Mε πλούσια ιστορία και ατέλειωτους καταλόγους προσωπικοτήτων που πέρασαν από τα θρανία τους, τα πειραματικά σχολεία βγαίνουν από τον «λήθαργο».
Της Βασιλικής Χρυστοστομίδου
Η πρώτη εντύπωση από την επίσκεψη στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία ήταν μάλλον αδιάφορη: συμβατικά κτίρια, τυπικές αίθουσες. Πρέπει να «μπεις» στον κόσμο τους για να καταλάβεις τον ξεχωριστό χαρακτήρα τους. Εχουν δασκάλους με ακαδημαϊκές περγαμηνές και φρέσκες ιδέες, που παρασύρει ο ένας τον άλλο σε δημιουργικούς τρόπους διδασκαλίας και μια ζωή «κοινή» με των μαθητών τους - εκτός ωραρίου και εκτός σχολείου, με ομαδικές επισκέψεις, δραστηριότητες, εξόδους για θέατρο ή σινεμά. Μαθητές που μιλούν με αγάπη για το σχολείο τους, χωρίς να αντιμετωπίζουν τους καθηγητές σαν τους «απέναντι», με σεβασμό στην ιστορικότητα του χώρου όπου είχαν την τύχη να βρεθούν. Και, το κυριότερο, είναι παιδιά με άποψη, που ξέρουν να μιλήσουν, να εκφραστούν.
Κάποιοι τα θεωρούν «ελιτίστικα», αναρωτιούνται αν η χώρα μας χρειάζεται σχολεία «αριστείας». Στο παρελθόν, η αποφοίτηση από ένα πειραματικό σχολείο ισοδυναμούσε με πανεπιστημιακό δίπλωμα. Ορισμένα λειτουργούν από τα μέσα του 19ου αιώνα. Πλήθος διακεκριμένων Ελλήνων πέρασε από τα θρανία τους: Πικιώνης, Παπάγος, Σαμαράκης, Π. Νιρβάνας… Οι διδάσκοντες σε αυτά ανέκαθεν ήταν υψηλά εκπαιδευτικά «αναστήματα», όπως Αλκίνοος Μάζης, Πέτρος Τόγκας, Αχιλλέας Τζάρτζανος. Η εισαγωγή γινόταν πάντα κατόπιν εξετάσεων. Με τις υψηλές επιδόσεις των μαθητών ως μοναδική προϋπόθεση για τη φοίτησή τους, εξασφαλιζόταν, εκτός από την ποιοτική εκπαίδευση, και μια ανοδική κοινωνική κινητικότητα - και ο γιος του τσαγκάρη φέρ’ ειπείν μπορούσε να εξελιχθεί σε καθηγητή πανεπιστημίου. Οταν όμως τη δεκαετία του ’80, στο πλαίσιο του «εκδημοκρατισμού» της εκπαίδευσης, καταργήθηκαν οι εισαγωγικές εξετάσεις, η ποιότητά τους άρχισε να φθίνει. Παράλληλα, χαλάρωσε ο στενός σύνδεσμος που κάθε σχολείο είχε με μια πανεπιστημιακή σχολή για την επιστημονική και παιδαγωγική του καθοδήγηση, ενώ οι διδάσκοντες δεν ήταν απαραίτητο να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Η ζυγαριά έκλινε πλέον προς μία περισσότερο «διεκπεραιωτική» διεξαγωγή του μαθήματος, χωρίς πειραματισμούς - όπως στα κοινά σχολεία. Τώρα ξεκινάει μια νέα προσπάθεια για σχολεία «πρώτης ταχύτητας», με την επαναλειτουργία 47 Πρότυπων Πειραματικών (Ν.3966/11). Με στόχο να τροφοδοτήσουν την κοινωνία με πολίτες ικανούς και καινοτόμους ιδέες, θα «στρατολογούν» άριστους μαθητές κατόπιν εισαγωγικών εξετάσεων, αλλά και την «αφρόκρεμα» των καθηγητών, οι οποίοι θα έχουν αξιολογηθεί με βάση τα υψηλά τυπικά τους προσόντα (βασικές προϋποθέσεις είναι να έχουν διδακτορικό, μεταπτυχιακό, δημοσιεύσεις κ.ά.) και επιτύχει στη δοκιμασία συνέντευξης ενώπιον επιτροπής.
Τον Ιούνιο, οι υποψήφιοι για την Α' τάξη του γυμνασίου και του λυκείου έδωσαν εισαγωγικές εξετάσεις με το σύστημα των Πανελλαδικών. Και επ’ αυτού υπήρξαν αντιρρήσεις. «Δεν είναι δίκαιες, είναι όμως αδιάβλητες», σχολιάζει ο πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής των Πρότυπων Πειραματικών Γεώργιος Καλκάνης. «Κάναμε εξε-
ταστικό κέντρο για το Δημοτικό και είχαμε παιδιά με... εμετούς, που φώναζαν τη μαμά τους, δασκάλες να τα συνεφέρουν. Ομως, δεν θα δώσουν κάποτε εξετάσεις για να μπουν στην Ιατρική; Μήπως δεν αξιολογούνται με ανάλογο τρόπο κάθε τόσο στα Αγγλικά; Δεν τα βασανίζουμε, απλώς τα εξοικειώνουμε με την πραγματικότητα των διαδοχικών εξετάσεων».
Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Σ.Π.Α.: «Και ο αδύναμος μαθητής μπορεί να ενισχύσει την ομάδα με τις ικανότητές του»
H ασήκωτη σχολική τσάντα έχει καταργηθεί εδώ, καθώς τα βιβλία έχουν αντικατασταθεί εντελώς από τα iPad. «Εχουμε εισαγάγει τα ψηφιακά εργαλεία στην τάξη - άλλωστε, ήδη αποτελούν κομμάτι της ζωής των παιδιών», θα πει η διευθύντρια Βίκυ Λυκούδη. «Το παιδί γίνεται ενεργός μαθητής όταν του δίνεται η δυνατότητα μέσω του iPad να έρθει σε επαφή με τον δάσκαλο το απόγευμα για να λύσει τις απορίες του, να δει ξανά το βίντεο της παράδοσης, να ανατρέξει σε πηγές».
«Είμαστε παιδιά του 21ου αιώνα!» καμαρώνει η 12χρονη Κωνσταντίνα. «Αφιερώνω περισσότερο χρόνο στην προετοιμασία του μαθήματος, προσαρμόζοντας το έτοιμο ψηφιακό υλικό του υπουργείου στις ανάγκες των παιδιών. Στην τάξη έχω σταματήσει να μιλάω, αφού οι μαθητές είναι αυτόνομοι - ερευνούν, συνεργάζονται, ανακαλύπτουν οι ίδιοι τη γνώση», εξηγεί ο Κώστας Πανούσης, δάσκαλος της ΣΤ΄ τάξης.
Πρωτοποριακό ήταν όμως το Πρότυπο Πειραματικό από την ίδρυσή του, το 1929, από τον Νικόλαο Εξαρχόπουλο, καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εφάρμοζε καινοτόμους παιδαγωγικές και διδακτικές μεθόδους, ενώ εισήγαγε μια διαφορετική σχολική ζωή, μέσα από διάφορες λέσχες. «Πάντως, στη σύγχρονη εποχή, η αίγλη του συνδεόταν περισσότερο με την ιστορικότητά του παρά με την ουσιαστική συνεργασία του με το πανεπιστήμιο, αφού αυτή μάλλον είχε παγώσει την περίοδο των κληρώσεων», διευκρινίζει η κ. Λυκούδη. Ποια είναι η σημερινή «ταυτό-
τητα» του σχολείου; «Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης της γνώσης και της αντιμετώπισης των παιδιών. Χωρίς να τα απομακρύνουμε από την τροχιά του βαθμού, θα αναδείξουμε παράλληλα τις ιδιαίτερες κλίσεις τους», τονίζει η διευθύντρια, που θεωρεί απαραίτητη την αξιολόγηση μαθητών και εκπαιδευτικών, αρκεί να γίνεται συνολικά, σε βάθος χρόνου. «Οχι όπως οι φετινές εξετάσεις, που απείχαν απ’ όσα οραματίζεται το σύγχρονο, ψηφιακό σχολείο: δεξιότητες, κλίσεις, συνθετική ικα-
νότητα του μαθητή. Απαιτείται μια καλά προγραμματισμένη εκπαιδευτική πολιτική. Η μεγάλη προσέλευση στις εξετάσεις δείχνει πόσο εύκολα τρέχουν οι άνθρωποι σε κάτι που θεωρούν ότι στέκεται ακόμα στα πόδια τους: αφενός επειδή έχει καταρρεύσει το δημόσιο σχολείο, αφετέρου γιατί αδυνατούν να πληρώσουν ιδιωτικό...»
Προτυπο Πειραματικο Γυμνασιο Aναβρυτων: «Φιλοδοξούμε να γίνουμε ένα από τα φυτώρια που θα τροφοδοτήσουν την ελλάδα»
«Χαριτολογώντας, λέμε ότι το σχολείο μας είναι “Το μικρό σπίτι στο λιβάδι”, λέει η Σόνια Γελαδάκη, διευθύντρια του Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αναβρύτων. Το καταπράσινο περιβάλλον του Αλσους Συγγρού αγκαλιάζει το κτίριο του γυμνασίου. «Βοηθάει στην ψυχολογία μας το ότι το σχολείο είναι μέσα σ' ένα δάσος, χωρίς κάγκελα», επισημαίνει ο 15χρονος Μάριος.
Το Εθνικό Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων ιδρύθηκε το 1950 κατά τα αυστηρά γερμανικά πρότυπα, με πρωτοβουλία του βασιλιά Παύλου και της συζύγου του, Φρειδερίκης, που έστειλαν εδώ τον γιο τους, Κωνσταντίνο. Εως το 1991 λειτουργούσε παράλληλα και οικοτροφείο, ενώ το 2011, με τον νέο νόμο, απέκτησε τον τίτλο του Πρότυπου Πειραματικού.
Σε τι συνίσταται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του; «Κατ' αρχάς, έχει να κάνει με το χώρο - είναι ίσως το μοναδικό σχολείο στην Ελλάδα που βρίσκεται μέσα σε δάσος», λέει η διευθύντρια. Υπάρχει άρτιος τεχνολογικός εξοπλισμός και αναπτύσσουμε επιπλέον δραστηριότητες, οι οποίες, αν και θεματολογικά δεν διαφέρουν από αντίστοιχα προγράμματα άλλων σχολείων, εδώ βρίσκουν και πρακτική εφαρμογή: οι μαθητές, π.χ., πραγματοποιούν ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα μέσα στο δάσος. Δίνεται έμφαση στην κοινωνικοποίησή τους με ομάδες κινηματογράφου, θεάτρου, καλών τεχνών, ανταλλαγές με σχολεία του εξωτερικού, συνεργασία με ΜΚΟ, ένταξη στην τοπική κοινωνία - πέρυσι πήραμε το πρώτο βραβείο ανταποδοτικής ανακύκλωσης του Δήμου Αμαρουσίου». Ο Νικόλας, από την πλευρά του, στέκεται στο επίπεδο των καθηγητών, με την απλή γλώσσα της Γ' Γυμνασίου: «Διδάσκουν πολύ καλά εδώ, δεν χρειάζεται να πληρώνουμε φροντιστήρια».
«Με την αναβίωση των εξετάσεων, ευελπιστώ ότι θα πάρουμε μαθητές όχι οπωσδήποτε “καλούς”, αλλά με ενδιαφέροντα. Ενα καλό “υλικό”», ξεκαθαρίζει η κ. Γελαδάκη. «Δεν επιθυμούμε να δημιουργήσουμε μια ελίτ. Φιλοδοξία μας, τα Πρότυπα Πειραματικά να γίνουν τα φυτώρια που θα τροφοδοτήσουν την Ελλάδα».
Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά: «Εμείς δεν λέμε ποιο πανεπιστήμιο τελειώσαμε, αλλά από ποιο σχολείο προερχόμαστε»
«σήμα κατατεθέν του Πειραιά η Ιωνίδειος», είναι το πρώτο πράγμα που θα πει ο λυκειάρχης, Σπύρος Αβραμιώτης. «Αν δεν κάναμε αίτηση το 2011 για να γίνουμε Πρότυπο Πειραματικό, θα ξεσηκωνόταν όλος ο Πειραιάς! Από τα χρόνια που ήμουν ακόμα καθηγητής, εισέπραττα θαυμασμό όταν έλεγα ότι διδάσκω εδώ. Το σχολείο αυτό μας ενεργοποιεί όλους. Η εκπαιδευτική μας ομάδα έχει αποκτήσει τέτοια δυναμική, ώστε αισθάνεται κανείς άβολα αν δεν συμμετέχει στα δρώμενα, αξιοποιώντας όχι μόνο τα τυπικά προσόντα που όλοι διαθέτουμε -διδακτορικά, μεταπτυχιακά, τουλάχιστον δύο πτυχία, ενώ τρεις από εμάς έχουμε γράψει σχολικά βιβλία-, αλλά και μια βιβλιοθήκη 13.500 τίτλων, τεχνολογικό εξοπλισμό, καθώς και δυνατότητα συμμετοχής σε πληθώρα εκπαιδευτικών προγραμμάτων».
Ολα τα παιδιά έχουν να καταθέσουν από μία εμπειρία που διεύρυνε τους ορίζοντές τους - η Κατερίνα, απόφοιτος πια, μιλάει για πρόγραμμα προσομοίωσης του ΟΗΕ με αντικείμενο τα μείζονα προβλήματα του πλανήτη, όπου η ίδια καταπιάστηκε με τη δημόσια υγεία στις Φιλιππίνες, ο 17χρονος Σωτήρης καμαρώνει για την επίσκεψη στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ ο Νίκος, της Γ' Λυκείου, δεν ξεχνά τη δραστήρια καθηγήτρια του γυμνασίου που οργάνωνε σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο θεατρικές εξόδους.
Η Ιωνίδειος, δωρεά του Κωνσταντίνου Ιωνίδη, ιδρύθηκε το 1845 και ήταν το πρώτο σχολικό κτίριο του Πειραιά. «Η ιστορικότητα περνάει από μόνη της στα παιδιά, την αφουγκράζονται», σχολιάζει ο διευθυντής. «Εμείς δεν λέμε ποιο πανεπιστήμιο τελειώσαμε, αλ λά από ποιο σχολείο προερχόμαστε», λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων Κώστας Μπουρλετίδης. Ο κατάλογος των προσωπικοτήτων που πέρασαν από τα ίδια θρανία είναι μακρύς: Παύλος Νιρβάνας, Παντελής Χορν, Σπύρος Μελάς, Αιμίλιος Βεάκης, Δημήτρης Πικιώνης, Ευάγ γελος Παπανούτσος, Βασίλης Διαμαντόπουλος κ.ά.
Για τη νέα διαδικασία επιλογής των μαθητών μέσω εξετάσεων ο κ. Αβραμιώτης δέχεται μεν ότι αποτυπώνουν «φωτογραφικά» τη στιγμή της επίδοσης, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την πορεία του μαθητή, εντούτοις «είναι η διεθνώς αποδεκτή διαδικασία». «Οι επιτυχόντες, ενδυναμωμένοι από την εισαγωγή τους, θα έχουν καταστεί πιο μάχιμοι», εκτιμά. «Δημιουργείται έτσι ένα σχολείο αντίστοιχο με τα πανεπιστημιακά τμήματα των “καλύτερων” - των ηλεκτρολόγων, των μηχανολόγων ή των γιατρών. Χωρίς να ακυρώνουμε την αξιόλογη δουλειά συναδέλφων μας σε άλλα σχολεία, εδώ προσφέρουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να βρεθούν σε ένα περιβά λ λον πιο δραστήριο, με περισσότερες ευκαιρίες - είτε πρόκειται για την υποτροφία καλοκαιρινού προγράμματος σε κολέγιο της Γλασκώβης, που εξασφάλισε μαθήτρια του σχολείου, είτε για τη συμμετοχή σε ομίλους κινεζικής γλώσσας, σε συνεργασία με την κινεζική πρεσβεία. Το βασικό ερώτημα είναι: Θέλουμε ως κοινωνία να έχουμε σχολεία αριστείας; Οπου οι άριστοι να λειτουργούν ως “επιτα χυντές” των υπόλοιπων μαθητών, δημιουργώντας ένα περιβάλλον άμιλλας; Προσωπικά, μου ακούγεται θετικό».
Βαρβάκειος Σχολή: «Εδώ ανέκαθεν ήταν ο γιος του μπακάλη μαζί με τον γιο του επιχειρηματία»
σε παλαιότερη έρευνα, 400 γονείς είχαν ερωτηθεί γιατί στέλνουν τα παιδιά τους στο Βαρβάκειο. Για τους περισσότερους, πρωτεύοντα ρόλο έπαιξε ο «μύθος» ενός ονόματος γνωστού σε γενεές επί γενεών. «Το δέος με το οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει το Βαρβάκειο νομίζω πως δεν υπάρχει για άλλο σχολείο», λέει ο Λεωνίδας Μάντζος, διευθυντής του Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου. Από το 1860, οπότε και ιδρύθηκε από τον αγράμματο πλην σοφό Ιωάννη Βαρβάκη, τον πατριώτη από τα Ψαρά που μεγαλούργησε επιχειρηματικά στη Ρωσία, υποστήριξε με ζήλο την προαγωγή της παιδείας στην Ελλάδα και ανακηρύχθηκε από την ελληνική Βουλή παμψηφεί Μέγας Ευεργέτης του Εθνους, υπήρξε «σταθμός» προσωπικοτήτων - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Γεώργιος Δροσίνης, Αλέξανδρος Παπάγος, Βασίλης Ρώτας, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Σταύρος Νιάρχος, Ευάγγελος Αβέρωφ… έως και ο Αγιος Νεκτάριος είχε φοιτήσει για ένα χρόνο.
«Είναι διαρκής η ανατροφοδότηση της ιστορικότητας, με τους καθηγητές να υπενθυμίζουν στους μαθητές πως «εδώ είναι Βαρβάκειο», θα πει ο λυκειάρχης. Με διδακτορικό και δύο μάστερ ο ίδιος, τονίζει ότι το υψηλό επίπεδο του εκπαιδευτικού προσωπικού λειτουργεί και ως κίνητρο για τους μαθητές προκειμένου να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους.
Τι απαντά στο «προβοκατόρικο» ερώτημα περί σχολείων της ελίτ; «Είναι απόλυτα δημοκρατικό ένα σχολείο που δέχεται μαθητές με υψηλές επιδόσεις κατόπιν εξετάσεων, καθώς το κάλεσμα απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Εδώ ανέκαθεν ήταν ο γιος του μπακάλη μαζί με τον γιο του επιχειρηματία. Από την άλλη, επειδή οι τάξεις προσαρμόζονται στην πλειοψηφία, οι άριστοι είναι... αδικημένοι στην Ελλάδα. Αν όμως αναπτυχθούν σύμφωνα με τις δυνατότητές τους, μελλοντικά δεν θα είναι πιο χρήσιμοι πολίτες; Δεν νομίζω ότι με το να συγκεντρώσουμε στο σχολείο 300 παιδιά του 18 και πάνω κάνουμε αφαίμαξη της κοινωνίας, όπως μας κατηγορούν».
Απο το περιοδικό Κ (τεύχος 536).
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου