συνομηλίκους του. Βεβαιωθείτε ότι του αρέσει το άθλημα, καθώς η εκμάθηση των κανόνων, η συνεργασία με τα άλλα παιδιά και η εναλλαγή σειράς είναι στοιχεία που δυσκολεύουν πολύ το παιδί (και θα πρέπει να έχει κάποιο κίνητρο για να συνεχίσει να προσπαθεί σε κάτι που δυσκολεύεται). 

- Θεατρικές ομάδες: το να μπορεί να υποδύεται διαφορετικούς χαρακτήρες και να παίζει σκηνές είναι μια τρομερή διέξοδος, εκτόνωση για το παιδί με ΔΕΠΥ. 

- Μοντελισμός, χειροτεχνίες, κατασκευές: Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ λατρεύουν να λύνουν προβλήματα και να κάνουν παζλ. Η κατασκευή μοντέλων ή αντικειμένων από ξύλο ή μέταλλο θα βοηθήσουν το παιδί σας να μάθει πώς να μπορεί να υλοποιεί τις ιδέες του, να τις κάνει πραγματικότητα. Άλλωστε η ολοκλήρωση μιας τέτοιου είδους δραστηριότητας, όπου το αποτέλεσμα είναι κάτι συγκεκριμένο και ορατό, ικανό να παρουσιαστεί και σε άλλους, δίνει πολύ μεγάλη ικανοποίηση στο παιδί. 

- Κολύμβηση: Η κολύμβηση απαιτεί σημαντική προσπάθεια και συγκέντρωση. Επιπλέον είναι και διασκεδαστική. 

- Μαθήματα τέχνης (πχ ζωγραφικής) ή μουσικής : Η ζωγραφική και η μουσική είναι δύο πολύ σημαντικοί τρόποι τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί σας για να εκφραστεί. Να θυμάστε, ότι το θέμα δεν είναι πόσο καλά ζωγραφίζει, τραγουδάει ή παίζει κάποιο μουσικό όργανο. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα του δίνεται η ευκαιρία να πει κάτι για τον εαυτό του μέσα από αυτές τις δραστηριότητες. 

Οι χειρότερες δραστηριότητες για τα παιδιά με ΔΕΠΥ:

- Πολλή τηλεόραση: σύγχρονες ιατρικές μελέτες δείχνουν ότι η παρακολούθηση βίαιων προγραμμάτων και διαφημίσεων όταν γίνεται συχνά ή για πολλές ώρες, μπορεί να κάνει κακό σε ένα παιδί με ΔΕΠΥ, καθώς αυτά τα παιδιά δυσκολεύονται να διαλέξουν τα μηνύματα που πρέπει να προσέξουν. Επιπλέον, η παρακολούθηση τηλεόρασης είναι μια παθητική δραστηριότητα που σε απομονώνει από τους άλλους ανθρώπους και σου στερεί χρόνο από δραστηριότητες για την ανάπτυξη σημαντικών γνωστικών δεξιοτήτων, κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, αλλά και σωματικής άσκησης που είναι πολύ σημαντική για την υγεία του παιδιού. 

- Ηλεκτρονικά παιχνίδια: οι έρευνες δείχνουν ότι αυτά τα παιχνίδια μειώνουν τα επίπεδα λειτουργίας του εγκεφάλου παιδιών με ΔΕΠΥ. Τα παιδιά προσπαθούν πλέον να τα πάνε καλά στα παιχνίδια προκειμένου να αντισταθμίσουν τα ελαττωμένα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλό τους που τους δίνουν την αίσθηση της ευημερίας. Για αυτό το λόγο κάποια παιδιά με ΔΕΠΥ εθίζονται στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και δεν μπορούν να τα κλείσουν. 

- Παιχνίδια με μεγάλες περιόδους αναμονής: οποιοδήποτε παιχνίδι ή δραστηριότητα που έχει μεγάλες περιόδους αναμονής- μη δράσης- ή απαιτεί αλληλουχίες πολλών βημάτων για να ολοκληρωθεί, μπορεί να αποδεχθεί ιδιαίτερα δύσκολο για ένα παιδί με ΔΕΠΥ που δεν έχει την υπομονή για να τα καταφέρει. Τέτοια παραδείγματα είναι: το να περιμένει το παιδί σε μεγάλες ουρές από λούνα παρκ για να έρθει η σειρά του, πολύπλοκα παιχνίδια με χαρτιά ή επιτραπέζια παιχνίδια, αθλήματα με μεγάλες σωματικές απαιτήσεις όπου το παιδί σας είναι ένας παίκτης από τους πολλούς και πρέπει να περιμένει αρκετή ώρα για να παίξει. Αν το παιδί σας επιμένει για δραστηριότητες με μεγάλες περιόδους αναμονής, να έχετε μαζί σας κάποιο σνακ ή μικρό αντικείμενο για να παίζει (πχ μπαλάκι ή άλλο παιχνίδι) και να είστε έτοιμοι να παίξετε κάποιο παιχνίδι μαζί του ή να του πείτε μια ιστορία όσο περιμένει. 

Τι πρέπει να λάβετε υπόψη σας όταν διαλέγετε δραστηριότητα για το παιδί σας:

Οι καλύτερες δραστηριότητες για ένα παιδί με ΔΕΠΥ είναι αυτές που αξιοποιούν τον χρόνο του, του διδάσκουν βασικές δεξιότητες ζωής, είναι εκπαιδευτικές, εκτονώνουν την συσσωρευμένη του ενέργεια, είναι διασκεδαστικές και το κάνουν να αισθάνεται καλά με τον εαυτό του. Οι δραστηριότητες που είναι ελκυστικές και ενδιαφέρουσες για ένα παιδί με ΔΕΠΥ τείνουν να έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά. Αν τα εντοπίσετε και τα κατανοήσετε θα μπορέσετε να επιλέξετε ασχολίες που θα είναι διασκεδαστικές και ωφέλιμες για το παιδί σας. 

- Πρωτοτυπία: τα παιδιά με ΔΕΠΥ λατρεύουν την πρωτοτυπία. Ο,τιδήποτε βλέπουν και ακούν τους φαίνεται εξίσου σημαντικό και θεωρούν ότι απαιτεί την ίδια προσοχή. Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να απομονώνουν συγκεκριμένα ερεθίσματα/συμβάντα από τα υπόλοιπα στο περιβάλλον. Πολλά προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτό τον βομβαρδισμό ερεθισμάτων εστιάζοντας στα πιο θορυβώδη, τα πιο συναρπαστικά ή τα πιο πρωτότυπα στοιχεία/γεγονότα. Οι δραστηριότητες που έχουν γρήγορους ρυθμούς και διεγείρουν το παιδί είναι συνήθως οι καλύτερες. 

- Απορρόφηση: τα παιδιά με ΔΕΠΥ τείνουν να εστιάζουν στο παρόν και έχουν φτωχή αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας είχε μια υπέροχη εβδομάδα στο σχοελίο, αλλά αντιμετώπισε ένα πρόβλημα πριν από 10 λεπτά, θα εστιάσει στο πρόβλημα, θα αισθανθεί άσχημα με αυτό και δεν θα θυμάται την υπέροχη εβδομάδα που είχε. Το ίδιο ισχύει και αντίστροφα. Αν η εβδομάδα ήταν γεμάτη απογοητεύσεις και αποτυχίες, αλλά τελείωσε με μια επιτυχία, το παιδί θα εστιάσει στα ευχάριστα συναισθήματα, κάτι που θα κάνει δύσκολο το να μάθει από τα λάθη του. Επομένως, οι καλύτερες δραστηριότητες είναι αυτές που απαιτούν ή επιτρέπουν την πλήρη σωματική και πνευματική εμπλοκή του παιδιού. Όσο πιο έντονη είναι μια δραστηριότητα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να διατηρήσει το παιδί την προσοχή του μέχρι να την ολοκληρώσει. 

- Επιβράβευση: Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν ένα σύνδρομο ελλειμματικής επιβράβευσης (Reward Deficiency Syndrome). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν παράγουν αρκετή ποσότητα του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη ο οποίος έχει σαν ρόλο να καλύπτει τη φυσική ανάγκη του ατόμου για ασφάλεια και επιβράβευση. Καθώς τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν μικρότερη παραγωγή ντοπαμίνης, νιώθουν πιο έντονη την ανάγκη για αναγνώριση, επιβράβευση, έπαινο και ανταμοιβές. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν συχνή επιβράβευση και αναγνώριση στη μορφή βρααβείων ή υγιεινών κερασμάτων είναι τα πιο ικανοποιητικά για τα παιδιά με ΔΕΠΥ.

- Συνομηλίκους ως πρότυπα: η αίσθηση της αποδοχής και του ανήκειν σε μια ομάδα είναι πολύ ισχυρα κίνητρα για τα παιδιά με ΔΕΠΥ. Αν το παιδί σας είχε στο παρελθόν προβλήματα στον κοινωνικό τομέα και πολύ λίγους φίλους, ίσως πιστεύει ότι δεν μπορεί να διατηρήσει τις φιλίες του. Τα παιδιά μαθαίνουν να τα πηγαίνουν καλά με τους συνομηλίκους τους παρατηρώντας τους, μιμούμενα το πώς φαίνονται, πώς μιλούν και πώς συμπεριφέρονται. Αν το παιδί σας δεν έχει συνομήλικούς τους σαν πρότυπα, ίσως απομονώνεται και αποσύρεται. Οι ομαδικές δραστηριότητες μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή του και να βελτιώσουν την κοινωνική του ανάπτυξη. 

- Υποστήριξη ενηλίκων: τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι συχνά αδέξια, δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τις σκέψεις τους, να ελέγξουν τον θυμό και τη διάθεσή τους, να διαβάσουν και να ακολουθήσουν οδηγίες καθώς και να συμπεριφερθούν κατάλληλα. Αυτές οι δυσκολίες μπορούν να τα κρατήσουν έξω από πολλές δραστηριότητες. Προκειμένου να μην γίνουν αντιληπτά αυτά τα προβλήματα, τα παιδιά απομονώνονται, αρνούνται να παίξουμε άλλους ή έχουν ξεσπάσματα οργής. Μια λύση σε αυτή την κατάσταση είναι η ύπαρξη ενός ενήλικα με βασικές γνώσεις για τη ΔΕΠΥ που θα μπορεί να παρέχει υποστήριξη και θετική ενθάρρυνση. Διαλέξτε δραστηριότητες που επιβλέπονται από κάποιον ενήλικα που μπορεί να επιβραβεύει και να υποστηρίζει το παιδί σας και να του παρέχει τη διαβεβαίωση που χρειάζεται για να αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις. 

- Φυσική δραστηριότητα: ένα υπερκινητικό παιδί νιώθει τη μεγάλη ανάγκη να κινεί κάποια μέρη του σώματός του όλη την ώρα. Αφήστε το να το κάνει. Οι σωματικές δραστηριότητες είναι πολύ σημαντικές για την ευημερία του παιδιού σας και επίσης βοηθούν τον εγκέφαλό του με τέτοιο τρόπο που του επιτρέπουν να συγκεντρώνεται, να μένει ήρεμο και να ολοκληρώνει τις δραστηριότητές του. 

- Διασκέδαση: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συνήθως χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να κάνουν τις ασκήσεις τους και να διαβάσουν στο σπίτι. Συχνά νιώθουν ότι πρέπει να διαβάζουν όλη την ώρα για να φτάσουν τους άλλους, την στιγμή που οι συμμαθητές τους έχουν τελειώσει με τις υποχρεώσεις τους και διασκεδάζουν. Ωστόσο, για την υγεία και την ευτυχία τους, πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και τη διασκέδαση. Μην κάνετε το λάθος να του αρνείστε δραστηριότητες διασκέδασης και χαλάρωσης μέχρι να ολοκληρώσει τα μαθήματά του. Γράψτε το σε μια εβδομαδιαία δραστηριότητα και βοηθήστε το να χαίρεται και να διασκεδάζει στη ζωή του. 

Απόδοση του άρθρου "Best and worst after-school activities for children with ADHD" του D. Steven Ledingham

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός