Ως εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, βασιζόμουν παραδοσιακά στους εκπαιδευτικούς του δημοτικού για την διδασκαλία της ανάγνωσης στους μαθητές, επειδή πάντα πίστευα ότι η ανάγνωση είναι μια δεξιότητα που αποκτάται στα πρώτα σχολικά χρόνια. Ποτέ δεν θεώρησα τον ρόλο μου ως έναν ρόλο που επικεντρώνεται στη διδασκαλία της ανάγνωσης και ειλικρινά, δεν έχω την τεχνογνωσία για να διδάξω αποτελεσματικά στους μαθητές αυτή τη θεμελιώδη δεξιότητα.
Ωστόσο, όλο και πιο συχνά, συναντώ μαθητές στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που διαβάζουν κάτω από το επίπεδο της τάξης τους. Μερικές φορές η απόκλιση είναι πολύ μεγάλη. Το γεγονός αυτό συνιστά μια μεγάλη πρόκληση αφού αναμένεται να τους βοηθήσω να κατακτήσουν τις δεξιότητες του προγράμματος σπουδών για την τρέχουσα τάξη που φοιτούν, ενώ η επάρκειά τους στην ανάγνωση δεν ευθυγραμμίζεται με τις προσδοκίες για το επίπεδο της τάξης τους.
Καθώς μειώνονται οι επιδόσεις των μαθητών στις δοκιμασίες ανάγνωσης στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και με το Οντάριο να αναγνωρίζει επίσημα την ανάγνωση ως ανθρώπινο δικαίωμα, είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία από τους εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης περιβαλλόντων όπου όλοι οι μαθητές θα μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην ανάγνωση, ανεξάρτητα από το τρέχον επίπεδο επάρκειάς τους. Αυτό απαιτεί τη δημιουργία ευκαιριών χωρίς αποκλεισμούς που θα εξυπηρετούν και τους μαθητές που διαβάζουν κάτω από το επίπεδο της τάξης τους, διασφαλίζοντας έτσι δίκαιη πρόσβαση και υποστήριξη.
Για να το πετύχω αυτό χρησιμοποιώ 4 στρατηγικές που θεωρώ πολύ αποτελεσματικές.
1. ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΕ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟY ΜΕ ΕΙΚΟΝΕΣ
Είναι πολύ βοηθητικό να παρέχετε στα παιδιά μια ποικιλία από υλικά ανάγνωσης με εικόνες, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων, περιοδικών και graphic novels. Τα κείμενα με γραφικά ενθαρρύνουν τους απρόθυμους αναγνώστες που αρχίζουν να βλέπουν την αναγνωστική εμπειρία ως κάτι ευχάριστο. Το γεγονός αυτό τους κάνει και πιο ανοιχτούς στην ανάγνωση άλλων κειμένων. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι βλέπουν τον εαυτό τους ως αναγνώστες.
Οι οπτικές ενδείξεις που παρέχουν οι εικόνες επιτρέπουν την καλύτερη κατανόηση των βασικών στοιχείων και την συμμετοχή σε υψηλού επιπέδου σκέψη. Όταν οι μαθητές διαβάζουν ένα παραδοσιακό κείμενο, μερικές φορές δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν βασικά στοιχεία (κορύφωση, θέματα, χαρακτήρες, σκηνικό). Οι οπτικές ενδείξεις που προσφέρουν τα κείμενα με γραφικά επιτρέπουν στα παιδιά να γίνουν πιο έμπειρα στον εντοπισμό αυτών των στοιχείων και στην κατανόηση του περιεχομένου τους. Για παράδειγμα, όταν ένα βιβλίο με ασπρόμαυρη τέχνη περιλαμβάνει ξαφνικά μια εικόνα με κόκκινο χρώμα, δείχνει στον αναγνώστη ότι υπάρχει σημαντική αλλαγή στην πλοκή.
Ακολουθεί μια σχετική συζήτηση από την τάξη μου:
" Sharma, μπορείς να γυρίσεις στη σελίδα 46 και να κοιτάξεις τον χαρακτήρα και μετά να τον κοιτάξεις και στη σελίδα 47; Γιατί μεταμορφώνεται σε ζώο;»
Ταχύτατα, ένας άλλος μαθητής, που διάβαζε κάτω από το επίπεδο της τάξης του, πήρε τον λόγο και είπε: «Νομίζω ότι γίνεται επειδή δεν βλέπει πια τον εαυτό του ως άνθρωπο επειδή έχει γιατί συνειδητοποίησε τι έκανε κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας».
Η μαθήτρια στην οποία είχα δώσει τον λόγο απάντησε λέγοντας : «Ω. Έτσι, δείχνει την απώλεια της ανθρωπιάς του. Ενδιαφέρον. Ευχαριστώ."
Αυτή η συνομιλία αποκαλύπτει ότι τα κείμενα με εικόνες επιτρέπουν στους μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία ανάγνωσης : να σκέφτονται, να αναρωτιούνται, να εκφράζουν απόψεις. Τους δίνουν την αυτοπεποίθηση να συμμετέχουν σε συζητήσεις για τη λογοτεχνία και να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους για να κατασκευάζουν νοήματα. Επιπλέον, δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές που διαβάζουν κάτω από το επίπεδο της τάξης τους να παρέχουν υποστήριξη στους συμμαθητές τους, ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθησή τους.
2. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΠΟΛΥΜΕΣΑ
Μπορείτε επίσης να ενσωματώσετε ηχητικά βιβλία, podcast και ομιλίες για να κάνετε την ανάγνωση πιο δυναμική και ελκυστική.
Τα πολυμέσα εμπλέκουν διαφορετικές αισθήσεις ταυτόχρονα, βοηθώντας τους αναγνώστες να αποκτήσουν πρόσβαση στις πληροφορίες και μέσω του ακουστικού καναλιού αντί να βασίζονται αποκλειστικά στο κείμενο. Αυτή η πολυαισθητηριακή προσέγγιση μπορεί να ενισχύσει την κατανόηση και τη διατήρηση, ιδιαίτερα για μαθητές που δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση των γραπτών λέξεων. Τα ηχητικά βιβλία, τα podcast και οι ομιλίες παρέχουν προσβάσιμες εναλλακτικές λύσεις που εξαλείφουν τα εμπόδια στην κατανόηση, επιτρέποντας στους μη έμπειρους/ ικανούς αναγνώστες να έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενα που διαφορετικά θα ήταν απρόσιτο.
Όταν οι μαθητές ακούν ένα κείμενο, βεβαιωθείτε ότι έχουν μαζί τους και την έντυπη μορφή της (πχ το βιβλίο). Η παρακολούθηση του γραπτού κειμένου επιτρέπει στους μαθητές να κάνουν συνδέσεις μεταξύ των λέξεων που ακούνε και γραπτού κειμένου. Αυτή η πρακτική ενισχύει το λεξιλόγιο, την αναγνώριση λέξεων και την αναγνωστική ευχέρεια ενώ παρέχει επιπλέον υποστήριξη για την αποκωδικοποίηση άγνωστων λέξεων. Η πολυαισθητηριακή προσέγγιση ικανοποιεί διαφορετικές ανάγκες μάθησης και εδραιώνει την κατανόηση μέσω της όρασης και της ακοής.
3. Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΚΑΛΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
Πολλοί μαθητές που χρειάζονται πρόσθετη υποστήριξη στην ανάγνωση δεν ξέρουν πώς μπορούν να ασχοληθούν αποτελεσματικά με τα κείμενα. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για τους εκπαιδευτικούς να διδάσκουν ρητά τις δεξιότητες της ενεργητικής ανάγνωσης, δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να περιηγούνται στα κείμενα πιο αποτελεσματικά και να τα κατανοούν σε βάθος.
Με τη μέθοδο της σκαλωσιάς μέσω δραστηριοτήτων προανάγνωσης ενεργοποιήστε την προηγούμενη γνώση. Στη συνέχεια, ζητήστε από τους μαθητές να τεμαχίσουν τα κείμενα σε διαχειρίσιμες ενότητες και να δώστε ευκαιρίες συνεχούς συζήτησης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ανάγνωσης για να ενισχύσετε την κατανόηση, να ενθαρρύνετε την κριτική σκέψη και να προωθήσετε ένα συνεργατικό περιβάλλον μάθησης. Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο βοηθά τους μαθητές να πλοηγηθούν σε δύσκολα κείμενα, αλλά προάγει επίσης τη βαθύτερη εμπλοκή και κατανόηση.
Κάνει επίσης ορατή τη διαδικασία της ανάγνωσης χαρτογραφώντας την. Μαθαίνοντας πώς να είναι ενεργοί αναγνώστες, οι μαθητές αποκτούν τον έλεγχο της μάθησής τους. Αποκτούν τα εργαλεία και την αυτοπεποίθηση για να αντιμετωπίζουν δύσκολα κείμενα με ανεξαρτησία, προάγοντας την αίσθηση της αυτοδυναμίας και νιώθοντας ικανοποίηση όταν τα καταφέρνουν.
4. ΣΥΝΔΕΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Βοηθήστε τους μαθητές σας να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ του αναγνωστικού τους υλικού και της προσωπικής τους ζωής ή του κόσμου γύρω τους, ενσωματώνοντας στα κείμενα παραδείγματα από την πραγματική ζωή και προσωπικά τους στοιχεία. Κάνοντας την ανάγνωση άμεσα σχετική με τις εμπειρίες των μαθητών, μπορούμε να ενισχύσουμε σημαντικά την εμπλοκή τους με το υλικό.
Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας μου σε ένα μάθημα αγγλικών της 11ης τάξης, που απευθυνόταν σε μαθητές με χαμηλή ικανότητα ανάγνωσης, χρησιμοποιήσαμε το εγχειρίδιο εκπαίδευσης των οδηγών ως κύριο κείμενο. Παρά τις δυσκολίες στην ανάγνωση, αυτή η ομάδα μαθητών επέδειξε αξιοσημείωτη επιμονή στο να ξεπεράσει τις προκλήσεις της με την ανάγνωση. Το συλλογικό τους κίνητρο προήλθε από μια κοινή επιθυμία να αποκτήσουν τις άδειες οδήγησής τους – υπογραμμίζοντας τη βαθιά επίδραση της σύνδεσης του αναγνωστικού υλικού με τις φιλοδοξίες των μαθητών στον πραγματικό κόσμο.
Έχω παρατηρήσει ότι οι μαθητές που διαβάζουν κάτω από το επίπεδο της τάξης τους συχνά εκδηλώνουν απροθυμία στο διάβασμα κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Θα παίξουν με το τηλέφωνό τους, θα πάνε για πολλή ώρα στην τουαλέτα ή θα μιλούν με τους συμμαθητές τους σε μια προσπάθεια να αποφύγουν το διάβασμα. Ωστόσο, η εφαρμογή των προαναφερθέντων στρατηγικών οδήγησε σε μια αξιοσημείωτη αλλαγή. Έχω δει αυτούς τους μαθητές να γίνονται ενεργοί συμμετέχοντες σε συζητήσεις για το βιβλίο αλληλεπιδρώντας με τους συμμαθητές τους. Αυτή η συμπερίληψη χρησιμεύει ως κινητήριος παράγοντας που πυροδοτεί το ενδιαφέρον τους για ανάγνωση. Καθώς ασχολούνται περισσότερο, η αυτοπεποίθησή τους αυξάνεται, ενθαρρύνοντας την προθυμία τους να διαβάζουν πιο συχνά. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αυξημένη συχνότητα συμβάλλει σε ισχυρότερες δεξιότητες ανάγνωσης. Αν και η πρόοδος στο επίπεδο των αναγνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών μπορεί να είναι μέτρια, ο αντίκτυπος είναι αναμφισβήτητα πάρα πολύ σημαντικός και αξίζει τον κόπο, επειδή δημιουργεί μια τάξη στην οποία ανήκουν όλοι.
Απόδοση του άρθρου Encouraging Secondary Students to Read
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου