Αν και δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για ζητήματα πειθαρχίας κατά την εφηβεία, οι παρακάτω εννέα συμβουλές μπορούν να φανούν χρήσιμες για τη σωστή συνεργασία και την ηρεμία στην οικογένεια με έφηβη/ο με ΔΕΠΥ.
Μην τιμωρείτε τη βιολογία
Τι απεχθάνονται οι έφηβες/οι με ΔΕΠΥ περισσότερο από την κριτική και την τιμωρία όταν δεν συμπεριφέρονται σωστά; Την κριτική και την τιμωρία για πράγματα που δεν μπορούν να ελέγξουν, όπως τα βιολογικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Μία έφηβη με ΔΕΠΥ που βρίσκεται σε συναισθηματική κατάρρευση δεν είναι “κακιά” ή “ασεβής” έφηβη- είναι ευαίσθητη.
Η έλλειψη οργάνωσης ή κακή μνήμη δεν είναι συνειδητή επιλογή. Ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι ξεχασμένες ασκήσεις για το σπίτι είναι να δείξετε στην/ον έφηβη/ο καλύτερες στρατηγικές οργάνωσης και διαχείρισης χρόνου.
Θα πρέπει να αντιμετωπίζετε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές που γίνονται συνειδητά. Η παρορμητικότητα είναι ένα βιολογικό σύμπτωμα της ΔΕΠΥ, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για πράξεις όπως η κλοπή.
Να είστε δημοκρατικοί - περίπου
Αν και μία οικογένεια δεν είναι μια πραγματική δημοκρατία, η πειθαρχία είναι πιο εύκολη εάν οι έφηβες/οι συμβάλλουν στη διαμόρφωση των κανόνων. Ακόμη και οι πιο επαναστατικές/οί έφηβες/οι είναι πιο θετικοί στο να ακολουθήσουν τους κανόνες, όταν έχουν άποψη στη θέσπισή τους.
Τακτικές οικογενειακές συναντήσεις - για παράδειγμα μία φορά την εβδομάδα- ενθαρρύνει την ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία και δημιουργεί μία ατμόσφαιρα συμπερίληψης, αποδοχής και συνεργασίας (Φυσικά, έκτακτες συναντήσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή κριθεί ότι απαιτείται από τις συνθήκες - κάποια κρίση, ένα σημαντικό ζήτημα προς συζήτηση).
Σε αυτήν την εβδομαδιαία συνάντηση ζητάτε την άποψη όλων. Είναι μια ευκαιρία να εκφραστούν δυσαρέσκειες και παράπονα και να συζητηθούν ή να αναθεωρηθούν οι κανόνες. Από τη στιγμή που θα αποφασιστεί ένας κανόνας, θα πρέπει να εφαρμόζεται και να τηρείται από όλα τα άτομα. Κάποιες αποφάσεις είναι ανοιχτές σε ψηφοφορία (όπως για παράδειγμα η τοποθεσία των διακοπών), αλλά κάποιες άλλες σημαντικές (όπως ποιος έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο) είναι αποκλειστικά των γονέων.
Περιορίστε τον ανταγωνισμό εξουσίας
Οι μάχες εξουσίας δεν μπορούν να εξαλειφθούν, αλλά μπορούν να περιοριστούν. Οι γονείς πρέπει να είναι ξεκάθαροι στο τι περιμένουν από την/τον έφηβη/ο τους. Οι κανόνες είναι γραπτοί και υπογράφονται σαν ένα συμβόλαιο (ώρες μελέτης, ώρα επιστροφής από διασκέδαση, δουλειές στο σπίτι κλπ). Λίγοι σημαντικοί κανόνες, με συχνές υπενθυμίσεις και συνεπή εφαρμογή, έχουν καλύτερα αποτελέσματα από μια ατελείωτη λίστα κανόνων που κανείς δεν θυμάται κι εφαρμόζει.
Διατηρήστε την ψυχραιμία σας
Όταν ανεβάζετε την ένταση, το πιθανότερο είναι η/ο συναισθηματική/ός έφηβη/ος να κάνει το ίδιο. Οι καυγάδες αποτρέπουν και τις δύο πλευρές αν αντιμετωπίσουν το πραγματικό ζήτημα και να αναζητήσουν εποικοδομητικές λύσεις. Αντί να υψώσετε τη φωνή σας, με ηρεμία, αλλά και αποφασιστικότητα εφαρμόστε τους κανόνες. Έχετε υπόψη σας πάντα ότι η κατάχρησή τους θα οδηγήσει στην κατάλυσή τους. Αν αργήσει ένα βράδυ να επιστρέψει από τη βόλτα, θα χάσει τις εξόδους για μία εβδομάδα, χωρίς διαπραγματεύσεις.
Να περιμένετε τα προβλήματα
Τι θα γίνει αν το παιδί σας κάνει κοπάνα από το σχολείο; Σας βρίσει; Αργήσει να έρθει σπίτι ή επιστρέψει μεθυσμένος Θα πρέπει να ξέρετε τι θα κάνετε, πριν εμφανιστούν αυτά τα προβλήματα. Εάν έχετε συγκεκριμένες στρατηγικές διαχείρισης προβλημάτων, είναι πιθανότερο να χειριστείτε με ηρεμία και αποτελεσματικότητα την κρίση όταν αυτά παρουσιαστούν στην καθημερινότητα.
Φτιάξτε κανόνες που μπορείτε να εφαρμόσετε.
Μην πολεμάτε σε μια μάχη που ξέρετε ότι θα χάσετε και μην βάζετε έναν κανόνα που δεν μπορείτε να εφαρμόσετε. “Να είσαι σπίτι μέχρι τις 10” είναι ένας εφαρμόσιμος κανόνας. “Μην περνάς χρόνο με τη φίλη σου τη Σάντι, γιατί βρίσκεις τον μπελά σου” δεν είναι. Δεν μπορείτε να κυκλοφορείτε με τα παιδιά σας και να επιλέγετε ποια/ον θα βλέπει έξω από το σπίτι.
Παραμείνετε στο παρόν
Δεν υπάρχει κάτι πιο αντιπαραγωγικό από τη να αναφέρετε παλαιότερα προβλήματα ή λάθη, ενώ προσπαθείτε να διαχειριστείτε μια τρέχουσα κατάσταση. Η επαναφορά του παρελθόντος απλά αποπροσανατολίζει από το τρέχον πρόβλημα και οδηγεί σε κλιμακούμενη ένταση κι επιθετικότητα. Αποφύγετε τις ατελείωτες ομιλίες και το “Στα έλεγα εγώ”.
Αφήστε την/τον έφηβη/ό να εκτονωθεί.
Με δοδοεμ΄να τα υψηλά επίπεδα συναισθηματιμού που συνήθως εμφανίζονται με τη ΔΕΠΥ, η οργή/απογοήτευση ή δυσαρέσκεια της/του έφηβής/ου σας γρήγορα θα μετατραπεί θυμό.
Αναγνωρίστε τα συναισθήματα θυμού, αλλά μην τα κριτικάρετε όσο αυτά εκφράζονται υπεύθυνα - προφορικά χωρίς να είναι κακοποιητικά (βρισιές κλπ). Ξεκαθαρίστε ότι υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στα συναισθήματα θυμού και στις πράξεις που προέρχονται από αυτόν. Θέστε ξεκάθαρα και αυστηρά όρια απέναντι στον θυμό που εξωτερικεύεται με σωματικό τρόπο κατά ανθρώπων ή αντικειμένων. Εάν αυτά τα όρια δεν γίνονται σεβαστά, προετοιμαστείτε για το ενδεχόμενο να καλέσετε την αστυνομία εάν κριθεί αναγκαίο. Υπάρχουν όρια απαράβατα.
Να είστε ανένδοτες/οι σε σημαντικά θέματα
Τα σημαντικά αδικήματα απαιτούν πάντα πειθαρχία. Οι έφηβες/οι με ΔΕΠΥ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάχρηση και εξάρτηση από ουσίες, παράνομη οδήγηση και τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τις/ους έφηβες/ους χωρίς ΔΕΠΥ. Αυτές οι συμπεριφορές απαιτούν γρήγορες και ουσιαστικές συνέπειες. Να είστε σαφείς ότι υπάρχει μηδενική ανοχή για επικίνδυνη ή παράνομη συμπεριφορά και να αναλαμβάνετε δράση όταν παραβιάζονται οι κανόνες.
Οι συνέπειες θα πρέπει να είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις παραβάσεις. Για παράδειγμα, να επιτρέπετε στην κόρη σας να βγαίνει τα σαββατοκύριακα μόνο αν όλη την εβδομάδα συμπεριφέρεται υπεύθυνα, συμπεριλαμβανομένου να πηγαίνει κανονικά σχολείο, μπορεί να δημιουργήσει ένα σύστημα ανταμοιβών και αποτελεσμάτων. Αν δεν τηρήσει τον κανόνα, θα πρέπει να υποστεί τις συνέπειες που έχετε αποφασίσει μαζί.
Αυτή η προσέγγιση της αυστηρής/σκληρής αγάπης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με σοβαρό τρόπο και παρέχει στις/ους εφήβες/ους με ΔΠΕΥ την πειθαρχία που χρειάζονται.
Απόδοση του άρθρου Hormones, High School, and ADHD: A Parent’s Guide
Ευλαμπία Αγγέλου
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου