Το bullying έχει βαθιά πληγώσει την οικογένεια, την παιδεία και την κοινωνία σε όλη την ελληνική επικράτεια. Oμως ακόμη –και παρά την εμφάνιση πολλών αξιόλογων άρθρων στα ΜΜΕ– το βάθος του «κακού» δεν μοιάζει να έχει γίνει κατανοητό ή πιστευτό. Σύμμαχός μου στην υπόθεσή μου αυτή είναι η ελλιπέστατη λήψη προληπτικών μέτρων και κυρίως η ατιμωρησία των δραστών. Oπως έχω τονίσει και σε προηγούμενα άρθρα μου, το φαινόμενο αποτελεί μέρος του δομικού προβλήματος της ελληνικής κοινωνίας, που δημιουργεί την ψευδαίσθηση σε κάποια άτομα ή ομάδες ότι «έχουν δικαίωμα στην άσκηση της βίας» και αυτό εκδηλώνεται στο κοινωνικό επίπεδο με τον βανδαλισμό των πόλεων και των δημοσίων κτιρίων, στο ατομικό επίπεδο με τον φόνο γυναικών, παιδιών και ζώων, με τον σεξουαλικό, ηθικό, ψυχικό και κοινωνικό βιασμό όλων όσοι ανήκουν σε «ειδικές», άρα αδύναμες και ανίσχυρες μειονότητες. Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται με πολύ χαλαρούς αρμούς κοινωνικής συνοχής και γι’ αυτό φοβάμαι πως σε μια κορύφωση της κρίσης, που τίποτε στο διεθνές οικονομικό και στρατιωτικό περιβάλλον δεν την αποκλείει, τα ομαδικά και τα ατομικά φαινόμενα της βίας θα κλιμακωθούν ανεξέλεγκτα.
Επιστρέφω λοιπόν στο bullying ως δείκτη της βίας και αμέσως εμφανίζεται η ζοφερή εικόνα: τα φαινόμενα έχουν αναβαθμισθεί ποσοτικά και ποιοτικά. Το bullying έχει βαθιά «δαγκώσει» την ελληνική κοινωνία και γι’ αυτό θα το μεταφράσω στα ελληνικά, μήπως και οι λέξεις μάς «δαγκώσουν» βαθύτερα και ίσως, πλέον, ξυπνήσουμε: βία, τρομοκρατία, ταπείνωση, εξευτελισμός, εκμετάλλευση, διασυρμός, βιασμός, πόνος, τραύμα, σαδισμός, νίκη του άνομου, σαγήνη του κακού… συμμορία, αρχηγός, ακόλουθοι, αυτόπτες μάρτυρες… συνενοχή, σιωπή, συγκάλυψη, ατιμωρησία… θύμα, μοναξιά, απελπισία, αδικία, απόσυρση, μελαγχολία, αηδία… Το σκηνικό σάς είναι πια γνωστό. Δίνω τις λέξεις, όχι για να το ανακαλέσετε νοητικά, αλλά για να το ζήσετε, να αφεθείτε στη φρίκη εγγίζοντας τα συναισθήματα του εξευτελισμένου θύματος, αλλά και τη φρίκη των σαδιστικών συναισθημάτων του δράστη, βάζοντας φαντασιωσικά και στις δύο θέσεις τον εαυτό σας ή το παιδί σας.
Τουλάχιστον εμένα αυτά τα συναισθήματα με διακατέχουν και αυτά σήμερα με παρακινούν να στρέψω την προσοχή σας, όχι στις πολυσυζητημένες πιθανές αιτίες της αύξησης των φαινομένων βίας, όχι στις τρομακτικές αρνητικές συνέπειες που θα υπάρξουν σε έναν ανήλικο εκτεθειμένο στη χρόνια τρομοκρατία των ομηλίκων, αλλά στον δράστη. Δυστυχώς ακολουθούμε μια απενοχοποιητική τακτική, αναζητώντας αμέσως «λόγους» για τους οποίους «τα παιδιά» (α΄ κόλπο απενοχοποίησης) φέρονται βίαια. Καιρός να καταρρίψουμε κάποιους από αυτούς:
Δυστυχώς ακολουθούμε μια απενοχοποιητική τακτική, αναζητώντας αμέσως «λόγους» για τους οποίους «τα παιδιά» φέρονται βίαια.
1. Tα «παιδιά» δράστες, συνήθως έφηβοι ή προέφηβοι, δεν φέρονται βίαια. Είναι βίαια! Ελάχιστα από αυτά ασκούν τη βία λόγω ειδικών ευκαιριακών συνθηκών. Ο εκφοβισμός και η τρομοκρατία είναι προσχεδιασμένα, αποτελούν εθιστικές δραστηριότητες, με σαδιστική απόλαυση και ικανοποίηση ενός άρρωστου ναρκισσισμού. Οι δράστες είναι, αν δεν έχουν ακόμη διαμορφωθεί, εν δυνάμει ψυχοπαθητικές προσωπικότητες. Μόνο ως τέτοιες πρέπει να αντιμετωπισθούν και αυτό απαιτεί την τριπλή δράση: α) παραπομπή στη Δικαιοσύνη, καταδίκη, ποινή, αναστολή –αν ο νόμος το επιτρέπει–, υποχρεωτική κοινωνική εργασία σε υπηρεσία που τη θεωρούν «υποτιμητική», β) επιπτώσεις στη σχολική τους πορεία, εφόσον η βία, όπως είναι το συνηθέστερο, ασκείται εντός του σχολικού περιβάλλοντος, γ) υποχρεωτική ψυχοθεραπεία.
2. Η οικογένεια δεν αποδεικνύεται ότι είναι η πηγή του κακού, όπως εύκολα διάφοροι «ψυχολογίζοντες» γράφουν. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι «αρχηγοί»-δράστες προκύπτουν από όλες τις οικογένειες, από όλα τα κοινωνικά στρώματα και από όλες τις περιοχές (αστικές και αγροτικές) της χώρας. Είναι γνωστό ότι από περίπου τα 8 έτη και σίγουρα από την έναρξη της εφηβείας και μετά, η κοινωνία επηρεάζει περισσότερο τη διαμόρφωση των νέων παρά η οικογένειά τους. Η οικογένεια λοιπόν δεν είναι ένοχη ως προς τη γένεση του «κακού», αλλά καθίσταται ένοχη αν, μετά την αποκάλυψη της παραβατικότητας του παιδιού της, την αρνηθεί, κινηθεί με άνομους τρόπους για τη συγκάλυψη και την ατιμωρησία. Αντίθετα η οικογένεια πρέπει να αναγνωρίσει την πραγματικότητα και να αποτελέσει ενεργό συντελεστή, μαζί με τη Δικαιοσύνη, τις σχολικές και ψυχολογικές υπηρεσίες, για τη θεραπεία και την κοινωνική ένταξη του άρρωστου παιδιού της.
3. Το σχολείο είναι γενεσιουργός παράγοντας του «κακού». Oχι λόγω της παθογένειας των λειτουργών του (οι εκπαιδευτικοί δυστυχώς εδώ και πολλά χρόνια αποτελούν θύματα της βίας των μαθητών και των γονέων τους). Το σχολείο είναι γενεσιουργός παράγοντας της βίας ως θεσμός, λόγω της ασάφειας της λειτουργίας του στο σχήμα επιβράβευση – τιμωρία και κυρίως στο ότι δεν έχει ενισχύσει τον ρόλο του ως περιβάλλον ανάπτυξης μιας δημιουργικής συλλογικής κοινότητας. Αυτός ο ρόλος, κατά τη γνώμη μου, πρέπει άμεσα να αναπτυχθεί γιατί μόνο αυτός αποτελεί μήτρα για ουσιαστική παιδεία και για μια αυριανή καλύτερη κοινωνία.
Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου