Πρόσφατα συνάντησα μια φίλη δασκάλα για καφέ. Καθώς συζητούσαμε, μου είπε πόσο εξουθενωμένη αισθανόταν. «Τα παιδιά δεν μιλούν πια», είπε. «Δεν έχει σημασία πόσο σκληρά προσπαθώ ή τι κάνουμε. Απλώς κάθονται εκεί και με κοιτάζουν. Πρέπει να δουλέψω πολύ πιο σκληρά".
Εκπαιδευτικοί σε διάφορες περιοχές και σχολικά περιβάλλοντα έχουν μοιραστεί παρόμοια συναισθήματα μαζί μου σχετικά με τη συμμετοχή των μαθητών τους. Μιλούν για μια νεότερη, απόκοσμη σιωπή στις τάξεις τους, κάτι που έχω παρατηρήσει και εγώ : μια έλλειψη φωνής των μαθητών καθώς οι δάσκαλοι μιλούν στο μπροστινό μέρος της αίθουσας ή οι μαθητές εργάζονται σιωπηλά σε φορητούς υπολογιστές για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Μπορεί να μην γνωρίζουμε ακόμη τη βασική αιτία, αλλά πολλοί μαθητές επιδεικνύουν παθητική μαθησιακή συμπεριφορά από τότε που επέστρεψαν στο σχολείο μετά την πανδημία. Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να αισθάνονται άνετα και να συνεισφέρουν ξανά στην τάξη, υπάρχουν τρεις στρατηγικές που αυξάνουν τη συμμετοχή χωρίς να απαιτούν σημαντική αλλαγή στον προγραμματισμό του μαθήματος.
1. Δυνατότητα - Χρόνος για κίνηση
Οι μαθητές είναι συχνά πιο πρόθυμοι να μιλήσουν όταν σηκώνονται και κινούνται λίγο, διεγείροντας την σύνδεση εγκεφάλου και σώματος. Ένας τρόπος για να διευκολυνθεί η κίνηση και ο λόγος των μαθητών ταυτόχρονα είναι η δημιουργία ''συνεργατών στη μάθηση'' στην αρχή ενός σχολικού έτους ή εξαμήνου για κάθε παιδί στην τάξη.
Όταν μια ερώτηση ή ένα θέμα είναι προς συζήτηση, ο/η εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να σηκωθούν, να βρουν τον συνεργάτη τους στη μάθηση και να συζητήσουν για να επεξεργαστούν τις πληροφορίες. Μια κλασική εκδοχή αυτής της στρατηγικής είναι γνωστή και ως ο «γύρος του εικοσιτετραώρου»: οι μαθητές έχουν 12 συνεργάτες: έναν συνεργάτη για κάθε θέση στις ώρες του ρολογιού. Εάν ο δάσκαλος πει, «Μίλα με τον σύντροφό σου στις τρεις η ώρα», τα παιδιά βρίσκουν αυτό το άτομο για να συζητήσουν μια ερώτηση ή ένα θέμα.
Αυτή η στρατηγική μπορεί επίσης να αφορά συγκεκριμένο περιεχόμενο όπως σχήματα, σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες ή συγγραφείς. Με αυτή τη μέθοδο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προειδοποιούν τους μαθητές ότι μόλις είναι έτοιμοι με τους συνεργάτες τους, μπορεί να τους ζητηθεί να μοιραστούν ένα σημαντικό σημείο από τη συζήτησή τους με όλη την τάξη.
2. Απαντήσεις σε post-its
Τα παιδιά που μιλάνε πιο πολύ μέσα στην αίθουσα δεν είναι απαραιτήτως τα πιο αφοσιωμένα στο μάθημα. Ένας τρόπος για να βοηθήσει κανείς τους πιο συνεσταλμένους μαθητές του να εκφραστούν είναι τα χαρτάκια Post-it. . Όπως μου παρατήρησε πρόσφατα ένας δάσκαλος, οι μαθητές ανταποκρίνονται με μεγαλύτερο ενθουσιασμό στα Post-its παρά στο να γράφουν σε κανονικά κομμάτια χαρτιού. Ίσως τα παιδιά βρίσκουν κάτι μαγικό στον τρόπο που κολλάνε σε οποιαδήποτε επιφάνεια.
Για παράδειγμα, εάν οι μαθητές γράψουν μια ερώτηση ή ένα σχόλιο στα Post-it τους ως απάντηση σε ένα θέμα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενθαρρύνουν την ανταλλαγή ιδεών με διάφορους τρόπους. Μπορούν τα παιδιά να ανταλλάζουν χαρτάκια με τους συνεργάτες τους στη μάθηση. Ένας άλλος τρόπος είναι να κολλήσουν όλοι τα χαρτάκια τους στους τοίχους και να περπατούν και να απαντούν το ένα στο άλλο, ακόμη και με κάτι πολύ απλό όπως πχ ένα σημάδι που έχουν επιλέξει ή μια καρδιά που δηλώνει ότι συμφωνούν.
Επίσης, ο/η εκπαιδευτικός θα μπορούσε, επίσης, να συλλέξει όλα τα Post-its και να επισημάνει μερικές από τις πιο συχνές ερωτήσεις ή λάθη, επιβραβεύοντας τις παρανοήσεις ως πολύτιμο μονοπάτι για τη μάθηση. Μετά το μάθημα, είναι επίσης χρήσιμο να κοιτάξει τα Post-its ως έναν τρόπο για να αξιολογήσει πού βρίσκεται η κατανόηση των μαθητών.
3. Αναστοχασμός των ίδιων των μαθητών
Συχνά οι μαθητές δεν έχουν σωστή εικόνα της συμμετοχής τους στην τάξη. Μπορούμε να τους βοηθήσουμε να καταλάβουν πόσο συμμετέχουν και πόσο σημαντικό είναι αυτό ζητώντας τους να καταγράψουν τη συμμετοχή τους σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Για παράδειγμα, οι δάσκαλοι μπορεί να δώσουν στους μαθητές ένα φύλλο αυτοελέγχου και να τους ζητήσουν να μετρήσουν πόσες φορές συνεισέφεραν στο μάθημα (λεκτικά και μη λεκτικά). Στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα δεδομένα για να βοηθήσουν τους μαθητές να θέσουν συγκεκριμένους στόχους για τον ρόλο τους στην τάξη και την συμμετοχή τους. Ακολουθούν ορισμένες ερωτήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της μεταγνωστικής σκέψης των παιδιών:
1) Πόσο συχνά συνεισφέρω στο μάθημα (λεκτικά και μη λεκτικά);
2) Ανεξάρτητα από το πόσο συνεισφέρω, ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να εξηγήσουν το επίπεδο συμμετοχής μου;
3) Τι θα ήθελα να αλλάξω σχετικά με το πόσο συνεισφέρω στην τάξη και ποιους συγκεκριμένους στόχους μπορώ να θέσω για να συμβεί αυτό;
Όταν βοηθάμε τους μαθητές να επεξεργαστούν τη σκέψη τους γύρω από αυτές τις ερωτήσεις, η σύνδεση με τη δράση είναι σημαντική. Ας υποθέσουμε ότι ένας μαθητής δηλώνει ότι σπάνια σηκώνει το χέρι του ή μοιράζεται σκέψεις εθελοντικά. Αυτό δίνει στον/στην εκπαιδευτικό ένα άνοιγμα για να έχει μια συζήτηση σχετικά με τους λόγους για τους οποίους ο μαθητής μένει αμέτοχος/ σιωπηλός και να συζητήσει ποιους συγκεκριμένους στόχους μπορούν να θέσουν, όπως για παράδειγμα η δέσμευση να συμμετέχει μια φορά παραπάνω κάθε μέρα για μια εβδομάδα.
Μερικοί μαθητές μπορεί να μην μοιράζονται τις ιδέες τους επειδή δεν αισθάνονται ότι η τάξη είναι ένας ασφαλής χώρος για να το κάνουν. Για κάθε παιδί που διστάζει να συμμετέχει θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να αφιερώνουν χρόνο για να ανακαλύψουν γιατί συμβαίνει αυτό. Η αιτία μπορεί να βρίσκεται στο περιεχόμενο του μαθήματος, στη δυναμική των συνομηλίκων ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και στον/ στην εκπαιδευτικό.
Μολονότι οι "αθόρυβες" τάξεις παρουσιάζονται συχνά ως ιδανικές καταστάσεις, η πραγματικότητα είναι ότι μια τάξη γεμάτη αφοσιωμένους μαθητές που μιλούν για το περιεχόμενο των μαθημάτων είναι αυτό που θέλουν πραγματικά να δουν οι δάσκαλοι. Διαφορετικά, γίνεται πολύ πιο δύσκολο για τους μαθητές να επεξεργαστούν εσωτερικά και εξωτερικά πληροφορίες και να κάνουν τη μάθηση ουσιαστική. Στρατηγικές όπως οι παραπάνω μπορούν να ενσωματωθούν στα υπάρχοντα εκπαιδευτικά σχέδια για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη συμμετοχή των μαθητών.
Απόδοση του άρθρου 3 Strategies to Increase Student Participation
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου