Οργάνωση και παιδί με ΔΕΠ/Υ (στην τάξη και στο σπίτι)

Από τις πρώτες τάξεις το Δημοτικού ακόμα τα παιδιά έχουν μια σειρά από βασικές υποχρεώσεις, στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν με αποτελεσματικότητα: εργασίες, διάβασμα για προγραμματισμένα διαγωνίσματα, μαθήματα ξένων γλωσσών, αθλητικές δραστηριότητες γεμίζουν τη μέρα τους και απαιτούν έναν υψηλότερο βαθμό οργάνωσης. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ δυσκολεύονται πολύ σε θέματα οργάνωσης. 

Ευτυχώς, όμως, οι δεξιότητες οργάνωσης μπορούν να διδαχθούν. Είναι πολύ σημαντική η συνεργασία των γονέων και των εκπαιδευτικών με τα παιδιά προκειμένου να τα βοηθήσουν να περάσουν από το χάος στον έλεγχο, διαμορφώνοντας μαζί τους συστήματα οργάνωσης και ρουτίνες. 

Λύσεις μέσα στην τάξη

• Οργανώστε τα σχολικά είδη των παιδιών με τη βοήθεια χρωμάτων. Πχ χρησιμοποιείστε πράσινο χρώμα για όλα τα βιβλία και τα τετράδια που έχουν σχέση με το μάθημα της Γλώσσας, κίτρινο για τα Μαθηματικά κοκ. Κανονίστε όλοι οι μαθητές (ακόμα και εσείς αν μπορείτε να έχετε το ίδιο χρώμα). 
• Κρεμάστε σχέδια ή οδηγίες για τις ρουτίνες. Με απλά σχεδιαγράμματα, ταμπέλες, φωτογραφίες μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να οργανωθεί στο χώρο της τάξης. Πχ Ένα φυλλάδιο με απλά πράγματα που πρέπει να ελέγξει πριν φυγει από την αίθουσα στο τέλος της μέρας μπορεί να είναι κολλημένο στο θρανίο του (πχ Δες κάτω από το θρανίο, Πάρε το μπουφάν σου κτλ). Αν το παιδί πρέπει να αφήνει το τετράδιό του ή κάποιο φυλλάδιο σε κάποιο μέρος της τάξης (γα να τα παίρνει ο εκπαιδευτικός για διόρθωση), γράψτε με μεγάλα γράμματα την λέξη φυλλάδια ή τετράδια στο σημείο εκείνο. Για παιδιά που δυσκολεύονται στην ανάγνωση ή είναι μικρά σε ηλικία, αντικαταστείστε τις λέξεις με φωτογραφίες ή σχέδια. 
• Οργανώστε τα φυλλάδια των μαθητών σας χρησιμοποιώντας ντοσιέ και τοποθετώντας ή βοηθώντας το παιδί τοποθετήσει τα φυλλάδια που του δίνετε καθημερινά. Πάρτε 3 ντοσιέ για κάθε μαθητή. Το ένα μπορεί να αφορά την αλλολογραφία του με τους γονείς και διάφορες ανακοινώσεις, το άλλο με τα φυλλάδια που πρέπει να συμπληρώσει και ένα τρίτο με τα φυλλάδια που έχουν ήδη γίνει. 
•  Φροντίστε να μοιράζετε γενικά όλα τα φυλλάδια στην αρχή ή στη μέση της ώρας και ποτέ λίγο πριν χτυπήσει το κουδούνι. Τα φυλλάδια που δίνονται όταν ο μαθητής βιάζεται να φύγει συνήθως τοποθετούνται τσαλακωμένα σε άσχετα σημεία της τσάντας και δεν τα βρίσκει ο μαθητής στο σπίτι. Να δίνετε πάντα τα φυλλάδια ήδη τρυπημένα, ώστε να μπορούν εύκολα να περαστούν σε ντοσιέ. 
• Είναι πολύ σημαντικό να γράφουν τα παιδιά σε κάποιο σημείο στο βιβλίο τους (ίσως στην αρχή κάθε μαθήματος) την λέξη “φυλλάδιο” προκειμένου να θυμούνται τα ίδια, αλλά και να βλέπουν αμέσως οι γονείς τους οτι υπάρχει και κάποιο φυλλάδιο. Το ίδιο σύστημα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και σε περίπτωση που βάζετε ασκήσεις από το τετράδιο εργασιών. Βάλτε τα παιδιά να γράψουν στην αρχή του μαθήματός τους την λέξη ασκήσεις. 
• Να έχετε πάντα επιπλέον φυλλάδια σε περίπτωση που κάποιος μαθητής το χάσει. 
• Δημιουργείστε μια ηλεκτρονική διεύθυνση (email) και κοινοποιείστε την στους γονείς των μαθητών. Μέσω διαδικτύου μπορούν να παίρνουν τα φυλλάδια του μαθήματος σε περίπτωση που το παιδί τους λείπει ή χάσει κάποιο φυλλάδιο. 
• Φροντίστε να τελειώνει το μάθημα (και μεταξύ των ωρών, αλλά ιδίως στο τέλος της ημέρας) τουλάχιστον 5 λεπτά πριν χτυπήσει το κουδούνι. Καθοδηγείστε λεκτικά τα παιδιά να τακτοποιήσουν και να μαζέψουν τα πράγματά τους. 
• Γράψτε τις ασκήσεις και όλα όσα έχουν να μάθουν σε κάθε μάθημα στον πίνακα και αφήστε τα εκεί για αρκετή ώρα, μέχρι να βεβαιωθείτε ότι όλοι οι μαθητές τα έχουν σημειώσει. Μην ζητάτε από τα παιδιά να σημειώνουν ασκήσεις και καθήκοντα την ώρα του διαλείμματος. Το παιδί, στην προσπάθειά του να τελειώσει γρήγορα και να βγει στο διάλειμμα, δεν πρόκειται να δώσει την απαιτούμενη προσοχή. 
• Κανονίστε σε τακτά χρονικά διαστήματα (2-3 φορές την εβδομάδα) να κάνετε όλη η τάξη μαζί καθαριότητα. Τακτοποιήστε την βιβλιοθήκη, τον πίνακα ανακοινώσεων, καθαρίστε κάτω από τα θρανία και βρείτε ξεχασμένα αντικείμενα και βιβλία. Φροντίστε μια κάθε βδομάδα να υπάρχει και ένα βραβείο του «πιο τακτοποιημένου μαθητή». 
• Κρεμάστε στην τάξη ένα ημερολόγιο και σημειώνετε εκεί επάνω τις εκδρομές, τις εκδηλώσεις, τα διαγωνίσματα και τις διορίες για τις εργασίες. Κάντε και για τους μαθητές σελίδες με μορφή ημερολόγιου και βοηθείστε τους να σημειώνουν εκεί επάνω όλα τα σημαντικά γεγονότα. Παροτρύνετε τους γονείς να έχουν αντίστοιχα ένα σχολικό ημερολόγιο κρεμασμένο στο δωμάτιο του παιδιού. 
• Για να βοηθήσετε τους μαθητές να οργανωθούν, πάρτε ένα αναλογικό ρολόι. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να κατανοούν τον χρόνο που περνάει. Εξασκείστε τα παιδιά με μορφή παιχνιδιού στο να υπολογίζουν πόσο χρόνο δαπανούν ή πρέπει να δαπανούν σε μια δραστηριότητα. Χρονομετρήστε πόσο χρειάζονται για να μαζέψουν τα πράγματά τους, να πάνε στη βρύση για νερό, να λύσουν μια άσκηση μαθηματικών. 
• Όταν τα παιδιά καλούνται να κάνουν δύσκολες δραστηριότητες/ ασκήσεις που θα διαρκέσουν μεγάλο χρονικό διάστημα (πχ να παρακολουθήσουν και να καταγράψουν την ανάπτυξη ενός φυτού, να συλλέξουν πληροφορίες για έναν τόπο και να τις παρουσιάσουν), δώστε στα παιδιά αρκετό χρόνο. Σπάστε την δραστηριότητα σε πολλά ενδιάμεσα βήματα και δωστε στο παιδί ένα χρονοδιάγραμμα για κάθε βήμα. Μην το αφήνετε χωρίς να ελέγχετε ότι έχει γίνει κάθε στάδιο. Είναι πολύ πιθανό να μην κάνει τίποτα για μεγάλο χρονικό διάστημα και την τελευταία μέρα της διορίας να προσπαθήσει να τα κάνει όλα μαζί. 
• Μοιράστε στην αρχή της χρονιάς ένα φύλλο όπου θα αναφέρονται τα βιβλία και τα τετράδια που πρέπει να φέρνουν οι μαθητές μαζί τους σε κάθε μάθημα. Πχ διευκρινίστε ότι για το μάθημα της Γλώσσας χρειάζεται να έχουν μαζί τους : το βιβλίο μαθητή, το τετράδιο εργασιών, ένα τετράδιο ορθογραφίας και ένα τετράδιο ασκήσεων. Κάντε το ίδιο για κάθε μάθημα. 

Λύσεις για το σπίτι 

• Ακολουθείστε τις οδηγίες των εκπαιδευτικών σχετικά με το χρώμα των τετραδίων και των ντοσιέ. Βοηθήστε το παιδί σας να οργανώσει τα πράγματα του σχολείου. 
• Τακτοποιήστε το δωμάτιο του παιδιού σας όσο αφορά τα πράγματα του σχολείου. Μην πετάτε όσα του δίνουν στο σχολείο μέσα σε ένα συρτάρι. Αγοράστε φακέλους για τα φυλλάδια που έχουν γίνει, μολυβοθήκες, βάλτε ετικέτες στα ντοσιέ, χωρίστε ένα μέρος της βιβλιοθήκης για τα σχολικά βιβλία και τετράδια της τρέχουσας χρονιάς, μαζέψτε βοηθήματα ή βιβλία προηγούμενων τάξεων. 
• Να έχετε πάντα στο σπίτι μολύβια, μαρκαδόρους, σβήστρες, ξύστρες, τετράδια, χάρακες. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ να ξεχνούν στο σχολείο ή να χάνουν τα πράγματά τους. 
• Να έχετε δεύτερα βιβλία και τετράδια εργασιών για κάθε μάθημα στο σπίτι . Σε περίπτωση που το παιδί ξεχάσει τα βιβλία του στο σχολείο, θα μπορεί να διαβάσει χωρίς δυσκολία. Αν δεν θέλετε να αγοράσετε τα βιβλία, υπάρχουν αναρτημένα στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (http://www.pi-schools.gr, Στα διδακτικά πακέτα Γυμνασίου, Δημοτικού), από όπου μπορείτε να εκτυπώνετε κάθε φορά τις σελίδες που χρειάζεστε. 
• Βοηθείστε το παιδί να μάθει να ετοιμάζει την τσάντα του για την επόμενη μέρα. Μην αφήνετε για το πρωί αυτή τη διαδικασία. Είναι προτιμότερο να γίνεται μόλις τελειώνει το παιδί τα διαβάσματά του. Μην κάνετε εσείς την τσάντα του. Είναι πολύ σημαντικό να είστε κοντά του για να το καθοδηγείτε προκειμένου να μην ξεχάσει τίποτα, αλλά εκείνο να έχει την ευθύνη. Σταδιακά θα χρειάζεται όλο και λιγότερη βοήθεια. 
• Ακολουθείστε την ίδια τακτική και για το τακτοποίημα των βιβλίων και των τετραδίων όταν γυρίζει από το σχολείο στο σπίτι. Μην αδειάζετε εσείς την τσάντα του. Μάθετέ του να τακτοποιεί τα φυλλάδιά του και τα βιβλία του στο σωστό μέρος. 
• Για να θυμάται τα προσωπικά του αντικείμενα που μένουν εκτός τσάντας πχ καπέλο, λεφτά, γυαλιά, πορτοφόλι, κλειδιά, φαγητό βάζετέ τα σε ένα συγκεκριμένο μέρος κοντά στην πόρτα. 
• Αφήστε το να έχει post it μαζί του και να τα χρησιμοποιεί κάθε φορά που θεωρεί οτι μπορεί να το βοηθήσουν να θυμηθεί κάτι. 
• Ενθαρρύνετέ το να χρησιμοποιεί από μικρή ηλικία ημερολόγιο για να σημειώνει πράγματα που πρέπει να κάνει. Μπορεί να χρησιμοποιεί και ειδικά σχεδιάκια που θα δείχνουν πόσο επείγον ή αναγκαίο είναι να γίνει κάτι. Μπορείτε να γράφετε μαζί στην αρχή τις υποχρεώσεις και τα σημαντικά πράγματα για το παιδί κάθε μεσημέρι που γυρνάει από το σχολείο ή και το βράδυ πριν κοιμηθεί. Βοηθήστε το να συνηθίσει κάθε πρωί να κοιτάζει το ημερολόγιό του για να οργανώνει τη μέρα του. 

Το κείμενο είναι εμπλουτισμένη απόδοση του άρθρου "School Organization 101: Clutter-Free Backpacks and Bedrooms - Work with your child to develop a school organization system for keeping homework papers and school supplies in their proper place"  από το ADDitude Magazine