Λονδίνο, 1878 . Η Έλεν Λαρκ βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα. Αφού έχασε την ακοή της σε πολύ μικρή ηλικία, είχε την τύχη να εκπαιδευτεί από τους καλύτερους δασκάλους κωφών της εποχής της, συμπεριλαμβανομένου του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ. Η Έλεν έχει χάρισμα στη μάθηση και στη χειλεανάγνωση και γίνεται η αγαπημένη του μαθήτρια. Μαγεύεται από τις εφευρέσεις του και σταδιακά γίνεται ένα από τα άτομα που εμπιστεύεται απόλυτα.
Όταν συναντά σε ένα πάρκο τον Φρανκ, έναν Κωφό, του παρουσιάζει το σύστημα του Μπελ. Σύντομα, όμως, ο Φρανκ ενθαρρύνει την Έλεν να αναγνωρίσει τη σημασία της νοηματικής γλώσσας και εκείνη απωθεί την επιμονή της οικογένειάς της να μιλά μόνο προφορικά. Όταν η Western Union αμφισβητεί τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας του Μπελ για το τηλέφωνο, η Έλεν αναγκάζεται να αποφασίσει αν θα σταθεί στο πλευρό του πρώην μέντορά της ή στο πλευρό του Φρανκ, ο οποίος τυγχάνει να εργάζεται για τον αντίπαλο της Μπελ.
Η Έλεν γνωρίζει ότι αυτή είναι η μοναδική της ευκαιρία να πει την αληθινή ιστορία - την ιστορία της - αλλά αν το κάνει αυτό θα διακινδυνεύσει τον αρραβώνα της, τις μελλοντικές της προοπτικές και θα αψηφήσει την τελευταία επιθυμία της μητέρας της για εκείνη.
Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από αληθινά ημερολόγια που τηρούσαν Κωφοί μαθητές του Μπελ και παρουσιάζει μία διαφορετική πτυχή του εφευρέτη και του αντικειμένου που άλλαξε για πάντα τον τρόπο επικοινωνίας μας.
Η αφήγηση της ιστορίας γίνεται σε δύο χρόνους. Το παρόν, στο οποίο η Έλεν είναι μια γυναίκα που ζει στο Λονδίνο και μετά από πολλά χρόνια, επικοινωνεί ο Μπελ μαζί της, ζητώντας την υποστήριξή της στο εγχείρημα να φέρει το τηλέφωνο στην Αγγλία. Ταυτόχρονα, μας αφηγείται και τη δική της ιστορία, ξεκινώντας από τα πολύ παιδικά της χρόνια: πώς έχασε την ακοή της, πώς ήταν η ζωή της στην οικογένεια, πώς συνάντησε τον Μπελ στη Βοστώνη κλπ.
Μέσα από την αναδρομή της Έλεν στην παιδική και εφηβική της ηλικία, το αναγνωστικό κοινό παίρνει πολλά στοιχεία για τις νοηματικές γλώσσες, τις παραλλαγές τους με βάση την περιοχή, τη δημοτικότητα της χειλεανάγνωσης, αλλά και τα στερεότυπα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα κωφό άτομο. Μέσα από την οπτική της Έλεν, γίνονται ιδιαίτερα αισθητοί οι αγώνες της για το πώς ήθελε να επικοινωνεί και πώς οι άνθρωποι στη ζωή της ήθελαν να επικοινωνεί.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην επικοινωνία της Έλεν με την αδερφή και τη μητέρα της, περιγράφοντας τους τρόπους επικοινωνίας που χρησιμοποιούσαν από τη στιγμή που έγινε αντιληπτή η κώφωσή της. Παρακολουθούμε την Έλεν να μεγαλώνει, να πηγαίνει σε διαφορετικά σχολεία και διαφορετικούς δασκάλους και αντιλαμβανόμαστε τους λόγους για τους οποίους έχει συγκεκριμένη άποψη για τη χειλεανάγνωση.
Για το μη μυημένο κοινό στην εκπαίδευση των Κωφών και το ρόλο που διαδραμάτισε ο Μπελ, ίσως η σκιαγράφηση του Μπελ να φαντάζει περίεργη, παρά το γεγονός ότι δίνονται κάποια ιστορικά στοιχεία (για παράδειγμα, η μεθοδος διδασκαλιας που είχε αναπτύξει πρώτα ο πατέρας του και την εφάρμοσε ο ίδιος, η απόρριψη της νοηματικής γλώσσας κλπ). Ένα ακόμα στοιχείο που συντελεί στη παρουσίαση του Μπελ ως άνευρου και αδιάφορου χαρακτήρα, τη στιγμή που αποτελεί κεντρικό στοιχείο της πλοκής, είναι το γεγονός ότι γίνεται μόνο μέσα από την οπτική της ηρωίδας.
Αν και δεν παρουσιάζεται εντελώς απαίσιος ο Μπελ, φαίνεται σχεδόν φανατικός με τον προφορισμό, μια πεποίθηση που τελικά έβλαψε πολλά άτομα. «Μπορεί στους κωφούς να αρέσουν τα νοήματα γιατί τους είναι εύκολα, αλλά αυτή η ευκολία είναι επικίνδυνη», λέει στην Έλεν. «Η νοηματική τους απομονώνει από την κοινωνία. Τους απομονώνει από την οικογένειά τους. Επομένως, τα νοήματα είναι χρήσιμα μόνο με πολύ περιορισμένο τρόπο. Ειδικά τα κωφά παιδιά θα πρέπει να μένουν χωριστά για να αποφευχθεί ο πειρασμός». Ο πειρασμός της αληθινής, άπταιστης γλώσσας: μια συγκλονιστική σκέψη.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται και άλλοι κωφοί χαρακτήρες, σε μία προσπάθεια να αποδοθεί η ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει την κοινότητα των κωφών, όπως ο Φρανκ που επικοινωνεί με νοηματική γλώσσα και όχι χειλεανάγνωση, έχει πάει σε σχολείο Κωφών κλπ
Το βιβλίο το εντόπισα τυχαία από τον τίτλο του και όταν διάβασα την περίληψή του, μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση. Διαβάζοντάς το, ωστόσο, υπήρχαν σημεία που μου φάνηκαν φλύαρα και άλλα που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν περισσότερο. Αξιοσημείωτος είναι ο τρόπος που οι τίτλοι των κεφαλαίων υποδεικνύουν το χρόνο αναφοράς του κειμένου που ακολουθεί: τα κεφάλαια που αναφέρονται στο παρελθόν χρησιμοποιούν την κωδικοποίηση της οπτικής ομιλίας του Μπελ (visual speech), ενώ όσα διαδραματίζονται στο παρόν της ηρωίδας, συνοδεύονται με εικονογραφημένο το νόημα στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα.
Είναι ένα βιβλίο που επιδιώκει να παρουσιάσει την πολυπλοκότητα και τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της αναπηρίας και της ανεξαρτησίας. Και σε ένα βαθμό, τα καταφέρνει.
«Αυτό είναι ένα βιβλίο για τις συνδέσεις. Όχι τις συνδέσεις που ο Alexander Graham Bell ήλπιζε να σφυρηλατήσει με το τηλέφωνό του, αλλά τις συνδέσεις που έκαναν οι κωφοί πριν από μια ευρεία εκστρατεία για την πρόληψη και την απαγόρευση της χρήσης της νοηματικής γλώσσας. Μου άρεσε να περνάω χρόνο με τους κωφούς χαρακτήρες μου, ενώ εξερευνώ τι σημαίνει να έχεις μια ταυτότητα Κωφών εκτός σελίδας. Η εμπειρία των κωφών είναι απίστευτα ποικίλη και αυτή είναι μόνο μια ιστορία από πολλές. Ελπίζω να το απολαύσετε.»
Σάρα Μαρς
Αποσπάσματα από το βιβλίο:
“If we could match our lips to hers, we thought maybe we could match ourselves to the world outside.” (p.58)
“... using signs marked people as belonging to an inferior class.” (p. 59)
“Eyes sharp, but wasn’t that true for all of us? We were all watching the world, reading every little detail around us.
As for our hands, we made them fly in the hallways and our dorms. It was our own school argot, comprised of our home-signs and the de l’Epee signs that some of the older children knew from spells at the deaf-and-dumb schools. But we kept our signs from Miss Roscoe’s sight, or at least we tried. … We feared being caught…
Once we left the school, we’d never see each other again, so what use would our signs be then? You couldn’t use signs out there in the hearing world. Miss Roscoe had told us they’d earn nothing but disdain. It was the secret language of the Oral School, and one day, like all childish things, we’d leave it behind.” (p.61)
“My arms almost feel hot from the release of the language locked in them, as if some unknown friction between different parts has slipped and caused the whole of me to judder into place.” (p.126)
“Lip- reading is similar. If you know the topic, you can guess some of the words.
Guessing, I want to say, is kind of trusting. Holding on to words with as much faith as you can muster that they’re the right ones.” (p. 130)
“Hearing people always look for words. Sometimes we should look for pictures instead.” (p. 403)
“The magic is not the disconnected voice. The magic is the making of a connection across space and time.The immediacy of another person from afar. The pulse of your own response in making your reply.” (p. 415)
A Sign of Her Own
Sarah Marsh
Publisher: Tinder Press
Ευλαμπία Αγγέλου
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου