Μετατρέπουν καλόγερους ρούχων σε δέντρα, κάνουν τοιχογραφίες με καπάκια, φιλοτεχνούν εκθεσιακά περίπτερα, προετοιμάζουν ημερίδες σταδιοδρομίας, στήνουν ΚοινΣΕπ, «μεταφράζουν» σε κατανοητή γλώσσα συνταγές μαγειρικής, μεριμνούν για συσσίτιο στους οικονομικά ασθενέστερους, ηρεμούν τα παιδιά όταν αυτά ταράζονται, συμπαραστέκονται στους γονείς όταν εξαντλούνται τα κουράγια τους… Το καθηκοντολόγιο των 120 εργαζομένων –εκπαιδευτικών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, εργοθεραπευτών, φυσικοθεραπευτών και πλήθος άλλων βοηθητικών ειδικοτήτων του ΕΕΕΕΚ (Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης) Αγίου Δημητρίου– είναι τόσο ευρύ, που δεν χωράει σε ένα κείμενο. «Οταν φτάνει η στιγμή της αποφοίτησης ο αποχωρισμός είναι πολύ δύσκολος», λέει η κοινωνική λειτουργός Γεωργία Μπουλμέτη. «Για έξι χρόνια βρισκόμαστε σε ανοιχτή επικοινωνία με τις οικογένειές τους προκειμένου να εντοπίσουμε στον καθέναν μαθητή τις ικανότητές του και να τις εξελίξουμε στον μέγιστο βαθμό, ώστε να μπορέσει στο μέλλον να αποκατασταθεί επαγγελματικά». Για του λόγου το αληθές, όσο διαρκεί η συζήτηση η 16χρονη Μαργαρίτα μας φέρνει ζεστούς καφέδες και μπισκότα. «Κερασμένα από εμάς», λέει με ένα ζεστό χαμόγελο όσο μας σερβίρει.
Στο σχολείο, όπως εξηγεί ο διευθυντής Σωτήρης Ρημπάπης, είναι σήμερα εγγεγραμμένοι 227 μαθητές, παιδιά που έχουν διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού, με νοητική υστέρηση, σύνδρομο down ή έχουν κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα. Ανάλογα σχολεία λειτουργούν σε Καλλιθέα, Πειραιά, Αιγάλεω, Νέο Ηράκλειο και στην Παμμακάριστο. Ωστόσο, καθώς το ΕΕΕΕΚ Αθηνών υπάρχει προς το παρόν μόνο στα χαρτιά, στον Αγιο Δημήτριο συρρέουν μαθητές από πολύ περισσότερες περιοχές, τους οποίους εξυπηρετούν δέκα λεωφορεία και δεκατρία ταξί. Στο σχολείο, αντίστοιχα, φοιτούν και περίπου τριάντα παιδιά που μεγαλώνουν σε δομές παιδικής προστασίας. «Είναι οι μαθητές που δένονται τόσο πολύ με τους δασκάλους και τους συμμαθητές, που όταν κλείνουμε για γιορτές, μας αποχαιρετούν με δάκρυα στα μάτια», περιγράφει ο κ. Ρημπάπης.
Στόχος της φοίτησης στο ΕΕΕΕΚ είναι, πέρα από την ψυχοκοινωνική εξέλιξη των παιδιών, η απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, παράλληλα με τη διδασκαλία μαθημάτων τυπικής εκπαίδευσης (γλώσσα, μουσική, καλλιτεχνικά κ.λπ.) λειτουργούν έξι εργαστήρια – μαγειρικής-ζαχαροπλαστικής, κηπουρικής, κεραμικής, ξυλουργικής, υδραυλικής και ραπτικής. «Στο πρώτο έτος φοίτησης οι εκπαιδευτικοί κάνουν μια αξιολόγηση των δυνατοτήτων του κάθε μαθητή και κατόπιν συζήτησης με την οικογένεια και με τον ίδιο, τον κατατάσσουν σε ένα εργαστήριο». Οι δυνατότητες των παιδιών διαφέρουν πάρα πολύ – ορισμένα ενδέχεται να μην μπορούν καν να αυτοεξυπηρετηθούν και άλλα έχουν την ευχέρεια να μιλήσουν δημόσια για σύνθετα θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή και η μόλυνση του περιβάλλοντος.
Στον κήπο του σχολείου μεγαλουργεί ο Μιχάλης Κωστάρας με την ομάδα του. «Στόχος μας είναι να γίνει όλος λαχανόκηπος», εξηγεί, «τώρα είναι ένα μόνο μέρος, το υπόλοιπο έχει αρωματικά και καλλωπιστικά φυτά, ενώ σε ένα κομμάτι κάνουμε αγρανάπαυση». Οι μαθητές του λατρεύουν τα χρώματα και ενθουσιάζονται κάθε φορά που αντικρίζουν έναν νέο καρπό. Στην άλλη πλευρά του κτιρίου οι μαθητευόμενοι μάγειρες έχουν χωριστεί σε δύο ομάδες: οι μισοί αλείφουν με λάδι τα φύλλα για το σαραγλί και οι υπόλοιποι ψιλοκόβουν τα υλικά για την πίτσα. «Μια φορά την εβδομάδα ετοιμάζουμε το γλυκό για το συσσίτιο του δήμου», εξηγεί η Εφη Χρυσού, υπεύθυνη του εργαστηρίου. «Είναι μια παιδευτική διαδικασία, καθώς καλούμαστε να δουλέψουμε με όλο μας το μεράκι και να τηρήσουμε τα πρωτόκολλα». Επίσης, τα παιδιά νιώθουν τη χαρά της προσφοράς και της ανταποδοτικότητας.
Η ατμόσφαιρα και… η θερμοκρασία αλλάζουν εντελώς στο κολυμβητήριο. Σε δύο ειδικά κατασκευασμένες πισίνες –η μία σχεδόν ατομική με μηχανισμό για τζακούζι, η άλλη με τέσσερα επίπεδα βάθους– εργοθεραπευτές, φυσικοθεραπευτές και ειδικό προσωπικό δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. «Μέσα στο νερό, στους 29,5 βαθμούς Κελσίου, παιδιά με αυτισμό απολαμβάνουν την αίσθηση ελευθερίας που προσφέρει η έλλειψη βαρύτητας, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί μας», περιγράφει ο Φώτης Πετρακογιάννης, ενώ παρακολουθούμε δύο μαθήτριες, η μία με καταγωγή από το Μπαγκλαντές και η άλλη από το Ιράκ να κάνουν αρμονικές κινήσεις στο νερό, χαμογελώντας προς το μέρος μας.
Δεξιότητες που απογειώνονται
Οταν το 2009 δήλωσε συμμετοχή στους διαγωνισμούς σχολικής επιχειρηματικότητας του Junior Achievement Greece το ΕΕΕΕΚ Αγίου Δημητρίου, ο σημερινός γεν. διευθυντής Αργύρης Τζικόπουλος δεν έκρυψε την έκπληξή του. «Μπήκαν πιλοτικά σε πρόγραμμα το ΕΕΕΕΚ Αγίου Δημητρίου και της Κοζάνης, παρά το ότι το υλικό δεν ήταν δομημένο για ειδικά σχολεία». Τα ερεθίσματα, όμως, που λαμβάνουν τα παιδιά από την εμπλοκή τους ήταν τόσο πολλά, «που οι εκπαιδευτικοί διαπίστωναν μέσα σε ένα χρόνο πρόοδο που συνήθως συντελείται σε τρία χρόνια».
Το ΕΕΕΕΚ Αγίου Δημητρίου, μετά την επιλογή του σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως ένα από τα δύο καλύτερα επαγγελματικά σχολεία σε όλη την Ευρώπη (σ.σ. διενεργείται ψηφοφορία και ενδέχεται να λάβει την πρώτη θέση), θεωρείται το απόλυτο εγχώριο success story. «Την επόμενη κιόλας χρονιά, το 2010, διακρίθηκε για το καλύτερο εκθεσιακό περίπτερο σε εθνικό επίπεδο», σημειώνει ο κ. Τζικόπουλος, «ακολουθώντας το παράδειγμά του, φέτος είχαμε 25 ειδικά σχολεία που έδωσαν το “παρών”». Βλέποντας το αυξανόμενο ενδιαφέρον, το JA είχε προτείνει τη διενέργεια ενός διαγωνισμού μόνο για ειδικά σχολεία. «Το απέρριψαν, γιατί τους ενδιαφέρει η αλληλεπίδραση με τα σχολεία τυπικής εκπαίδευσης». Εισακούοντας, όμως, τις υφιστάμενες ανάγκες, το JA αποφάσισε να καταστήσει περισσότερο προσβάσιμο σε άτομα με αναπηρία το υλικό σχετικά με την κοινωνική επιχειρηματικότητα, καθώς αφορά περισσότερο τους μαθητές ειδικών σχολείων (σ.σ. μπορούν να συμμετέχουν σε ΚοινΣΕπ χωρίς να χάνουν το επίδομά τους). «Ταυτόχρονα, δρομολογήσαμε τη δυνατότητα για δίμηνη πρακτική άσκηση σε εταιρείες, μέλη μας, μια πρωτοβουλία που έχει γίνει δεκτή με ενθουσιασμό και από τις δύο πλευρές», καταλήγει ο κ. Τζικόπουλος. Τη δεδομένη στιγμή η ομάδα επιχειρηματικότητας με επικεφαλής την άοκνη εκπαιδευτικό κ. Εφη Χρυσού, «ψυχή» της εικονικής επιχείρησης με τις μπάρες δημητριακών που μετεξελίχθηκε στην ΚοινΣΕπ School Synergy Snacks, υλοποιεί το πρόγραμμα ReUz. «Ηταν μια ιδέα που ξεκινήσαμε από κοινού το εργαστήρι μαγειρικής και υδραυλικής, θέλοντας να αξιοποιήσουμε τα παλιά σκεύη», εξηγεί η κ. Χρυσού, «η συνεργασία μας φέτος επεκτάθηκε και με το 6ο Γυμνάσιο Αγ. Δημητρίου».
«Κάθε χρόνο είμαι πιο ευχαριστημένος»
«Εχω παρευρεθεί στην κηδεία του Λαυρέντη (σ.σ. Μαχαιρίτσα), του Πουλόπουλου, του Μικρούτσικου, του Βοσκόπουλου και στο λαϊκό προσκύνημα για τον Μίκη Θεοδωράκη», λέει όλο καμάρι στην «Κ» ο φιλόμουσος Απόλλωνας, που «οργώνει» την Αθήνα με τα μέσα μεταφοράς. O 19χρονος, που σε λίγο καιρό αποφοιτά, θα μπορούσε να συνεχίσει στην τυπική εκπαίδευση, καθώς προέρχεται από γενικό δημοτικό. «Εχω κακές αναμνήσεις, με κορόιδευαν με διάφορες αφορμές, όπως το όνομά μου, ενώ εκεί οι δάσκαλοι ήταν πολύ οπισθοδρομικοί», απαντά στο εύλογο ερώτημα. «Εδώ ήταν δύσκολη η πρώτη χρονιά, αλλά έκτοτε είμαι κάθε χρόνο και πιο ευχαριστημένος». Ο Απόλλωνας, άλλωστε, μεταφέρει στη διεύθυνση γραπτώς τα αιτήματά του, ενώ κατά την περυσινή επίσκεψη του πρωθυπουργού δεν δίστασε να του εκθέσει πολλά από τα θέματα που τον προβληματίζουν.Ο Γιώργος, συμμαθητής του Απόλλωνα στο εργαστήρι μαγειρικής, αφήνει για λίγο τον πάγκο της κουζίνας σκουπίζοντας τα χέρια του στην ποδιά, για να μιλήσει στην «Κ». «Μου αρέσει πολύ να ετοιμάζω πίτσες, αλλά και καφέδες, όλων των ειδών», διευκρινίζει ο 17χρονος, που κάθε Δευτέρα κάνει πρακτική σε παρακείμενο καφέ της περιοχής. «Χαίρομαι να μιλάω με τον κόσμο και να παίρνω παραγγελίες», λέει ο ίδιος, λίγες μέρες προτού μιλήσει σε δημόσια εκδήλωση στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Στ. Νιάρχος για το πρόγραμμα εικονικής επιχειρηματικότητας που υλοποιεί μαζί με τους συμμαθητές του.
«Ελα εδώ, παιδάκι μου – Τι είναι, μπαμπάκο;» Η κλασική στιχομυθία του Καραγκιόζη με ένα από τα παιδιά του ηχεί από μια άλλη αίθουσα. Ο Δημήτρης δίνει μια ακόμα αυτοσχέδια παράσταση. «Την πρώτη φορά που αποπειράθηκα να παίξω καραγκιόζη, η φιγούρα ήταν πιο βαριά από εμένα», λέει στην «Κ» γελώντας ο 18χρονος. «Από την πρώτη παράσταση που είδα ως παιδί “κόλλησα”». Εκτοτε, όχι μόνο δεν έχει χάσει παράσταση για παράσταση, αλλά κατασκευάζει μόνος τις φιγούρες και κάνει όλες τις φωνές, ακόμα και τις γυναικείες. Βλέποντας την αγάπη του για το θέατρο σκιών οι δάσκαλοί του τον έφεραν σε επαφή με τον καραγκιοζοπαίκτη Γιώργο Φωτιάδη, δίπλα στον οποίο ξεκίνησε μαθητεία.
Η νοοτροπία για τη φοίτηση αλλάζει, τα προβλήματα παραμένουν
«Θυμάμαι τον διευθυντή του νέου τότε ειδικού σχολείου στον Πειραιά που είχε αναγκαστεί να μεταβεί στις οικογένειες που είχαν παιδιά με αναπηρία προκειμένου να τις πείσει να τα στείλουν στο σχολείο», διηγείται σήμερα η κ. Μπουλμέτη σχετικά με την επικρατούσα νοοτροπία το όχι τόσο μακρινό 2002, όταν ακόμα πολλοί γονείς προτιμούσαν να έχουν τα ανάπηρα παιδιά τους κατ’ οίκον περιορισμένα. Εκτοτε πολλά έχουν αλλάξει. «Τώρα η φοίτηση είναι υποχρεωτική», διευκρινίζει ο διευθυντής του ΕΕΕΕΚ Αγίου Δημητρίου, «εάν έχουμε εγγεγραμμένο παιδί το οποίο απουσιάζει, οφείλουμε να το αναζητήσουμε». Το πρώτο ειδικό σχολείο ιδρύεται το 1983 στην Καλλιθέα με διαφορετική ονομασία. Ως ΕΕΕΕΚ μεταφέρεται το 2007 στις νέες –εντυπωσιακές για τα ελληνικά δεδομένα– εγκαταστάσεις, καθώς το κτίριο της Καλλιθέας έχει κριθεί ακατάλληλο.
«Οταν είχε φτάσει το θέμα της μετεγκατάστασης του σχολείου στο δημοτικό συμβούλιο, είχαμε λάβει ορισμένες επιστολές κατοίκων που ζητούσαν να μη γίνει στον δήμο μας και να χαρακτηριστεί η εν λόγω τοποθεσία “χώρος πρασίνου”», αναφέρει στην «Κ» η σημερινή δήμαρχος Αγ. Δημητρίου και τότε δημοτική σύμβουλος Μαρία Ανδρούτσου. Το σχολικό συγκρότημα θα εξυπηρετούσε όλη τη νότια ζώνη της Αττικής, οι «διαμαρτυρόμενοι», ωστόσο, το ήθελαν κάπου μακριά από τα σπίτια τους και τα… παιδιά τους. Η τοπική αυτοδιοίκηση, όμως, υποδεικνύει ισχυρή βούληση και έκτοτε «αγκαλιάζει» το ειδικό σχολείο, το οποίο είναι σήμερα το μεγαλύτερο στη χώρα μας. Στους 227 εγγεγραμμένους μαθητές αναλογούν περίπου 120 εργαζόμενοι διαφορετικών ειδικοτήτων, συμπεριλαμβανομένου ειδικού βοηθητικού προσωπικού αλλά και συμβούλου επαγγελματικού προσανατολισμού. «Παλαιότερα, το σοβαρότερο πρόβλημα ήταν ότι οι μόνιμοι ήμασταν η μειοψηφία, περίπου το 25%, κάτι που διατάρασσε τη συνέχεια στη δουλειά μας», θυμάται η κ. Μπουλμέτη. Το πρόσφατο σχετικά «κύμα» μονιμοποιήσεων βελτίωσε ελαφρώς την εικόνα: πλέον οι μισοί εργαζόμενοι είναι μόνιμοι και οι μισοί αναπληρωτές. «Κάθε σχολική χρονιά φτάνουμε στα Χριστούγεννα για να καλυφθούν όλες οι θέσεις», σημειώνει ο κ. Ρημπάπης, «οπότε έως τότε δεν έχουμε τη δυνατότητα για πλήρες ωράριο (σ.σ. έως τη μία και τέταρτο), κάτι που επιβαρύνει τους εργαζόμενους γονείς των μαθητών μας». Οι μαθητές προέρχονται από ειδικά ή γενικά δημοτικά, ωστόσο τελειώνοντας το ΕΕΕΕΚ παίρνουν ένα απολυτήριο υποχρεωτικής εκπαίδευσης, όπως αυτό του γυμνασίου. Δεδομένου ότι η επαγγελματική αποκατάσταση κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς προβληματίζονται σχετικά με το ενδεδειγμένο επόμενο βήμα βάσει των δυνατοτήτων κάθε μαθητή. «Αν θέλει κάποιος απόφοιτός μας να δώσει Πανελλήνιες με στόχο κάποιο ΤΕΙ, πρέπει να φοιτήσει από την αρχή σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, αλλιώς οι επιλογές είναι είτε ένα από τα λιγοστά ΚΔΗΦ (Κέντρο Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας) είτε η Σχολή του ΟΑΕΔ για ΑμεΑ στο Γαλάτσι».
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου