Διαβάστε τις απόψεις του Μπλέικ Χάρβαρντ, ψυχολόγου και συγγραφέα που μελετά τα τελευταία χρόνια πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε τη διδασκαλία μας στους τρόπους με τους οποίους μαθαίνουν αποτελεσματικότερα τα παιδιά.
Αν ενδιαφέρεστε να ακούσετε το podcast από όπου προέκυψε το κείμενο, πατήστε εδώ https://www.cultofpedagogy.com/cognitive-overload/. Γίνεται διεξοδική αναφορά στα τρία μικρά πράγματα που πολλοί εκπαιδευτικοί κάνουμε και υπερφορτώνουμε γνωστικά τους μαθητές μας.
Πώς τα μαθήματα στην τάξη επηρεάζουν την μνήμη εργασίας των μαθητών μας
«Η μνήμη μας είναι περιορισμένη», εξηγεί ο Χάρβαρντ. «Υπάρχουν περιορισμοί στη μνήμη, ειδικά στη μνήμη εργασίας, η οποία είναι ό,τι σκέφτεστε αυτή τη στιγμή. Για παράδειγμα, αν σας ρωτούσα τι φάγατε για πρωινό και το σκεφτόσασταν, αυτό θα ήταν στη μνήμη εργασίας σας. Οι πληροφορίες που δεν έχουμε ακόμα στη μακροπρόθεσμη μνήμη πρέπει να περάσουν από τη μνήμη εργασίας. Έτσι, όταν διδάσκετε τους μαθητές σας στην τάξη και μιλάτε για διαφορετικές έννοιες, ιδέες, όρους, αυτά μπαίνουν στη μνήμη εργασίας. Και η μνήμη εργασίας είναι εξαιρετικά περιορισμένη στο πόσα πράγματα χωράει και στον χρόνο που διατηρούνται αυτά τα στοιχεία εκεί. Οι πληροφορίες που εισέρχονται στη μνήμη εργασίας σας θα παραμείνουν εκεί μόνο για περίπου 15 έως 30 δευτερόλεπτα. Και στη συνέχεια είτε επαναλαμβάνεται και μπορεί να περάσει στη μακροπρόθεσμη μνήμη, είτε όχι».
Η κατανόηση αυτού του περιορισμού στη μνήμη εργασίας μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να σχεδιάσουν πιο αποτελεσματική διδασκαλία. «Γνωρίζοντας ότι η μνήμη εργασίας είναι περιορισμένη σε χωρητικότητα», εξηγεί ο Χάρβαρντ, «πρέπει να σκεφτείς την εγγενή φύση του υλικού. Πόσο περίπλοκο είναι; Επίσης πρέπει να σκεφτείς το εξωτερικό φορτίο: Πώς τους δίνεις αυτές τις πληροφορίες; Μπορούμε γρήγορα να υπερφορτώσουμε τη μνήμη εργασίας ενός μαθητή ή τη μνήμη εργασίας οποιουδήποτε ατόμου, εάν έχουμε μια περίπλοκη έννοια και τη διδάσκουμε με πολύπλοκο τρόπο».
Ένας τρόπος για να εφαρμόσετε αυτές τις έννοιες στη διδασκαλία σας είναι να αποφύγετε τρεις κοινές κινήσεις που κάνουμε και τείνουν να μεγαλώνουν άσκοπα το εξωτερικό φορτίο ενός μαθήματος. Εάν μπορείτε να τις εντοπίσετε στα μαθήματά σας και να περιορίσετε τη συχνότητα εμφάνισής τους, θα ελευθερώσετε περισσότερο χώρο στη μνήμη εργασίας των μαθητών σας για να είναι σε θέση να απορροφούν αυτά που προσπαθείτε να διδάξετε.
Τρεις διδακτικές κινήσεις που μπορούν να προκαλέσουν γνωστική υπερφόρτωση στους μαθητές μας
1. Το φαινόμενο των σαγηνευτικών λεπτομερειών
Αυτό συμβαίνει όταν προσθέτουμε στη διδασκαλία μας διασκεδαστικές λεπτομέρειες ή ιστορίες που μπορεί να είναι ενδιαφέρουσες, αλλά δεν έχουν ισχυρή σύνδεση με αυτό που διδάσκουμε. Με αυτή την τεχνική υπερφορτώνουμε τη μνήμη εργασίας των μαθητών μας και αφήνουμε λιγότερο χώρο για τα σημαντικά πράγματα.
«Αν υπάρχει μια ιστορία που μπορεί να δώσει ζωή σε έναν όρο ή έναν πραγματικά αδιάφορο ορισμό», λέει ο Χάρβαρντ, «και οι μαθητές μπορούν να το συσχετιστούν, αυτό είναι υπέροχο. Αλλά αν λέμε απλώς μια ιστορία για να πούμε μια ιστορία, πρέπει να θυμόμαστε ότι η μνήμη εργασίας είναι περιορισμένη. Θέλετε να επικεντρωθούν στο υλικό που πρέπει να μάθουν; Ή στις διακοπές που είχε η οικογένειά σας στο Grand Canyon που σχετίζεται επιφανειακά αλλά όχι πραγματικά με αυτό;
«Με τις ιστορίες αυτές προσπαθούμε να κάνουμε το μάθημά μας ενδιαφέρον. Και αυτό είναι υπέροχο. Δεν λέω να μην το κάνουμε. Απλώς πρέπει οι ιστορίες που λέμε να σχετίζονται άμεσα με όσα διδάσκουμε και στο τέλος να ρωτάμε τα παιδιά: «Βλέπετε πώς σχετίζεται αυτό με αυτήν την έννοια;» Βεβαιωθείτε ότι παραμένουν συγκεντρωμένα στα σωστά σημεία. Οι μαθητές είναι πιο πιθανό να προσκολληθούν στην ιστορία σας και να ξεχάσουν την έννοια στην οποία βασίστηκε».
2. Το φαινόμενο της διαίρεσης της προσοχής
Αυτό συμβαίνει όταν παρουσιάζουμε ένα τμήμα μιας ιδέας σε ένα μέρος και το άλλο τμήμα της σε διαφορετικό μέρος (πχ ένα διάγραμμα σε μια διαφάνεια και το κείμενο που το εξηγεί σε άλλη διαφάνεια). Ο διαχωρισμός αυτών των στοιχείων απαιτεί από τους μαθητές να κάνουν επιπλέον διανοητική εργασία για να τα επεξεργαστούν.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερο στην τάξη είναι να δημιουργούμε καταστάσεις όπου όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται οι μαθητές για να κατανοήσουν μια έννοια είναι ακριβώς σε ένα μέρος. Πολλές φορές αυτό που κάνουμε, ειδικά στις παρουσιάσεις, είναι να παρουσιάζουμε ένα μέρος μιας ιδέας σε μια διαφάνεια και την συνέχειά της στην επόμενη διαφάνεια. Ή διαχωρίζουμε τα τμήματα αυτά στον χρόνο, γεγονός που δυσκολεύει πολύ τους μαθητές στην κατάκτηση των εννοιών.
3. Το φαινόμενο του πλεονασμού
Αυτό συμβαίνει όταν παρουσιάζουμε πληροφορίες σε περισσότερες από μία μορφές χωρίς να είναι απαραίτητο, αφού μπορούν να γίνουν κατανοητές με μια μόνο. Έτσι αναγκάζουμε τους μαθητές μας προσπαθήσουν να προσέξουν και τις δύο. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα όταν τους δίνουμε να διαβάσουν ένα φυλλάδιο και ταυτόχρονα το εξηγούμε προφορικά. «Δεν μπορούμε να διαβάζουμε κάτι ενώ προσέχουμε ταυτόχρονα κάποιον που μας μιλάει», λέει ο Χάρβαρντ. «Δεν μπορώ να διαβάζω ένα βιβλίο και ταυτόχρονα να ακούω κάποιον να μου λέει μια ιστορία».
Αυτό ισχύει και για τα εργαλεία προσβασιμότητας, όπως οι υπότιτλοι σε βίντεο; Σύμφωνα με τον Μπλέικ μολονότι αυτά τα εργαλεία προσθέτουν τεχνικά επιπλέον φορτίο στη μνήμη εργασίας, το όφελος από αυτά υπερβαίνει το κόστος του επιπλέον φορτίου. Επομένως, αυτές οι λειτουργίες δεν χρειάζεται να είναι πάντα «ενεργές» για όλους τους μαθητές, αλλά να προσφέρονται ως επιλογές στους μαθητές που θα επωφεληθούν από αυτές.
Ένας εμπειρικός κανόνας: Το λίγο είναι πολύ.
Όταν του ζήτησα να δώσει μια γενική συμβουλή στους εκπαιδευτικούς με βάση τα όσα έχει μάθει για τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, ο Χάρβαρντ είπε: «Όταν σχεδιάζω τα μαθήματά μου, σκέφτομαι: το λίγο είναι πολύ και το πολύ είναι πάρα πολύ. Δεν ξέρω γιατί, αλλά αισθάνομαι σαν εκπαιδευτικός ότι όσο πιο περίπλοκο είναι αυτό που διδάσκουμε, με τόσο πιο περίπλοκο τρόπο το παρουσιάζουμε. Αυτό όμως είναι το αντίθετο από αυτό που πρέπει να κάνουμε. Όσο πιο περίπλοκη είναι η έννοια, τόσο πιο απλή, πιο ξεκάθαρη πρέπει να είναι η οδηγία. Άρα το λιγότερο, από αυτή την άποψη, είναι περισσότερο. Αν προσπαθήσουμε να δώσουμε πολλά, τότε μάλλον θα φτάσουμε στη υπερβολή».
Απόδοση του άρθρου Three Ways You May Be Cognitively Overloading Your Students
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
περιγραφή εικόνας: Σε κίτρινο φόντο, ένα παιδί με άσπρο και κόκκινο ριγέ κοντομάνικο μπλουζάκι. Στη θέση του κεφαλιού του έχει μία μαύρη μουντζούρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου