«“Σιγά εγώ μην το ανεχτώ”, λες πάντα όταν ακούς για κάποιον που φέρεται άσχημα σε μια κοπέλα. Οταν όμως πρόκειται για συναίσθημα, δεν μπορείς να ξέρεις ποτέ πώς θα αντιδράσεις… Μου έχει τύχει και εμένα και σε φίλες μου. Οταν είσαι ερωτευμένη, ακόμα και όταν δικοί σου άνθρωποι σε προειδοποιούν να προσέχεις, ότι ο τύπος δεν είναι εντάξει, “δεν βλέπεις” ή κάνεις τη χαζή».
Αυτό μου λέει επιστρατεύοντας όλη την ειλικρίνειά της μια 20χρονη φοιτήτρια του Πολυτεχνείου. «Ακόμα και οι κολλητές, που μάλιστα είναι συχνά πολύ αυστηρές, δεν μπορούν να σε βοηθήσουν αν εσύ έχεις “κολλήσει” με κάποιον».
Τελικά, υπάρχει τρόπος να βοηθήσεις, να προειδοποιήσεις, ή ακόμα και να εκπαιδεύσεις έναν έφηβο ή έναν νεαρό ενήλικα να αποφύγει ή έστω να προλάβει μια κακοποιητική σχέση; Γίνεται να μπει φρένο στο πολλές φορές αμετροεπές και αφιλτράριστο σε αυτές τις ηλικίες συναίσθημα;
Μπορείς να ακούσεις συμβουλές όταν βρίσκεσαι σε μια τόσο «ευαίσθητη» ηλικία, όταν ακόμα «ψάχνεσαι», όταν εξιδανικεύεις τους πάντες, όταν έχεις υπερβολικά υψηλές προσδοκίες; Είναι δυνατό να δώσεις πραγματική σημασία σε ενήλικες συμβουλές όταν παλεύεις να αυτονομηθείς και αναπόφευκτα απομακρύνεσαι από τους γονείς (που συχνά δεν καταλαβαίνουν ή φρικάρουν με το παραμικρό);
Το μαγικό φάρμακο: ο αυτοσεβασμός
Και όμως, οι ειδικοί επιμένουν ότι υπάρχει κάποια καθοδήγηση που μπορείς να τους προσφέρεις. «Πολύ σημαντικό είναι το θέμα του αυτοσεβασμού» υπογραμμίζει η Αρτεμις Τσίτσικα, αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
«Τα νέα παιδιά είναι σημαντικό να οριοθετούν τον χώρο τους, να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να τα διεκδικούν υγιώς – να μη θυματοποιούνται. Από μικρή ηλικία μπορούν να εκπαιδεύονται στο να λένε και “όχι”, να έχουν επιλογές, να είναι αυτόφωτα, δηλαδή να καλλιεργούν την προσωπικότητά τους, τα ταλέντα και τις δεξιότητές τους και να μπορούν να αισθάνονται ότι “πατούν στα πόδια τους”. Επίσης, μπορούν να ενδυναμωθούν στο να σέβονται τα δικαιώματα των διπλανών τους, όπως φυσικά και να διασφαλίζουν τα δικά τους δικαιώματα, μέσω μιας κουλτούρας ενίσχυσης θετικού κλίματος και αποκλεισμού τοξικών συμπεριφορών. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγουν σχέσεις-“δεκανίκια”, που συμπληρώνουν κενά και δημιουργούν εξάρτηση».
«Φυσικά, σε μια σχέση ρομαντικής φύσης», τονίζει η ειδικός, «επειδή έρχονται πιο κοντά οι άνθρωποι, μπορούν να αναπτυχθούν διάφοροι φαύλοι κύκλοι. Ας θυμηθούμε την ιστοριούλα των δυο σκαντζόχοιρων που, αναζητώντας τη ζεστασιά, έρχονται τόσο κοντά ο ένας στον άλλον, που τα αγκάθια του ενός μπορεί να τραυματίσουν τον άλλον. Επιδιώκοντας δηλαδή τη θαλπωρή και τη συντροφικότητα, μπορεί να έρθουμε υπερβολικά κοντά στον άλλον, τόσο που να μας βλάψει και να δυσκολευτεί η λειτουργική σχέση και η διαδικασία της αυτονόμησης και προσωπικής προόδου».
Αρα, τα παιδιά πρέπει από νωρίς να μαθαίνουν τι να αποφεύγουν; «Ασφαλώς!» συνεχίζει η κυρία Τσίτσικα. «Θα χρειαστεί να απομακρύνουν αρνητικούς ανθρώπους ή ανθρώπους που έχουν συμπεριφορές κακοποιητικές, τις οποίες βέβαια πρέπει πρώτα απ’ όλα να αναγνωρίζουν. Και επίσης να έχουν ενσυναίσθηση, δηλαδή όταν βλέπουν τον διπλανό τους να υφίσταται τέτοιες συμπεριφορές, να παίρνουν θέση ως παρατηρητές και να ενεργούν προς όφελος όσων υφίστανται κακοποίηση».
Η εκπαίδευση των γονέων
Ολα αυτά θα πρέπει να διδάσκονται, το ξέρουμε όλοι, πρωτίστως στο σπίτι. Οχι βέβαια μέσα από κηρύγματα και διαλέξεις, αλλά από τα πρότυπα και τα μοντέλα στα οποία εκτίθεται το νέο παιδί. Οχι μέσα από ζοριλίκι και αστυνόμευση, αλλά μέσα από συζήτηση και θετικό κλίμα. Και φυσικά θα πας στην πενταήμερη, τι σημαίνει «δεν με αφήνει το αγόρι μου»; Οχι, δεν χρειάζεται να κάνεις σκηνές ζηλοτυπίας για να της αποδείξεις ότι είσαι ερωτευμένος μαζί της. Οχι, μπορεί κανείς να μην έκανε τελικά cancel στον Τζόνι Ντεπ, αλλά δεν τον είδες στα βίντεο της δίκης πώς φερόταν στην πρώην γυναίκα του; Μήπως έχεις καταλάβει ότι βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από «σκουπίδια» (π.χ. ταινίες ή τραγούδια ραπ) που καλυμμένα ξεπλένουν την κακοποιητική πλευρά μιας σχέσης;
Η καθοδήγηση δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικά σε αυτές τις «δύσκολες» ηλικίες. Ιδιαίτερα σήμερα, που εξακολουθεί να «σκάει», σύμφωνα με τους ειδικούς, το κύμα της πανδημίας και η κατάσταση έχει ζορίσει ακόμη περισσότερο. Στη δε διάρκεια των lockdown πολλά νέα παιδιά βίωσαν ερωτικές απογοητεύσεις ή ματαιώσεις, πολλές σχέσεις διαλύθηκαν προτού ακόμα ξεκινήσουν εξαιτίας του φόβου, των προστατευτικών μέτρων και των εξωτικών logistics. Αποτέλεσμα; Τα περισσότερα παιδιά στράφηκαν αγεληδόν για «σχέσεις» στις οθόνες.
«Το να δίνεις συμβουλές σε ένα παιδί είναι σαν να προσπαθείς να αδειάσεις τη θάλασσα με κουτάλι», μού λέει χαρακτηριστικά ο πατέρας μιας εικοσάχρονης που στη διάρκεια της εφηβείας της πέρασε ξυστά δίπλα από μια κακοποιητική σχέση, αλλά βγήκε (χάρη στην παρέμβαση των γονιών της) αλώβητη. «Εχει πολύ μικρή σημασία, γιατί είναι μέρος της ζωής και της εσωτερικής μαθητείας ενός παιδιού να γνωρίζει τον κόσμο μέσα (και) από τις σχέσεις με άλλους ανθρώπους, και δεν πρόκειται να αλλάξει αυτό».
Ισως η όποια «εκπαίδευση» τελικά να αφορά πρωτίστως εμάς τους ίδιους τους γονείς, λέει ο ίδιος. «Να μάθουμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας χωρίς προσδοκίες που τους υπονομεύουν την ιδέα για τον εαυτό τους, να τα αποδεχόμαστε γι’ αυτό που είναι, να τα κάνουμε να αισθάνονται ότι ο σεβασμός για τον εαυτό και τους άλλους είναι προσπάθεια και συγχρόνως ανταμοιβή και δημιουργεί πάντα έναν ασφαλή χώρο. Ακούγεται απλό αλλά είναι πολύ δύσκολο, γιατί συνήθως ο γονιός πρέπει να τα βάλει με ένα κομμάτι του ίδιου του εαυτού του».
Ισως, όπως σε όλα όσα αφορούν ένα παιδί, το πλέον ζωτικής σημασίας είναι ένα μόνιμο πεδίο επικοινωνίας με τους γονείς (ή άλλους σημαντικούς για τη ζωή του ενήλικες). Τέλος, καλό είναι υπάρχει πάντα ένα μαγικό «κουτί πρώτων βοηθειών»: «Τηλέφωνα ανάγκης, να ξέρουμε πάντα κάποιοι δικοί σου άνθρωποι πού βρίσκεσαι, απαραίτητη συναίνεση για οτιδήποτε (το όχι είναι όχι), και όταν βλέπεις σημάδια επιβολής και ματσίλας, τρέξε μακριά».
Λένα Παπαδημητρίου
Πηγή: Protagon.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου