Τί είναι η κοιλιοκάκη; Τί πρέπει να προσέχουν οι γονείς;

Τί είναι η κοιλιοκάκη; Γιατί όσοι διαγνωστούν με τη νόσο καλούνται να αποφεύγουν τα τρόφιμα με γλουτένη; Πώς το αυτοάνοσο νόσημα επηρεάζει τη διατροφή και την καθημερινότητα των παιδιών; Τί πρέπει να προσέχουν οι γονείς; 

Η Διευθύντρια της Δ’ Πανεπιστημιακής Παιδιατρικής Κλινικής στο Γ.Ν. Παπαγεωργίου, καθηγήτρια ΑΠΘ Μαρία Φωτουλάκη, δίνει τις απαντήσεις στο παρακάτω άρθρο με τίτλο "Η κοιλιοκάκη στα παιδιά": 

Η κοιλιοκάκη ή εντεροπάθεια από υπερευαισθησία στη γλουτένη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που χαρακτηρίζεται από βλάβη στο λεπτό έντερο, οφείλεται στη γλουτένη της διατροφής και συμβαίνει σε γενετικά προδιαθετημένα άτομα.

Η εντεροπάθεια προκαλείται από μια πρωτείνη του σιταριού, τη γλοιαδίνη, η οποία είναι κλάσμα της γλουτένης και από τις αντίστοιχες πρωτεΐνες άλλων δημητριακών,δηλαδή κριθαριού και σίκαλης. Χαρακτηρίζεται από βλάβη των λαχνών των επιθηλιακών-απορροφητικών κυττάρων του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου. Η βλάβη αποκαθίσταται όταν η γλουτένη αφαιρεθεί από τη διατροφή και επανέρχεται όταν επαναχορηγηθεί.

Στο αίμα των ατόμων με κοιλιοκάκη, όταν η διατροφή τους περιέχει γλουτένη, ανιχνεύονται αντιγλιαδινικά αντισώματα και αυτοαντισώματα έναντι του ενδομυΐου και της τρανσγλουταμινάσης. O τίτλος των αντισωμάτων ελαττώνεται σταδιακά, όταν αφαιρεθεί η γλουτένη από τη διατροφή και αυξάνεται όταν επαναχορηγηθεί. 

Η νόσος είναι συχνή. Στην Ευρώπη η συχνότητα ανέρχεται σε 1 προς 80 - 250 άτομα γενικού πληθυσμού και 1 προς 20 στους συγγενείς πρώτου βαθμού.

Η εκδήλωση της νόσου

Η νόσος είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία με ευρύ φάσμα εντερικών ή εξωεντερικών εκδηλώσεων. 

Στο 1/3 των ασθενών εκδηλώνεται με την τυπική κλινική εικόνα (κυρίως στη βρεφική ηλικία), δηλαδή ως σύνδρομο δυσαπορρόφησης μετά την εισαγωγή της γλουτένης στη διατροφή με διαρροϊκές κενώσεις, σπάνια δυσκοιλιότητα, διάταση της κοιλιάς, κοιλιακό πόνο, εμέτους, ανορεξία, που οδηγούν σε στασιμότητα ή και απώλεια βάρους. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η νόσος εκδηλώνεται με άτυπη κλινική εικόνα όπως σιδηροπενία, με ή χωρίς σιδηροπενική αναιμία, κοντό ανάστημα, αυξημένες τρανσαμινάσες, οστεοπενία ή διαταραχές από τα δόντια. Είναι δυνατόν να συνυπάρχει με άλλα αυτοάνοσα ή νόσους, όπως τρισωμία 21. Στους συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με κοιλιοκάκη η νόσος είναι ασυμπτωματική. 

Διάγνωση και αντιμετώπιση 

Η κοιλιοκάκη είναι το μοναδικό αυτοάνοσο για το οποίο είναι γνωστός ο παράγοντας που το προκαλεί (γλουτένη) και ευθύνεται για την έναρξη της αυτοάνοσης αντίδρασης με υπεύθυνο αυτοαντιγόνο την ιστική γλουταμινάση (tTG). Η διάγνωση βασίζεται στη βιοψία λεπτού εντέρου, μετά από ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού όπου διαπιστώνεται η εντεροπάθεια. Τα αντισώματα χρησιμοποιούνται στην ανίχνευση των ασθενών που θα υποβληθούν σε βιοψία. Mε την ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών αποκλείονται και άλλες συνυπάρχουσες καταστάσεις (π.χ. ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα).

Για την αντιμετώπιση απαιτείται δια βίου αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη, δηλαδή διατροφή χωρίς σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και τα προϊόντα τους, βασισμένη σε φυσικά τρόφιμα χωρίς γλουτένη. Η λήψη ακόμη και μικρών ποσοτήτων γλουτένης έχει μακροχρόνιες συνέπειες, όπως αύξηση της πιθανότητας ανάπτυξης κακοήθειας του πεπτικού συστήματος. 

Η εκπαίδευση των ασθενών είναι απαραίτητη ώστε να αναγνωρίζουν τα τρόφιμα με «κρυμμένη» γλουτένη, βασιζόμενοι στις ετικέτες τροφίμων ή φαρμακευτικών σκευασμάτων. Οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε ποικιλία ειδικά επεξεργασμένων τροφών χωρίς γλουτένη, προκειμένου να εξασφαλίζεται καλύτερη συμμόρφωση στη δίαιτα. Η παρακολούθηση των παιδιών είναι απαραίτητη για τον έλεγχο της συμμόρφωσης και την αναγνώριση διατροφικών ανεπαρκειών. 

Η αποχή από γλουτένη γίνεται μόνο όταν έχει τεθεί διάγνωση κοιλιοκάκης. Με τον όρο «μη σχετιζόμενη με κοιλιοκάκη ευαισθησία στο σιτάρι» περιγράφεται σύνδρομο με εντερικές και εξωεντερικές εκδηλώσεις, όταν τα άτομα παίρνουν γλουτένη. Δεν υπάρχουν ειδικοί δείκτες για τη διάγνωσή του. Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά τη διακοπή ή μείωση της γλουτένης. Θα πρέπει όμως η διάγνωση και εφαρμογή δίαιτας να γίνεται μετά από αποκλεισμό κοιλιοκάκης. 

Τρόφιμα με γλουτένη 

• Δημητριακά, ζυμαρικά, ψωμί από «απαγορευμένα» άλευρα, μπύρα, μαγιά μπύρας, έτοιμες σάλτσες (μουστάρδα, κέτσαπ), επιδόρπια γιαουρτιού, γλυκά, προπαρασκευασμένες κρέμες, κασέρια σε φέτες, τυριά για επάλειψη, μπλε τυρί, τυριά με επικάλυψη μούχλας, φάρμακα και συμπληρώματα.

Τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης 

• Πατάτα, ρύζι, καλαμπόκι, όσπρια, σόγια και τα άλευρά τους, φρούτα, λαχανικά, κρέας, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά, αυγά, ξηροί καρποί, λίπη, έλαια, ζάχαρη (λευκή, καστανή), μέλι. 

Το άρθρο δημοσιεύεται στην έντυπη έκδοση του περιοδικού "Χρέος Ζωής" του Γ.Ν. Παπαγεωργίου

Πηγή: Facebook - Νοσοκομείο Παπαγεωργίου