Γράφει η Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια στο ιστολόγιο greekpsychologypages
Γιατί μερικά παιδιά φέρονται επιθετικά; Ανάλογα με την ηλικία και το εξελικτικό στάδιο του παιδιού, υπάρχουν διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να έχει επιθετική συμπεριφορά.
Προσχολική ηλικία: το παιδί δεν έχει αναπτύξει πλήρως τις λεκτικές του ικανότητες (ακόμα και αν μιλάει), για να εκφράσει τα συναισθήματά του, αυτό που το ενοχλεί ή για να ζητήσει να καλυφθούν οι ανάγκες του. Έτσι, αντί να χρησιμοποιήσει το κατάλληλο λεκτικό σχήμα, χτυπάει το συμμαθητή που του πήρε το παιχνίδι, τραβάει τα μαλλιά της αδερφής του που του πήρε τη σειρά του, δαγκώνει τον γονιό που λέει «όχι», κοκ.
Σχολική ηλικία: στη σχολική ηλικία τα παιδιά δείχνουν επιθετικότητα επειδή συχνά δυσκολεύονται να κατονομάσουν και να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Έτσι, ενώ για παράδειγμα είναι θυμωμένα, αισθάνονται τη γενικότερη δυσφορία αλλά δυσκολεύονται να κατονομάσουν το συναίσθημα και να εντοπίσουν τους λόγους για τους οποίους νιώθουν έτσι. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορούν να ηρεμήσουν τα ίδια τον εαυτό τους και ξεσπούν. Επίσης, όταν δεν μπορούν να εκφραστούν λεκτικά «τώρα είμαι θυμωμένος», δείχνουν το θυμό τους με τις πράξεις τους. Άλλες φορές τα παιδιά σχολικής ηλικίας γίνονται επιθετικά επειδή έτσι καταφέρνουν κάτι- πχ χτυπούν ένα άλλο παιδί και παίρνουν το αντικείμενο που έχει αυτό το παιδί.
Επιθετικότητα υπάρχει όταν υπάρχουν τα παρακάτω:
• Γενετικές επιρροές / χαρακτηρολογικά στοιχεία.
• Ανασφαλής ή ανοργάνωτος συναισθηματικός δεσμός με τους γονείς.
• Έντονο και συνεχόμενο στρες στο παιδί
• Έντονο και συνεχόμενο στρες στην οικογένεια, καυγάδες, ξύλο, κλπ.
• Έλλειψη κατάλληλων στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων.
• Περιορισμένη εμπειρία με θετικά μοντέλα συμπεριφοράς / καλές επιρροές (πχ γονείς, αδέρφια, φίλους) που προσφέρουν σωστά παραδείγματα μη επιθετικής συμπεριφοράς.
• Αναποτελεσματικός τρόπος διαπαιδαγώγησης από την πλευρά του γονιού: πχ, Γονείς υπερβολικά αυστηροί, που κοντρολάρουν τα παιδιά τους και δεν τους αφήνουν κανένα περιθώριο αυθορμητισμού και πρωτοβουλίας. Ή, αντίθετα, υπερβολικά ‘χαλαροί’ γονείς που παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους και δε βάζουν κανένα όριο, ή γονείς που απορρίπτουν το παιδί, ή, τέλος, γονείς που οι ίδιοι έχουν σοβαρά προβλήματα, όπως κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, αλκοολισμό, κλπ.
Άμεσες Συνέπειες
Αν το παιδί σας έχει συχνά επιθετικά ξεσπάσματα, είναι σημαντικό να προγραμματίσετε από πριν τι θα κάνετε για να αντιδράσετε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Χωρίς τέτοιο πλάνο, το πιθανότερο είναι ότι αρχίζετε τα πολλά λόγια και προσπαθείτε να ‘λογικέψετε’ το παιδί, κάτι που δε γίνεται την ώρα που έχει νευριάσει και έχει επιθετική συμπεριφορά, ή αρχίζετε να του τάζετε τον ουρανό με τα’ άστρα με την ελπίδα να σταματήσει, ή χάνετε την ψυχραιμία σας και βάζετε τις φωνές και γίνεστε με τη σειρά σας επιθετικοί. Καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις δεν έχει αποτέλεσμα!
Η καλύτερη αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς είναι να έχετε ένα συγκεκριμένο πλάνο και σε κάθε εμφάνισή της να υπάρχουν άμεσες συνέπειες.
Το πλάνο πρέπει να είναι ανάλογο της ηλικίας, και οι συνέπειες να έχουν νόημα. Για παράδειγμα, δεν έχει νόημα να στείλετε ένα παιδάκι προσχολικής «στην καρέκλα της σκέψης» ώστε να σκεφτεί τι έκανε λάθος και να μην το ξανακάνει, διότι από εξελικτική άποψη ο εγκέφαλος του παιδιού επεξεργάστηκε σωστά την πληροφορία: κάποιος μου πήρε το παιχνίδι, άρα πρέπει να το πάρω πίσω με κάθε τρόπο, ακόμα και με επιθετική συμπεριφορά. Είναι προτιμότερο να πούμε στο παιδί «ο κανόνας είναι ότι ζητάμε με λόγια, δε χτυπάμε. Λυπάμαι, αλλά θα πρέπει να δώσεις το παιχνίδι και να περιμένεις μέχρι να είσαι έτοιμος να παίξεις χωρίς να χτυπάς» και αποτραβούμε το παιδί από το παιχνίδι για λίγα λεπτά.
Μία άλλη λογική συνέπεια, είναι να του ζητήσουμε να κάνει κάτι καλό για το παιδί το οποίο χτύπησε, δάγκωσε ή αδίκησε. Για παράδειγμα, αν ένα αγοράκι έσπασε το παιχνίδι της αδερφής του, θα πρέπει να της δανείσει το δικό του αγαπημένο παιχνίδι για εκείνη τη μέρα.
Η απώλεια δικαιωμάτων, δηλαδή το να αποσύρουμε κάτι το οποίο αγαπά το παιδί ή να μην του δώσουμε κάτι που επιθυμεί, αποτελεί επίσης λογική συνέπεια των πράξεων του (πχ να μη δει τηλεόραση).
Επίσης οι θετικές στρατηγικές διαπαιδαγώγησης λειτουργούν καλά στις επιθετικές συμπεριφορές, αλλά χρειάζονται χρόνο για να δείξουν τα αποτελέσματά τους. Για παράδειγμα, ο έπαινος της καλής συμπεριφοράς βοηθά το παιδί να αισθανθεί καλά για τον εαυτό του και τείνει να επαναλάβει την καλή συμπεριφορά αντί για την επιθετική. Ένα σύστημα ανταμοιβής (πχ, κάθε μέρα θα σου βάζω ένα αυτοκόλλητο αν κάνεις το τάδε ή το δείνα (καλή συμπεριφορά που την προκαθορίζετε) και στο τέλος της εβδομάδας, αν έχεις μαζέψει 10 αυτοκόλλητα θα πάμε να διαλέξεις ένα μικρό δωράκι).
Διδασκαλία καινούργιων δεξιοτήτων
Συχνά η επιθετική συμπεριφορά δεν είναι τίποτε άλλο από έλλειψη άλλων, πιο θετικών δεξιοτήτων για να χειριστεί δύσκολες καταστάσεις, οπότε το παιδί καταφεύγει σε δάγκωμα/χτύπημα/μαλλιοτράβηγμα. Εντοπίστε ποιο ακριβώς είναι το θέμα του δικού σας παιδιού: μήπως δυσκολεύεται στο να ζητάει, να δίνει, να παίρνει και να μοιράζεται; Μήπως δεν έχει το κατάλληλο συναισθηματικό λεξιλόγιο για να εκφράσει το πώς νιώθει;
Δώστε το καλό παράδειγμα! Διδάξτε στο παιδί σας νέες δεξιότητες με λόγια και έργα! Θυμήστε του να χρησιμοποιεί λόγια και όχι τα χέρια του και επαναλαμβάνετε συχνά ότι όταν έχουμε ένα πρόβλημα βρίσκουμε τη λύση του!
Προσοχή!!! Οι περισσότεροι γονείς πέφτουν στην εξής συνηθισμένη παγίδα: δοκιμάζουν κάτι για μία φορά και περιμένουν να γίνει κάποιο θαύμα και να αλλάξει η συμπεριφορά του παιδιού! Αυτό δεν ισχύει, όπως και για κάθε τι άλλο, χρειάζεται υπομονή και επιμονή, και να δώσετε χρόνο. Από τη μεριά σας ως γονείς θα πρέπει να εφαρμόζετε τους κανόνες και σταδιακά θα δείτε πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου