Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2014

Δικαιώματα παιδιών που ξεχνάμε

Πριν από λίγο καιρό, το δημοτικό συμβούλιο της Βαρσοβίας έβγαλε μια αναπάντεχη απόφαση. Αντί να ονομάσει μια πλατεία της πόλης με το όνομα ενός γνωστού Πολωνού πατριώτη, την ονόμασε «πλατεία κυνηγητού». Το Δ.Σ. είχε κάνει δεκτό το αίτημα ομάδας παιδιών της περιοχής. Ο Μάρεκ Μιχάλακ που κάθεται απέναντί μας, σχεδόν στο χείλος της πολυθρόνας στο λόμπι του ξενοδοχείου του στην Αθήνα, είχε βάλει με έναν τρόπο το χέρι του. Από το 2008, οπότε ανέλαβε Συνήγορος του Παιδιού, η Πολωνία έχει κάνει άλματα όχι μόνο στον τομέα της προστασίας των παιδιών, αλλά και στην αναγνώριση του δικαιώματός τους στην έκφραση.
Ο κ. Μιχάλακ βρέθηκε στη χώρα μας προσκεκλημένος του Ελληνα Συνηγόρου του Παιδιού, Γιώργου Μόσχου, με αφορμή εκδήλωση που διοργανώθηκε για τον Γιάνους Κόρτσακ (1879-1942), τον Εβραιοπολωνό παιδαγωγό και πρωτοπόρο στο θέμα των δικαιωμάτων των παιδιών. «Κάθε παιδί είναι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος, πλήρης και αληθινός. Σε αυτό επέμενε ο Κόρτσακ», λέει ο Μιχάλακ. «Για αιώνες η κοινωνία έσπρωχνε τα παιδιά στη σιωπή. Ηταν αόρατα. Ο σημαντικότερος ρόλος τους ήταν του μαθητή, που χωρίς αντίρρηση λαμβάνει τις γνώσεις που του μεταφέρουν οι ενήλικες. Αυτά τα “υποταγμένα” με έναν τρόπο παιδιά ο Κόρτσακ τα ονόμασε ξυπόλυτο προλεταριάτο, παιδικό λαό. Εσκυβε πάνω τους χωρίς όμως να τα λυπάται, αναγνωρίζοντας τη δύναμή τους. Στη σημερινή γλώσσα, θα λέγαμε ότι έβλεπε τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες».

Ο Μιχάλακ αναγνωρίζεται από τους Ευρωπαίους ομολόγους του ως ο ιδανικότερος συνεχιστής των ιδεών του Κόρτσακ. Αλλωστε η Πολωνία έχει επενδύσει στον θεσμό του Συνηγόρου του Παιδιού όσο καμία άλλη χώρα (η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού που υπογράφηκε πριν από 25 χρόνια «γεννήθηκε» ουσιαστικά μέσα από το Κίνημα Αλληλεγγύης της Βαρσοβίας - η Πολωνία θεωρείται πατρίδα των δικαιωμάτων του παιδιού). Το όργανο, που απασχολεί 70 άτομα, έχει συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξαρτησία, ενώ ο Συνήγορος του Παιδιού διατηρεί ειδική θέση στο Κοινοβούλιο. Για κάθε νομοθετική πράξη, για κάθε κυβερνητική πρωτοβουλία σε σχέση με τα παιδιά, ερωτάται ο Συνήγορος. «Αυτό δίνει μεγάλα περιθώρια για δράση», λέει ο Μιχάλακ στην «Κ». «Κάθε χώρα που παίρνει τα δικαιώματα του παιδιού στα σοβαρά θα πρέπει να παίρνει και τον ρόλο του Συνηγόρου του Παιδιού στα σοβαρά».

Χαρακτηριστική είναι η εντυπωσιακή ανάπτυξη του θεσμού της αναδοχής στην Πολωνία. Την ώρα που στην Ελλάδα σε ανάδοχες οικογένειες φιλοξενούνται μόλις λίγες εκατοντάδες παιδιά με περίπου 3.000 να βρίσκονται σε ιδρύματα, στην Πολωνία σε ιδρύματα βρίσκονται 20.000 παιδιά, ενώ 47.000 βρίσκονται σε οικογένειες. «Μόλις πρόσφατα πέρασε νέος νόμος που ενισχύει περαιτέρω τον θεσμό της αναδοχής, ενώ θεσπίστηκε και ο θεσμός του Βοηθού της Οικογένειας για τις περιπτώσεις διαζυγίων, παραμέλησης κ.ο.κ. Είναι πλέον υποχρεωτική η ακρόαση κάθε παιδιού σε οποιαδήποτε συζήτηση που αφορά το μέλλον του». Οταν του αναφέραμε ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμα Οικογενειακό Δικαστήριο, ο Μάρεκ Μιχάλακ έπιασε με τα δύο χέρια το κεφάλι του. «Το γενικό δικαστήριο δεν είναι εξειδικευμένο σε αυτά τα θέματα. Γιατί στην ιατρική υπάρχουν οι παιδίατροι;».

Οπως διαπιστώνει, το δικαιώματα των παιδιών καταπατούνται κατά κόρον στο πλαίσιο της οικογένειας, όπου είναι δύσκολο κανείς να παρέμβει. «Βλέπουμε ότι πολλοί γονείς χρησιμοποιούν τα παιδιά για κάλυψη δικών τους αναγκών. Ομως τα παιδιά δεν τους ανήκουν. Το παιδί έχει δικαίωμα στον γονιό, όχι το αντίστροφο. Τα παιδιά πρέπει να ζουν σε συνθήκες που διευκολύνουν την ανάπτυξή τους. Εχουν δικαίωμα στην ελευθερία, στον σεβασμό, στην αξιοπρέπεια, στον παιδικό τους κόσμο. Δυστυχώς όμως τα διαζύγια, η έλλειψη χρόνου, θέτουν συχνά τα παιδιά σε ρόλο αδικημένων, θυμάτων. Και η οικονομική κρίση δεν βοηθά».
Εχει πολύ ενδιαφέρον ότι όταν κάποιος ρωτά τα παιδιά στην Ευρώπη ποιο είναι το σημαντικότερο γι’ αυτά δικαίωμα, απαντούν το δικαίωμα να διατυπώνουν τη δική τους γνώμη και το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. «Διαμαρτύρονται ότι δεν λαμβάνονται υπόψη από τους ενήλικες, ότι δεν τα παίρνουμε στα σοβαρά. Το δικαίωμα του παιδιού στην έκφραση και στη συμμετοχή δεν μπορεί να είναι μόνο στα χαρτιά. Γι’ αυτό σήμερα στην Πολωνία τα παιδιά εισέρχονται σε διάφορα πεδία της τοπικής αυτοδιοίκησης».

«Μόνιμοι σύντροφοι»

Οπως λέει ο Μιχάλακ, ο Κόρτσακ δίνει ακόμα όλες τις απαντήσεις. «Οπως έλεγε, τα παιδιά αποτελούν μεγάλο ποσοστό των πολιτών, είναι μόνιμοί μας σύντροφοι, υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Είναι μια κοινωνική ομάδα, σε μεγάλο βαθμό καταδυναστευόμενη, που όμως είναι πολίτες της χώρας και του κόσμου. Εχουν δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, στον σεβασμό, στο να είναι ο εαυτός τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεκινούν με τα δικαιώματα των παιδιών. Οταν ακόμα και στις ημέρες μας, ακούμε παιδιά να ρωτούν εάν είναι σωστό να τα χτυπούν, φαίνεται ότι έχουμε πολλά ακόμα να κάνουμε».


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου