Πώς επιβιώνουν οι μαθητές χωρίς σχολείο μέσα στους τέσσερις τοίχους του δωματίου τους με μοναδικά εφόδια ένα κινητό ή ένα λάπτοπ ● Ποιες μπορεί να είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του εγκλεισμού στην ψυχική υγεία τους ● Τι συμβουλεύουν οι ειδικοί τους γονείς.
«Καλό! Καλό! Πολύ Καλό!» Η ενθουσιώδης κραυγή του βραχνιασμένου σπορτ-κάστερ όταν μπαίνει γκολ σε ποδοσφαιρικό αγώνα ήταν ένα από τα πρώτα διαδικτυακά βίντεο που αντάλλαξαν μεταξύ τους οι μαθητές στις 10 Μαρτίου, όταν ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας ανακοίνωσε το κλείσιμο των σχολείων για δύο εβδομάδες ως μέτρο πρόληψης από τον κορονοϊό. Σύντομα, η φόρα τούς κόπηκε. Τα παιδιά ονομάστηκαν, με τη βούλα των λοιμωξιολόγων, «κινητές βόμβες διασποράς του ιού» και τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Πλέον συμπληρώνουν 20 μέρες χωρίς σχολείο και τουλάχιστον δύο εβδομάδες εγκλεισμού. Ο αρχικός ενθουσιασμός για το κλείσιμο των σχολείων –που δεν τον συμμερίζονται όλοι– μετατρέπεται σε ατέλειωτη βαρεμάρα, αφού οι μέρες κυλάνε απαράλλαχτες. Για όσους δίνουν πανελλήνιες, το άγχος και η αβεβαιότητα παρατείνονται, ενώ οι μικρότεροι προσπαθούν κουτσά-στραβά να παρακολουθήσουν τα διαδικτυακά μαθήματα, έστω για να έχουν μια επίφαση κανονικότητας.
Ταυτόχρονα, δημιουργούνται ομάδες γονέων στο διαδίκτυο, παίρνουν φωτιά οι γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης, ειδικοί καλούνται να μας δώσουν τα φώτα τους, άρθρα επί άρθρων προτείνουν λύσεις και συμβουλές.
«Αγάπη και δομή. Με αυτά θα τα βγάλουμε πέρα», συνοψίζει η στήλη γονέων των «New York Times», υπογραμμίζοντας ότι αυτό που συμβαίνει τώρα στα παιδιά, όπως και σε όλη την κοινωνία, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, ώστε να κάνουμε συγκρίσεις και να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Μόνες χρήσιμες έρευνες, τονίζει, είναι αυτές που αναλύουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που έχουν στην ψυχική υγεία των παιδιών μεγάλες φυσικές καταστροφές ή συνθήκες πολέμου. «Το κοινό συμπέρασμα είναι ότι τα παιδιά που είχαν σχέσεις ασφάλειας, σταθερότητας και φροντίδας, πριν από καταστροφικά γεγονότα, εξελίσσονται καλύτερα ως ενήλικες», μας λένε οι «ΝΥΤ».
Αντίστοιχες επισημάνσεις κάνουν οι Ελληνες επιστήμονες, όπως για παράδειγμα το Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, σε ηλεκτρονικό φυλλάδιο. Στην κατατοπιστική συνοδευτική βιβλιογραφία βρίσκουμε μεταξύ άλλων τις εξής συστάσεις: «Περιορίζουμε την έκθεση των παιδιών στα ΜΜΕ καθώς και στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα [...] Αποφεύγουμε τη γενικότερη απόδοση κατηγοριών και ευθυνών σε φορείς και πρόσωπα, για να μη μειωθεί το αίσθημα ασφάλειας και προστασίας [...] Διατηρούμε ψύχραιμη και υπεύθυνη στάση και λειτουργούμε ως πρότυπο για τα παιδιά μας».
Τι συμβαίνει όμως όταν οι θεωρητικά ορθές συμβουλές προσκρούουν στις πρακτικά αντίξοες συνθήκες; Τι συμβαίνει όταν η τηλεόραση είναι η μοναδική συντροφιά που επιτρέπεται να μπει στο σαλόνι μας και οι μακάβριες στατιστικές του θανάτου και της ασθένειας εκπέμπονται όλο το 24ωρο;
Αγάπη και φροντίδα
Τι θα πει «Περιορίζουμε την έκθεση των παιδιών στο διαδίκτυο», όταν ειδικά για τους εφήβους οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι ο μόνος σύνδεσμος με τους φίλους τους, η μόνη εικονική απόδραση από τους τέσσερις τοίχους; Πόσο αξιόπιστη είναι η συμβουλή των γονιών, όταν οι ίδιοι είμαστε σχεδόν όλη μέρα πάνω σε ένα λάπτοπ τηλε-εργαζόμενοι ή σε ένα κινητό, στέλνοντας μηνύματα στους αόρατους πια φίλους και συναδέλφους;
Μιλήσαμε με γονείς και παιδιά, γνωρίζοντας πως απαντήσεις δεν υπάρχουν. Πολλές φορές δεν υπάρχουν καν οι υλικές συνθήκες για να στηρίξουμε αποτελεσματικά τα παιδιά και τον εαυτό μας. Υπάρχει όμως η αγάπη, η φροντίδα και η ειλικρίνεια, που μπορούν να μας βγάλουν από αυτή την καταιγίδα, όχι αλώβητους, αλλά τουλάχιστον χωρίς να τσακιστούμε.
Τρία κορίτσια, από 11 έως 13 ετών, και οι μητέρες τους καταθέτουν τις προσωπικές τους μαρτυρίες για τις πρώτες 15 ημέρες εγκλεισμού στο σπίτι λόγω του κορονοϊού
«Βλέπω πιο πολύ τους γονείς μου»
● Μυρτώ, 11 ετών: Δεκάτη πέμπτη μέρα μένουμε σπίτι. Οι γονείς μου μένουν χωριστά και εγώ πρέπει να πηγαίνω από το ένα σπίτι στο άλλο. Βλέπω μόνο τον μπαμπά μου, τη μαμά μου και το σκύλο μου. Με τους φίλους μου μιλάω με μηνύματα – βαριούνται, όπως κι εγώ και πολλά άλλα παιδιά. Οι δάσκαλοι μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας μάς βάζουν ακόμα μαθήματα – και να πω την αλήθεια πολύ περισσότερα από ό,τι μας βάζανε κανονικά. Διαβάζω βιβλία, βλέπω ταινίες, παίζω με το σκύλο, φτιάχνω χειροτεχνίες. Το μόνο καλό είναι ότι κάνω πράγματα που όταν είχαμε σχολείο δεν προλάβαινα και ότι βλέπω περισσότερο τους γονείς μου. Οι γονείς μου με ενημερώνουν για το τι γίνεται στη χώρα μας και στις άλλες χώρες. Κάθε γονιός πρέπει να ενημερώνει το παιδί του και να του δίνει τις σωστές συμβουλές για την υγεία του. Πιστεύω κι ελπίζω όλη αυτή η κατάσταση να τελειώσει σύντομα και στο τέλος να επιστρέψουμε στην κανονικότητά μας και να γίνουμε πιο έμπειροι και άμα ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο να το αντιμετωπίσουμε πιο εύκολα.
● Παναγιώτα, μητέρα της Μυρτούς, 47 ετών: Η κόρη μου εδώ και κάποιες μέρες ζει στο σπίτι του πατέρα της, αφού εγώ είμαι αναγκασμένη να εργάζομαι. Είμαι ήσυχη γι’ αυτό, αλλά μου λείπει πολύ, είναι πιο μεγάλη η μοναξιά σε ένα άδειο σπίτι – ούτε ένα χαμόγελο, ούτε ένα χάδι, μια πλάκα. Οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να τα κρατήσουν σε μια πειθαρχία κάνοντας επαναλήψεις σε ύλη που έχουν διδαχθεί, δεν μπορούν να προχωρήσουν παρακάτω με βάση τις οδηγίες του υπουργείου. Είναι σημαντικό γιατί δίνει στα παιδιά την αίσθηση του ανήκειν στη σχολική κοινότητα, αλλά εκ των πραγμάτων μένουν πίσω. Στον παρόντα χρόνο δεν ανησυχώ για το αν θα της αφήσει κάποιο τραύμα, φοβάμαι όμως αν αυτή η δοκιμασία δεν τελειώσει γρήγορα και πάμε σε μια γενικότερη απορρύθμιση.
«Netflix, γιόγκα και ύπνος»
● Βένι, 13 ετών: Κάθομαι με το κινητό τις περισσότερες ώρες και ο μόνος τρόπος που μπορώ να βγω έξω είναι να βγάζω το σκύλο μου βόλτα. Ολες οι φίλες μου βαριούνται τελείως και βγάζουν συνέχεια στόρι, και εγώ βαριέμαι να τα βλέπω. Στην αρχή χαρήκαμε που κλείσανε τα σχολεία, αλλά τώρα θέλουμε την ελευθερία μας. Μπαίνω συνήθως στο tik-tok και αράζω. Ξέρω ότι δεν είναι σωστό να είμαι με το κινητό συνέχεια, αφού έχω και μαθήματα να κάνω. Αλλά –μαντέψτε!– κι αυτά βαριέμαι να τα κάνω. Δεν μου λείπουν και πολύ οι φίλες μου, να πω την αλήθεια, μ’ αρέσει που είμαι σπίτι συνέχεια. Κάνω γιόγκα, βλέπω όλες τις ταινίες και σειρές που υπάρχουν στο Netflix και κοιμάμαι όλη μέρα. Πρόσφατα έβαψα τα μαλλιά μου κόκκινα, επειδή βαριόμουν να τα βλέπω κάθε μέρα καφέ. Οταν ανοίξουν τα σχολεία, πάλι θα βαριέμαι να πάω σχολείο. Οπότε η καραντίνα δεν είναι κάτι τρομερό (φυσικά αν εξαιρέσουμε ότι υπάρχει κορονοϊός και η ανθρωπότητα είναι σε κίνδυνο). Ακόμα δεν έχουμε ξεκινήσει τηλεμάθηση. Δεν νομίζω ότι θα πάει και τόσο καλά, αλλά δε με νοιάζει. Μέχρι να τελειώσει η καραντίνα, να προσέχετε όλοι.
● Mαρία, μαμά της Βένι, 45 ετών: «Απλά δώστε τους το καταραμένο το κινητό». Αυτή ήταν μία από τις δεκάδες συμβουλές ειδικών που διάβασα για το πώς συμπεριφέρεσαι στα παιδιά σου σε συνθήκες εγκλεισμού λόγω κορονοϊού. Διάβασα βέβαια και την ακριβώς αντίθετη. Αν για κάθε συμβουλή ειδικού είχα και ένα σεντ, τώρα δεν θα ανησυχούσα αν θα πληρωθώ και αν θα έχω δουλειά αύριο. Η έφηβη κόρη μου λιώνει στο tik-tok, την κινέζικη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό πιθανόν με κάνει κακή μητέρα, αλλά προς το παρόν δεν μπορώ να το διαχειριστώ. Διαβάζω για ιδανικές οικογένειες που πλάθουν κουλουράκια, παίζουν επιτραπέζια, μέχρι και διδασκαλία κατ’ οίκον διοργανώνουν. Μάλλον η δική μου οικογένεια δεν είναι μία από αυτές. Τουλάχιστον βλέπουμε μαζί ταινίες σχεδόν κάθε βράδυ. Οταν τελειώσει αυτή η ιστορία, το παιδί θα έχει γίνει εξπέρ στα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Επίσης θα έχει αναπτύξει πάρα πολύ τη δεξιότητα στους αντίχειρες.
«Ολοι θέλουν να “πάρουν αέρα”»
● Μαίρη, 12 ετών: Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να μείνουν σπίτι τους όταν τα πράγματα είναι μια χαρά, πόσο μάλλον τώρα. Ολοι έχουν πάθει πανικό και βρίσκουν την παραμικρή δικαιολογία για να βγουν έξω και «να πάρουν αέρα». Το μόνο που τους κρατάει πίσω είναι ότι, βγαίνοντας έξω, θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τους εαυτούς τους αλλά και τους γύρω τους. Η οικογένειά μου και εγώ έχουμε εκστασιαστεί! Γενικότερα προτιμάμε να περνάμε το χρόνο μας όλοι μαζί στο σπίτι παίζοντας επιτραπέζια ή απλά χαλαρώνοντας. Τώρα με τον κορονοϊό και το κλείσιμο των σχολείων κρατάμε απόσταση από τους ηλικιωμένους και εγώ και η αδερφή μου προσπαθούμε να κρατήσουμε ένα πρόγραμμα. Το ότι μένουμε σπίτι δεν σημαίνει ότι πρέπει να σερνόμαστε όλη μέρα. Της διαβάζω βιβλία, παίζουμε, ζωγραφίζουμε, εγώ κάνω μαθήματα, τρώμε μεσημεριανό και απασχολούμε τους εαυτούς μας. Τα αρνητικά είναι ότι δε βλέπω τη γιαγιά και τον παππού μου και τους φίλους μου και δε θα τους δω για πολύ καιρό ακόμα. Παρόλο που ο λόγος του εγκλεισμού είναι αρκετά σοβαρός, ο ίδιος ο εγκλεισμός μού φαίνεται σαν ένα τεράστιο Σαββατοκύριακο που κανείς δεν ξέρει πότε θα έρθει η Δευτέρα.
● Ανδριάννα, μητέρα Μαίρης: Ολοι στο σπίτι. Νομίζω σε όλους μας αρέσει. Γιατί είμαστε όλοι μαζί. Είναι σαν να έχουμε πάει διακοπές, αλλά χωρίς να έχουμε πάει. Και να έχουμε δουλειά. Μικροί και μεγάλοι έχουμε ξεχωριστό και κοινό πρόγραμμα, οι μεγάλοι δουλεύουμε και συναντιόμαστε στα γεύματα και το Σαββατοκύριακο. Εμείς δουλεύουμε στο σαλόνι και λίγο πιο πέρα γίνεται τέχνη, ζωγραφική, χαρτοκοπτική και κολάζ, αργότερα έχουμε χορό ή ζέσταμα και μετά ποδόσφαιρο. Αλλες στιγμές είναι η ώρα της ανάγνωσης βιβλίων, παιχνίδι, μαγείρεμα, μουσική. Ενδιάμεσα φυσικά υπάρχουν μικροτσακωμοί ή μεγαλύτερα δράματα. Στο τέλος της ημέρας καθόμαστε και λέμε τα πάντα, όπως κάθε μέρα. Σε αυτή τη δύσκολη συνθήκη εμείς βλέπουμε μια ευκαιρία να περάσουμε περισσότερο χρόνο μαζί.
«Ποια εκπαιδευτική κανονικότητα;»
Λευτέρης Παπαθανάσης,
καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, δημιουργός κόμικς
Ακούω τον πρωθυπουργό να δηλώνει ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο, μα η υπουργός Παιδείας λέει πως «το μάθημα συνεχίζεται», πως η εκπαιδευτική κανονικότητα θα διατηρηθεί. Στερημένος πια από το φυσικό πεδίο της δουλειάς μου, αγανακτισμένος έτσι κι αλλιώς από τη συνεχή υποβάθμιση και απαξίωση του σχολείου, από τη σταδιακή μετατροπή του σε ένα αγοραίο «κέντρο παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών», αναρωτιέμαι αν πραγματικά υπήρχε κάποια κανονικότητα για να διατηρηθεί.
Η κάμερα της «εξ αποστάσεως εκπαίδευσης», που περιμένει απέναντί μου, δεν βλέπει την πραγματική εικόνα: παιδιά που παρατούν το σχολείο ή αποφοιτούν χωρίς ποτέ να αποκτήσουν μια κανονική σχέση με αυτό, καθώς μπροστά τους βρίσκουν γεωγραφικά, κοινωνικά, οικονομικά εμπόδια, παιδιά που ασφυκτιούν σε ένα φρενήρες πλαίσιο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων απλωμένων σε ολόκληρη τη μέρα, προς μεγέθυνση του μελλοντικού βιογραφικού, παιδιά που η προοπτική των Πανελλαδικών έχει μουδιάσει κάθε ορμή τους, κάθε σκέψη. Ούτε τη θέλω αυτήν την κανονικότητα ούτε πιστεύω ότι η ζωντανή διδασκαλία στην τάξη, που τη λατρεύω, μπορεί να υποκατασταθεί από το ψηφιακό χωριό Ποτέμκιν που έστησε η κυβέρνηση. Από την άλλη, σκέφτομαι να πατήσω τελικά το κουμπί, να στείλω στα παιδιά ένα φυλλάδιο ασκήσεων, έτσι σαν κώδικα μεταξύ φυλακισμένων, σαν έναν τρόπο να τους πω «Μου λείπετε∙ αντέξτε!». Μα τι λέω! Το αρχείο δεν θα φτάσει ποτέ. Το σύστημα θα μείνει παγωμένο. Μέχρι πότε;
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου