.jpg)
Κείμενο του Αντώνη Ρέλλα στο elculture
Tέχνη και Αναπηρία, δύο έννοιες που στις συνειδήσεις της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης είναι αντικρουόμενες. Δύο έννοιες που κατ’ επίφαση είναι αντίθετες, χωρίς κανένα σημείο συνάφειας. Γιατί η τέχνη για τους περισσότερους από εμάς αποτελεί μονοδιάστατα μια έκφραση του ωραίου, του ιδανικού. Κι όμως για πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες, με την προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια από τα αναπηρικά κινήματα σε όλο τον κόσμο να επικοινωνήσουν την πραγματική έννοια της αναπηρίας ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, η αναπηρία αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για δημιουργία, μια προσέγγιση όμως που δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Από τη μία, καλλιτέχνες με αναπηρία έχουν αναγνωριστεί και έχουν λάβει τα εύσημα για τις εξαιρετικές τους επιδόσεις. Από την άλλη γλυπτά που απεικονίζουν σώματα με κάποια αναπηρία σοκάρουν και προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις. Πώς εξηγείται αυτή η μεγάλη απόκλιση όσον αφορά την τέχνη που σχετίζεται με την αναπηρία; Πώς μπορεί να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα; Υπάρχει χώρος στην τέχνη για την αναπηρία; Μπορεί ένας Κωφός ηθοποιός να απονείμει ένα βραβείο ήχου;
Πολλοί με ρωτούν αν υπάρχει καλή και κακή τέχνη και πώς ορίζονται με σημείο αναφοράς την αναπηρία. Ως “υποκατάστατο” της ζωής, η τέχνη έχει τον τρόπο να φέρει τον άνθρωπο σε ισορροπία με το κοινωνικό περιβάλλον του. Αυτό συμβαίνει όμως μόνο όταν εκφράζει/αποκωδικοποιεί την αλήθεια των πραγμάτων. Η τέχνη που ανοίγει δρόμο προς την αλήθεια, λοιπόν, είναι εξ ορισμού καλή τέχνη.
Η διαφορετικότητα, η συνείδηση του ανθρώπινου ελλείμματος ως αυτονόητου κωδικού αλήθειας, έρωτα, συνύπαρξης είναι η βαθύτερη ουσία της ανθρώπινης σκέψης ανά τους αιώνες. Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος, ούτε η αξίωση και επιβολή της τελειότητας είναι ο επί της γης προορισμός του. Δεν υπάρχει ή δεν νομιμοποιείται - κατά τη γνώμη μου - τέχνη που να παραπέμπει στην αναγκαιότητα της άπιαστης τελειότητας. Η προσωπική και κοινωνική συνύπαρξη με το έλλειμμα είναι παρακαταθήκη τέχνης, αληθινής βαθιάς τέχνης. Ο άνθρωπος με αναπηρία έχει προνομιακή σχέση με όσα συνθέτουν την πρώτη ύλη της τέχνης, μιας και έχει προνομιακή σχέση με όσα συνθέτουν την κοινωνική πρώτη ύλη διεκδίκησης του δικαιώματος στη λυτρωτική διαφορετικότητα. Η τέχνη κυοφορείται στις απελευθερωμένες από στερεότυπα περιοχές του νου.
Από την υψηλή και ουσιαστική τέχνη, περνάμε και στην εικόνα της τέχνης, προς ευρεία κατανάλωση, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που μπαίνει σε χιλιάδες σπίτια καθημερινά. Τα ΜΜΕ στην συντριπτική πλειοψηφία τους προσβάλλουν βάναυσα την ουσία της διεκδίκησης του αναπηρικού κινήματος που δεν είναι άλλη από το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό των ανθρώπων με αναπηρία και την δικαιωματική προσέγγιση της συνθήκης της αναπηρίας.
Οι εποχές που ζούμε είναι κοινωνικά και πολιτικά κρίσιμες. Οι καλλιτέχνες με αναπηρία, στην επόμενη δύσκολη στροφή των καιρών καλούνται να βρεθούν στην πρωτοπορία των κοινωνικών ζυμώσεων. Την πρωτοπορία, συνεπώς, διεκδικούμε και οφείλουμε να διεκδικήσουμε, όχι το εξαιρετικά φτωχό – σεμνό και ταπεινό - δικαίωμα στη συμμετοχή και μόνο. Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, θα σας πω ότι ήταν αναγκαιότητα των καιρών η δημιουργία της Κίνησης Καλλιτεχνών με Αναπηρία, και στην υπόθεση διεκδίκησης / ανάδειξης της κοινωνικής πρωτοπορίας θα πρέπει να νιώθουμε απολύτως στρατευμένοι. Ναι, στρατευμένοι, ας μην μας φοβίζει η λέξη. Άλλωστε, χιλιάδες είναι αυτοί που υπηρετούν την ατζέντα του αναπηρικού κινήματος και όλοι - με τον τρόπο του ο καθένας – είναι στρατευμένοι σε μια πολύ δύσκολη μεν αλλά και πολύ μεγάλη υπόθεση...
Ο Αντωνης Ρέλλας είναι σκηνοθέτης - Πολίτης με Αναπηρία. Είναι ακτιβιστής και οργανώνει δράσεις που αφορούν την καταπάτηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες. Ως ανεξάρτητος σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει μεταξύ άλλων το βραβευμένο ντοκιμαντέρ με θέμα την αναπηρία ‘Αιγαίου κύματα’, που εκπροσώπησε επίσημα την Ελλάδα σε διεθνή φεστιβάλ. Το 2007 συμμετείχε στην δημιουργία του διεθνούς φεστιβάλ ντοκιμαντέρ με θέμα την αναπηρία ’Emotion Pictures-Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία’ που οργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι από την κατάθεση αναπηρικών βοηθημάτων στη βουλή στις 3/12/12, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την περικοπή των επιδομάτων στα ΑμεΑ.
Tέχνη και Αναπηρία, δύο έννοιες που στις συνειδήσεις της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης είναι αντικρουόμενες. Δύο έννοιες που κατ’ επίφαση είναι αντίθετες, χωρίς κανένα σημείο συνάφειας. Γιατί η τέχνη για τους περισσότερους από εμάς αποτελεί μονοδιάστατα μια έκφραση του ωραίου, του ιδανικού. Κι όμως για πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες, με την προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια από τα αναπηρικά κινήματα σε όλο τον κόσμο να επικοινωνήσουν την πραγματική έννοια της αναπηρίας ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, η αναπηρία αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για δημιουργία, μια προσέγγιση όμως που δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Από τη μία, καλλιτέχνες με αναπηρία έχουν αναγνωριστεί και έχουν λάβει τα εύσημα για τις εξαιρετικές τους επιδόσεις. Από την άλλη γλυπτά που απεικονίζουν σώματα με κάποια αναπηρία σοκάρουν και προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις. Πώς εξηγείται αυτή η μεγάλη απόκλιση όσον αφορά την τέχνη που σχετίζεται με την αναπηρία; Πώς μπορεί να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα; Υπάρχει χώρος στην τέχνη για την αναπηρία; Μπορεί ένας Κωφός ηθοποιός να απονείμει ένα βραβείο ήχου;
Πολλοί με ρωτούν αν υπάρχει καλή και κακή τέχνη και πώς ορίζονται με σημείο αναφοράς την αναπηρία. Ως “υποκατάστατο” της ζωής, η τέχνη έχει τον τρόπο να φέρει τον άνθρωπο σε ισορροπία με το κοινωνικό περιβάλλον του. Αυτό συμβαίνει όμως μόνο όταν εκφράζει/αποκωδικοποιεί την αλήθεια των πραγμάτων. Η τέχνη που ανοίγει δρόμο προς την αλήθεια, λοιπόν, είναι εξ ορισμού καλή τέχνη.
Η διαφορετικότητα, η συνείδηση του ανθρώπινου ελλείμματος ως αυτονόητου κωδικού αλήθειας, έρωτα, συνύπαρξης είναι η βαθύτερη ουσία της ανθρώπινης σκέψης ανά τους αιώνες. Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος, ούτε η αξίωση και επιβολή της τελειότητας είναι ο επί της γης προορισμός του. Δεν υπάρχει ή δεν νομιμοποιείται - κατά τη γνώμη μου - τέχνη που να παραπέμπει στην αναγκαιότητα της άπιαστης τελειότητας. Η προσωπική και κοινωνική συνύπαρξη με το έλλειμμα είναι παρακαταθήκη τέχνης, αληθινής βαθιάς τέχνης. Ο άνθρωπος με αναπηρία έχει προνομιακή σχέση με όσα συνθέτουν την πρώτη ύλη της τέχνης, μιας και έχει προνομιακή σχέση με όσα συνθέτουν την κοινωνική πρώτη ύλη διεκδίκησης του δικαιώματος στη λυτρωτική διαφορετικότητα. Η τέχνη κυοφορείται στις απελευθερωμένες από στερεότυπα περιοχές του νου.
Από την υψηλή και ουσιαστική τέχνη, περνάμε και στην εικόνα της τέχνης, προς ευρεία κατανάλωση, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που μπαίνει σε χιλιάδες σπίτια καθημερινά. Τα ΜΜΕ στην συντριπτική πλειοψηφία τους προσβάλλουν βάναυσα την ουσία της διεκδίκησης του αναπηρικού κινήματος που δεν είναι άλλη από το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό των ανθρώπων με αναπηρία και την δικαιωματική προσέγγιση της συνθήκης της αναπηρίας.
Οι εποχές που ζούμε είναι κοινωνικά και πολιτικά κρίσιμες. Οι καλλιτέχνες με αναπηρία, στην επόμενη δύσκολη στροφή των καιρών καλούνται να βρεθούν στην πρωτοπορία των κοινωνικών ζυμώσεων. Την πρωτοπορία, συνεπώς, διεκδικούμε και οφείλουμε να διεκδικήσουμε, όχι το εξαιρετικά φτωχό – σεμνό και ταπεινό - δικαίωμα στη συμμετοχή και μόνο. Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, θα σας πω ότι ήταν αναγκαιότητα των καιρών η δημιουργία της Κίνησης Καλλιτεχνών με Αναπηρία, και στην υπόθεση διεκδίκησης / ανάδειξης της κοινωνικής πρωτοπορίας θα πρέπει να νιώθουμε απολύτως στρατευμένοι. Ναι, στρατευμένοι, ας μην μας φοβίζει η λέξη. Άλλωστε, χιλιάδες είναι αυτοί που υπηρετούν την ατζέντα του αναπηρικού κινήματος και όλοι - με τον τρόπο του ο καθένας – είναι στρατευμένοι σε μια πολύ δύσκολη μεν αλλά και πολύ μεγάλη υπόθεση...
Ο Αντωνης Ρέλλας είναι σκηνοθέτης - Πολίτης με Αναπηρία. Είναι ακτιβιστής και οργανώνει δράσεις που αφορούν την καταπάτηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες. Ως ανεξάρτητος σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει μεταξύ άλλων το βραβευμένο ντοκιμαντέρ με θέμα την αναπηρία ‘Αιγαίου κύματα’, που εκπροσώπησε επίσημα την Ελλάδα σε διεθνή φεστιβάλ. Το 2007 συμμετείχε στην δημιουργία του διεθνούς φεστιβάλ ντοκιμαντέρ με θέμα την αναπηρία ’Emotion Pictures-Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία’ που οργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι από την κατάθεση αναπηρικών βοηθημάτων στη βουλή στις 3/12/12, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την περικοπή των επιδομάτων στα ΑμεΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου