Μεγαλύτερη ένταση στις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των εφήβων και έξαρση του ψηφιακού εκφοβισμού αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, η «Πανελλήνια Ερευνα για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων- μαθητών», που πραγματοποίησε το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής») το 2022 σε δείγμα 6.250 μαθητών 11, 13 και 15 ετών στην Ελλάδα. Περίπου ένας στους τρεις (30,7%) δήλωσε ότι ενεπλάκη σε βίαιο καβγά τον τελευταίο ένα χρόνο και μάλιστα στις 8,4% των περιπτώσεων η συμπλοκή συνέβη τουλάχιστον τρεις φορές κατά την ίδια χρονική περίοδο. «Τα τελευταία οκτώ χρόνια, μειώνεται το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν εμπλοκή σε καβγάδες και μάλιστα το 2022 έφτασε στη χαμηλότερη τιμή της τελευταίας 20ετίας», σχολιάζει στην «Κ» ο επιστημονικά υπεύθυνος της μελέτης, Αναστάσιος Φωτίου. Το εύρημα προκαλεί έκπληξη έπειτα από το πλήθος των βίαιων συμβάντων μεταξύ εφήβων τους τελευταίους μήνες, που έχουν σοκάρει την κοινή γνώμη, ενώ έχουν ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της ΕΛ.ΑΣ. και του υπουργείου Παιδείας. Πώς εξηγείται; «Υπάρχει μια λεπτή διαφορά», απαντά ο κ. Φωτίου. «Οσοι δηλώνουν ότι είναι θύτες είναι λιγότεροι αριθμητικά, ωστόσο εκδηλώνουν χειρότερης μορφής βία, εξ ου και τα συμβάντα παίρνουν δημοσιότητα· επίσης έχουν περισσότερο από ένα θύματα», εξηγεί. Αυτή η πτυχή της βίαιης συμπεριφοράς έχει πολλές αναγνώσεις. «Οι έφηβοι σήμερα εκτίθενται μέσω των social media σε πολλά βίντεο με ωμή βία, τα οποία μπορεί να μην έχουν καν οι ίδιοι αναζητήσει», παρατηρεί ο ίδιος. Υποδόρια μηνύματα λαμβάνουν επίσης από τη δημοφιλή μουσική trap, που αναπαράγει ρατσιστική και ομοφοβική ρητορική, αλλά και από τον συχνά βίαιο λόγο στους κόλπους της οικογένειας.
Ενας στους τέσσερις μαθητές (22,1%) έγινε τους τελευταίους δύο μήνες θύμα εκφοβισμού στο σχολείο, ενώ ένας στους δέκα (9,5%) έπεσε θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού. Είναι, μάλιστα, ενδεικτικό ότι το 2,9% αναφέρει ότι το παραπάνω συνέβη τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα. Ως εκφοβισμός λογίζονται η διάδοση ψεμάτων και φημών (22,1%) και τα προσβλητικά ή υποτιμητικά πειράγματα (22,0%), ενώ ακολουθούν ο αποκλεισμός από παρέες και δραστηριότητες (18,3%) και τα αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου (13,1%). Σε χαμηλότερα ποσοστά αναφέρονται η χρήση σωματικής βίας (6,7%) και οι άσχημοι χαρακτηρισμοί για την εθνικότητα (7,5%) και τη θρησκεία (5,6%). Σύμφωνα, επίσης, με το ΕΠΙΨΥ, την τελευταία 12ετία (2006-2022) μειώνεται και το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν πολύ πρόσφατη συμμετοχή σε σχολικό εκφοβισμό – αν και την τελευταία τετραετία (2018-2022) η μείωση αυτή παρατηρείται μόνο στους 15χρονους. «Το πέρασμα από το γυμνάσιο στο λύκειο, έτσι όπως είναι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, είναι μια κοσμογονία για τους μαθητές, οι οποίοι καλούνται στην Α΄ Λυκείου να συγκεντρωθούν στα μαθήματα και να ωριμάσουν». Εως και το 2014, «μείωση παρουσίαζε και το ποσοστό εφήβων που είχαν υποστεί εκφοβισμό στο σχολείο, αλλά έκτοτε ανακάμπτει, με αποτέλεσμα το 2022 να είναι σημαντικά αυξημένο συγκριτικά με το 2014 και το 2018» παρατηρεί ο κ. Φωτίου. «Παραμένει πάντοτε υψηλός ο αριθμός των “παρατηρητών” του σχολικού εκφοβισμού, δηλαδή εκείνων οι οποίοι παρακολουθούν το bullying χωρίς, όμως, να εμπλέκονται».
Αυτό, ωστόσο, που έχει θορυβήσει τους ερευνητές είναι ο ψηφιακός εκφοβισμός, τον οποίο παρακολουθεί το Ινστιτούτο από το 2018. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία τους, την τελευταία 4ετία (2018-2022) έχει διπλασιαστεί το ποσοστό του ηλεκτρονικού εκφοβισμού και της θυματοποίησης μέσω των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας. «Πρόκειται για ένα φαινόμενο κυριολεκτικά ανεξέλεγκτο», τονίζει ο κ. Φωτίου.
Τα αγόρια παραμένουν πρωταγωνιστές των βίαιων συμπλοκών, καθώς δηλώνουν τη συμμετοχή τους σε αυτές σε υπερδιπλάσιο ποσοστό συγκριτικά με τα κορίτσια, ενώ τα αγόρια αναφέρουν σε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό τη συμμετοχή τους και σε εκφοβισμό άλλων παιδιών στο σχολείο. Συχνότερη είναι η βίαιη συμπεριφορά μεταξύ των παιδιών που ανήκουν σε εύπορες οικογένειες. «Οι έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν ότι ενεπλάκησαν πρόσφατα σε βίαιο καβγά σε υψηλότερο ποσοστό (34,6%) συγκριτικά με τους ομοτίμους τους από οικογένειες μέσου (29,3%) και κατώτερου (29,8%) οικονομικού επιπέδου», παρατηρεί ο δρ Φωτίου, «η διαφορά αυτή είναι σημαντική και όσον αφορά την επανειλημμένη εμπλοκή τους σε βίαιους καβγάδες, αλλά και τη συμμετοχή τους σε ψηφιακό εκφοβισμό».
Η επίδραση των γονέων
Αλλοι παράγοντες που φαίνεται ότι συνδέονται με βίαιη συμπεριφορά είναι η αναδομημένη οικογένεια, η συχνή σωματική άσκηση σε συνδυασμό με κατανάλωση ενεργειακών ποτών και ελλιπή ύπνο, που δημιουργεί το προφίλ ενός «μάτσο» μυώδους εφήβου που θέλει να επιβάλλεται, το να έχει φύγει ο έφηβος από το σπίτι ή να έχει προηγηθεί απόπειρα αυτοκτονίας, η χρήση κάνναβης, η ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή από τα 15 έτη… «Ολα σχεδόν τα παιδιά θύτες αναφέρουν ότι η περίοδος του κορωνοϊού και του εγκλεισμού είχε αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή τους», λέει ο ίδιος. «Εξαιρετικά αρνητική είναι συχνά η επίδραση των γονέων, που καλλιεργούν τον ανταγωνισμό των παιδιών τους με τους συνομηλίκους τους, π.χ. συναθλητές, καθώς αυτή η κουλτούρα γεννιέται στις προπονήσεις ομαδικών αθλημάτων», σημειώνει, «τους μαθαίνουν ότι πρέπει να επικρατούν με κάθε κόστος».
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου