Η μουσική είναι ένας εξαιρετικά χρήσιμος και αποτελεσματικός τρόπος για να βοηθήσετε τα μικρά παιδιά που είναι κωφά να αναπτύξουν τις δεξιότητες της ακρόασης και της ομιλίας. Σε αυτήν την ανάρτηση ιστολογίου θα ρίξουμε μια ματιά στο γιατί η μουσική είναι τόσο σημαντική και στους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε για να βοηθήσετε το κωφό μωρό, νήπιο ή παιδί προσχολικής ηλικίας να μάθει. Και μην φοβάστε: δεν χρειάζεται να είστε καλός τραγουδιστής ή μουσικός για να το πετύχετε!
Μαθαίνοντας μέσα από τη μουσική
Στα μικρά παιδιά (με οποιοδήποτε βαθμό κώφωσης/βαρηκοΐας) το μεγαλύτερο κομμάτι της μάθησης πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και κάθε μέρα, ιδιαίτερα όσο αφορά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων ομιλίας και ακρόασης. Και η μουσική μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Η μουσική κάνει τη μάθηση διασκεδαστική
Τα περισσότερα παιδιά αγαπούν τη μουσική, τα μουσικά παιχνίδια και τις δράσεις που συνδυάζονται με γνωστά τραγούδια και παιδικές ρίμες. Όποιος κι αν είναι ο βαθμός κώφωσής τους, τα παιδιά αγαπούν τη διασκέδαση, την ενέργεια και τον ενθουσιασμό που συνοδεύουν το τραγούδι και το παίξιμο οργάνων. Και όπως ξέρουμε, τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν διασκεδάζουν!
Πώς η μουσική μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να μάθει
Η μουσική μπορεί να βοηθήσει στην πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σας και να δημιουργήσει θετικές συναισθηματικές εμπειρίες ανάμεσα σε εσάς και το παιδί σας από τις πρώτες μέρες της ζωής του.
Πριν τα μωρά καταλάβουν τις λέξεις, συντονίζονται στη φωνή σας όταν τραγουδάτε. Αυτό κρατά την προσοχή τους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και δημιουργεί πολλές διασκεδαστικές εμπειρίες επικοινωνίας. Και συνδυάζοντας το τραγούδι, με οπτικά ερεθίσματα και κίνηση μετατρέπετε τη δραστηριότητα σε μια πολυαισθητηριακή εμπειρία μάθησης.
Τα βασικά στοιχεία της μουσικής έχουν στενή σχέση με την πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη. Τα μωρά και τα νήπια συντονίζονται στη φωνή, τον τόνο και τις εκφράσεις του προσώπου σας. Έτσι, παρόλο που δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα, παίρνουν πολλές πληροφορίες από τα παραπάνω εξωγλωσσικά στοιχεία.
Το γεγονός ότι πολλά από τα παιδικά τραγούδια επαναλαμβάνουν φράσεις έχει σαν αποτέλεσμα να ακούν τα παιδιά τα ίδια πράγματα πολλές φορές, βοηθώντας τα να τα μάθουν και να τα θυμούνται. Η ώρα του τραγουδιού και της μουσικής είναι πραγματικά καλές «κοινωνικές στιγμές» για το παιδί σας προκειμένου να μάθει πώς να μοιράζεται και να απολαμβάνει δραστηριότητες μαζί με άλλα άτομα.
Γιατί η μουσική είναι σημαντική
Η μουσική και τα τραγούδια μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των παιδιών – ιδιαίτερα στις ακουστικές, γλωσσικές και κοινωνικές τους δεξιότητες. Για τα κωφά παιδιά, ο ρυθμός, οι επαναλήψεις και η ένταση της μουσικής και των τραγουδιών μπορούν να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν προφορικό λόγο που ακούγεται πιο φυσικός (σαν ήχος).
Πώς η μουσική βοηθά την ανάπτυξη των παιδιών
Τα περισσότερα μικρά παιδιά αγαπούν τη μουσική και έτσι παρέχει τεράστιες δυνατότητες μάθησης και εξέλιξης. Η έρευνα δείχνει ότι η ακρόαση και η δημιουργία μουσικής ενεργοποιεί πολλές περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για την ανάπτυξη της γλώσσας. Μπορεί επίσης να βελτιώσει τη μνήμη, την κατανόηση των συναισθημάτων που εκφράζονται μέσω της φωνής, την προσοχή και την κατανόηση της ομιλίας σε θόρυβο.
Η μουσική και τα τραγούδια βοηθούν τα μικρά παιδιά να μάθουν για τους ήχους και το ρυθμό. Όταν τα μωρά μαθαίνουν τη γλώσσα, συντονίζονται στις παραλλαγές του τόνου και της έντασης, καθώς αυτά μπορούν να μεταφέρουν πολλές πληροφορίες ακόμα και όταν δεν καταλαβαίνουμε τα λόγια ενός μηνύματος.
Τα τραγούδια τραβούν την προσοχή του παιδιού και του δίνουν την ευκαιρία να μάθει νέες λέξεις. Η μουσική επηρεάζει επίσης τη γλώσσα και τη μνήμη καθώς παρέχει στο παιδί την ευκαιρία να αναπτύξει και να επεκτείνει το λεξιλόγιό του μέσω της επανάληψης με τρόπους που έχουν νόημα για το ίδιο.
Η μουσική βοηθά στην ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων καθώς παρέχει χρόνο για συναναστροφή και για να σύνδεση με τα άτομα που συμμετέχουν και μοιράζονται την ίδια δραστηριότητα. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν να περιμένουν την σειρά τους, να συμμετέχουν και να προσμένουν κάτι.
Τα απλά παιδικά τραγούδια είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ξεκινήσετε την επικοινωνία και να ενισχύσετε την προσοχή των παιδιών, καθώς μπορούν να ζωντανέψουν καθημερινές επαναλαμβανόμενες ρουτίνες, όπως το μπάνιο και το πλύσιμο των χεριών.
Οι ομοιοκατληξίες και τα τραγούδια βοηθούν στο συνδυασμό σωματικής δράσης και ακρόασης συμβάλλοντας στην χάραξη νευρικών οδών για τη μάθηση.
Η μουσική βοηθά τα κωφά παιδιά να αναπτύξουν προφορικό λόγο που ακούγεται πιο φυσικός.
Για τα κωφά παιδιά, μαζί με όλα τα άλλα οφέλη που μόλις αναφέραμε, η μουσική παρέχει επίσης εξαιρετικές ευκαιρίες για να αναπτύξουν προφορικό λόγο που ακούγεται πιο φυσικός.
Η γλώσσα είναι γεμάτη μουσικά χαρακτηριστικά που της δίνουν εκφραστικότητα και νόημα και την κάνουν ενδιαφέρουσα για τον ακροατή. Τα παιδιά με οποιοδήποτε βαθμό κώφωσης χρειάζονται περισσότερες ευκαιρίες να βιώσουν αυτά τα στοιχεία με διαφορετικούς τρόπους για μπορέσουν να αναπτύξουν ομιλία που θα ακούγεται φυσική.
Η μουσική και τα τραγούδια παρέχουν ευκαιρίες στο παιδί σας να εξασκηθεί στα παρακάτω:
Ρυθμό: όλοι μιλάμε ρυθμικά – χωρίς ρυθμό, η ομιλία μας θα ήταν βαρετή και μονότονη.
Τόνο: η άνοδος και η πτώση της φωνής μας είναι σημαντική για την έκφραση συναισθημάτων και την απόδοση του νοήματος.
Διάκριση ήχου: η μουσική μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να μάθει να ακούει τις διαφορές μεταξύ διαφορετικών ήχων.
Έλεγχο αναπνοής: ο έλεγχος της αναπνοής βοηθά το παιδί σας να αναπτύξει δυνατή φωνή με καλή ποιότητα.
Η μουσική και τα τραγούδια μπορούν επίσης να ενθαρρύνουν τα παρακάτω:
Συγκέντρωση: επειδή τα τραγούδια είναι διασκεδαστικά, το παιδί σας εστιάζει σε αυτά για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους
Αυτοπεποίθηση: η συμμετοχή σε μουσικές δραστηριότητες βοηθά στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης του ατόμου και στην καταβολή προσπάθειας για να συμμετέχει σε κάτι.
Αδρές κινητικές δεξιότητες: οι κινήσεις που συνοδεύουν πολλά τραγούδια βοηθούν στην βελτίωση του τον συντονισμό του παιδιού σας
Κοινωνικές δεξιότητες: οι μουσικές δραστηριότητες μαθαίνουν στα παιδιά την έννοιας της σειράς, ενθαρρύνουν τις “συνομιλίες” και τις αλληλεπιδράσεις με την οικογένεια και τους φίλους.
Πώς να χρησιμοποιείτε τη μουσική με το παιδί σας
Το τραγούδι και όλα τα είδη μουσικών δραστηριοτήτων με μωρά, νήπια και παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να είναι πραγματικά ευχάριστες δραστηριότητες για όλους – και μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών. Οι δραστηριότητες που βασίζονται στη μουσική μπορούν επίσης να είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για όλα τα μέλη της οικογένειας να χαλαρώσουν μαζί, να δεθούν και απλά να απολαύσουν τη συνύπαρξή τους.
Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να εστιάσετε σε διαφορετικούς τομείς ακρόασης και ομιλίας με το παιδί σας.
Απλά ασχοληθείτε!
Εάν η μουσική δεν είναι κάτι με το οποίο αισθάνεστε ιδιαίτερα άνετα, μην αγχώνεστε. Να είστε σίγουροι ότι το παιδί σας θα αγαπήσει ό,τι κι αν κάνετε. Θα είναι ο λιγότερο αυστηρός κριτής σας, γι' αυτό απλώς ασχοληθείτε μαζί με την μουσική και απολαύστε το !
Δεν χρειάζεται να είστε μουσικός, καλός τραγουδιστής ή ειδικός για να αναπτύξετε τις μουσικές ικανότητες του παιδιού σας. Πρέπει όμως να δώσετε στο παιδί σας την ευκαιρία να βιώσει την μουσική, ήχους και τραγούδια, ώστε να μπορέσει να αναπτύξει τις δεξιότητες και τα εργαλεία που χρειάζεται για να συμμετέχει με τρόπο που να έχει νόημα για το ίδιο.
Η μουσική με το παιδί σας μπορεί να περιλαμβάνει CD ή μουσική από το ραδιόφωνο, βίντεο YouTube, παιδικά βιβλία με ομοιοκαταληξία, τραγούδι, θορυβώδη όργανα και πολλή διασκέδαση! Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόπο για να απολαύσετε μαζί την μουσική! Εξερευνήστε τους!
Εστιάζοντας σε διαφορετικές πτυχές της ακρόασης και της γλώσσας μέσω της μουσικής.
Ας εξετάσουμε μερικούς τομείς των δεξιοτήτων ακρόασης και γλώσσας του παιδιού που μπορείτε να ενθαρρύνετε μέσω της μουσικής, μαζί με ορισμένα παραδείγματα για την εκτέλεση κάθε δραστηριότητας. Αυτές οι δραστηριότητες είναι για όλες τις ηλικίες, επομένως κάποιες μπορεί να είναι για λίγο μικρότερα ή λίγο μεγαλύτερα παιδιά από το δικό σας. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να βρείτε δραστηριότητες που ταιριάζουν σε όλη την οικογένειά σας (όχι μόνο στο κωφό παιδί αλλά και στα μεγαλύτερα ή μικρότερα αδέρφια του).
Όταν χρησιμοποιείτε αυτές τις μουσικές δραστηριότητες, να θυμάστε ότι τα παιδιά με οποιοδήποτε βαθμό κώφωσης/βαρηκοΐας μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά όταν γίνονται πολλές επαναλήψεις και τους δίνεται επιπλέον χρόνος για να ανταποκριθούν.
Ρυθμός
Όλοι μιλάμε ρυθμικά. Χωρίς ρυθμό, η ομιλία μας θα ήταν βαρετή και μονότονη. Μπορείτε να ενθαρρύνετε τον ρυθμό στη γλώσσα του παιδιού σας με τις εξής δραστηριότητες:
- χτυπώντας τις συλλαβές του ονόματος/των ονομάτων του παιδιού σας σε ένα τύμπανο,
- χτυπώντας παλαμάκια όταν παίζει μουσική με δυνατό ρυθμό,
- ζητώντας από το παιδί να αντιγράψει ρυθμικά μοτίβα με παλαμάκια ή χτυπήματα με ξύλινα κουτάλια σε γλάστρες/κατσαρόλες/ πλαστικές λεκάνες,
- χτυπώντας τα γόνατα, κάνοντας χειραψία, χτυπώντας παλαμάκια, λικνίζοντας το σώμα τους αριστερά - δεξιά, περπατώντας, τρέχοντας ή καλπάζοντας σαν άλογα…
Αντίληψη των ήχων/ακουστική εκπαίδευση
Η ενεργητική ακρόαση της παρουσίας και της απουσίας των ήχων ενθαρρύνει τις καλές δεξιότητες ακρόασης. Μπορείτε να προωθήσετε την ακουστική αντίληψη του παιδιού σας:
- πηδώντας από το ένα στρώμα στο άλλο κάθε φορά που δίνεται ένα δεδομένο σήμα (πχ κουνώντας ένα σέικερ, χτυπώντας ένα τύμπανο ή παλαμάκια, λέγοντας «πάμε»),
- παίζοντας μουσικά χτυπήματα, μουσικά αγαλματάκια ή μουσικές καρέκλες: κινηθείτε (παίξτε μουσική ή περπατήστε) όταν υπάρχει μουσική και σταματήστε ο,τι κάνετε (ή καθίστε στις καρέκλες) όταν σταματήσει η μουσική ,
- τοποθετώντας ένα πλαστικό τουβλάκι σε έναν κουβά σε ένα δεδομένο σήμα (τύμπανο, παλαμάκια, «πάμε»)
- εξερευνώντας ήχους του σπιτιού σας, εστιάζοντας στην ύπαρξη και απουσία του ήχου (πχ ανοίγουμε την ηλεκτρική σκούπα και μετά την κλείνουμε).
Έλεγχος αναπνοής
Βοηθώντας το παιδί σας να αποκτήσει καλύτερο έλεγχο της αναπνοής του το βοηθάτε να αναπτύξει δυνατή φωνή, κάτι που βελτιώνει την ποιότητα της φωνής του. Μπορείτε να βελτιώσετε τον έλεγχο της αναπνοής του παιδιού σας:
- κάνοντας φούσκες
- χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε τύπο αντικείμενο λειτουργεί φυσώντας – πχ τρομπέτα κόρνα, κ.λπ. – εξασκηθείτε στην αντιγραφή συγκεκριμένων ρυθμών πχ συνεχών ή διακοπτόμενων, μεγάλης ή μικρής διάρκειας.
Λέξεις με ομοιοκαταληξία – παραδοσιακά παιδικά τραγούδια (ρίμες)
Υπάρχουν πολλά παραδοσιακά παιδικά τραγούδια με υπέροχες λέξεις με ομοιοκαταληξία που είναι πολύ διασκεδαστικό να τα τραγουδάς και ταιριάζουν απόλυτα στην παιδική ηλικία.
Φτιάξτε ένα εικονογραφημένο βιβλίο με τα κλασικά τραγουδάκια του νηπιαγωγείου βάζοντας δίπλα στον τίτλο του τραγουδιού μια σχετική εικόνα, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να σας δείχνει ποιο θέλει να πείτε.
Χρησιμοποιήστε κινήσεις και εικόνες για να αποδώσετε τις λέξεις του τραγουδιού.
Διάκριση κίνησης και ήχου:
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τραγούδια, μουσική και παιδικές ρίμες για να εξερευνήσετε τις διαφορές στον ήχο και να βελτιώσετε τις αδρές κινητικές δεξιότητες και τον συντονισμό του παιδιού. Μπορείτε να ενθαρρύνετε τη διάκριση κίνησης και ήχου:
- τραγουδώντας τραγούδια δράσης,
- κάνοντας κινήσεις που ταιριάζουν στα χαρακτηριστικά του ήχου που ακούγεται, π.χ. γρήγορες κινήσεις σε γρήγορη μουσική και αργές κινήσεις σε αργή μουσική, μεγάλες κινήσεις για δυνατούς ήχους και μικρές κινήσεις για απαλούς/ σιγανούς ήχους, πηδώντας σαν βάτραχος σε απότομους ήχους (π.χ. κόρνα) και γλιστρώντας σαν φίδι σε συνεχείς ήχους.
Εξερεύνηση και «αίσθηση» του ήχου με όργανα:
Υπάρχουν πολλά υπέροχα μουσικά «όργανα» που μπορείτε εύκολα να βρείτε ή να κατασκευάσετε. Πειραματιστείτε μαζί με το παιδί σας για να «νιώσετε» τον ήχο των τυμπάνων, των κουδουνιών και να εξερευνήσετε τον τόνο και το ρυθμό. Για παράδειγμα, μπορείτε να:
- παίζετε τα όργανά σας ενώ παίζει μαγνητοφωνημένη μουσική και να σταματάτε όταν σταματάει η μουσική,
- εξερευνείτε πώς ακούγεται ο ήχος σε διαφορετικά όργανα ανάλογα με τον τρόπο που τα κρατάτε/ κουνάτε,
- ανακαλύπτετε ήχους που μπορείτε να παράγετε με αντικείμενα της καθημερινής ζωής – όπως κατσαρόλες, γλάστρες, δοχεία,
- φτιάχνετε μουσικά όργανα, πχ παίρνοντας πλαστικά μπουκάλια και γεμίζοντάς τα με διαφορετικά υλικά (ρύζι, ζυμαρικά, φασόλια) για να παράγουν διαφορετικούς ήχους.
Χτίζοντας τον εγγραμματισμό μέσω της μουσικής
Χρησιμοποιήστε στοιχεία του τραγουδιού και της μουσικής (τόνο, ρυθμό, ταχύτητα, ένταση) όταν διαβάζετε λογοτεχνικά βιβλία στα παιδιά σας.
Τι ελπίζουμε να δούμε;
Ανάλογα με την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού σας, η αντίδρασή του στη μουσική και τα τραγούδια θα ακολουθήσει την ακόλουθη πορεία:
Αρχικά, θα παρακολουθεί εσάς και τις ενέργειες που κάνετε.
Μετά από λίγο θα αρχίσει να αντιγράφει μερικές από τις ενέργειές σας ή να προβλέπει τα επόμενα μέρη του τραγουδιού.
Μόλις εξοικειωθεί περισσότερο με το τραγούδι, μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποια από τις κινήσεις σας για να σας πει ποιο τραγούδι θέλει να τραγουδήσει.
Στη συνέχεια, μπορεί να χρησιμοποιήσει τη φωνή του (όχι λέξεις, αλλά ένα μουρμουρητό που εμφανίζει ρυθμό) για να «τραγουδήσει μαζί» σας.
Αργότερα μπορεί να ακούσετε το παιδί σας να χρησιμοποιεί μερικές μεμονωμένες λέξεις καθώς σας ακούει να τραγουδάτε.
Μακροπρόθεσμα, το παιδί σας μπορεί ακόμη να τραγουδάει μαζί σας κάποια κομμάτια ή ακόμα και ολόκληρο το τραγουδάκι, να κάνει τις κινήσεις που χρησιμοποιείτε εσείς ή να ανταποκρίνεται κάνοντας αυτά που λένε οι στίχοι (πχ χτύπα τα χέρια σου).
Απόδοση του άρθρου Music matters – how music helps preschool deaf children learn
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου