Πώς συμπεριφερόμαστε στα άτομα με αναπηρία σαν να είναι παιδιά χωρίς να το συνειδητοποιούμε.

Ένας ενήλικας με αναπηρία είναι ένας ΕΝΗΛΙΚΑΣ. 

Στα άτομα με αναπηρία γενικά, και ιδιαίτερα στα άτομα με αναπτυξιακές αναπηρίες, συχνά συμπεριφερόμαστε σαν να είναι μικρά παιδιά, καθώς ταυτίζουμε την αναπηρία με την έννοια της μειωμένης ικανότητας, της απόλυτης εξάρτησης και της αδυναμίας. Το στερεότυπο του «αιώνιου παιδιού» αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες, μη εμφανείς «πληγές» του κόσμου της αναπηρίας, οδηγώντας σε διακρίσεις, καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταπίεση, κοινωνική απομόνωση, απαξίωση και ψυχολογική επιβάρυνση των ατόμων. 

Τις περισσότερες φορές συμπεριφερόμαστε έτσι χωρίς να το συνειδητοποιούμε και χωρίς να έχουμε κακή πρόθεση. Η άγνοια, οι εσφαλμένες αντιλήψεις – στερεότυπα, με τις οποίες βομβαρδιζόμαστε, το αίσθημα αμηχανίας μπροστά στο μη οικείο και το διαφορετικό καθορίζουν τις πράξεις μας. 

Δείτε τα λάθη που κάνουμε ασυναίσθητα όταν αλληλεπιδρούμε με ενήλικες με αναπηρία:

- Δεν τους δίνουμε το δικαίωμα της επιλογής και δεν ρωτάμε την άποψή τους. Δεν τους δίνουμε την δυνατότητα να πάρουν μέρος στη λήψη αποφάσεων για το μέλλον τους ή για κάποιο θέμα της οικογένειας ή της παρέας. Τα πιέζουμε να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που εμείς θεωρούμε κατάλληλες για εκείνα. 

- Τους αποκρύπτουμε πληροφορίες ή τους λέμε ψέματα σκόπιμα για να μην στεναχωρηθούν, επειδή «δεν θα το αντέξουν», προστατεύοντάς τα από τα άσχημα νέα όπως κάνουμε στα μικρά παιδιά. 

- Προσπαθούμε να τους «ελέγξουμε», να κατευθύνουμε τις πράξεις και τις αποφάσεις τους σύμφωνα με όσα πιστεύουμε εμείς ότι είναι σωστά για εκείνα. Θεωρούμε αυτονόητο ότι δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν την σύνθετη πραγματικότητα όπως εμείς, ότι χρήζουν προστασίας. 

- Επιβραβεύουμε με υπερβολικό τρόπο απλές πράξεις τους που κάτω από άλλες συνθήκες (μη αναπηρίας) δεν θα σχολιάζαμε καν (πχ ένας φοιτητής με αναπηρία που απαντάει μια ερώτηση του καθηγητή, ένας ενήλικας σε αμαξίδιο που κάνει μεγάλη διαδρομή σαν βόλτα). – Αντιδρούμε με έκπληξη όταν μαθαίνουμε ότι εργάζεται, σπουδάζει, έχει ερωτική σχέση, έχει χόμπι, έχει φίλους, ζει μόνος του, κινείται ανεξάρτητα, έχει σκύλο κοκ. 

- Χρησιμοποιούμε τα επίθετα «χαριτωμένος», «γλυκιά», για να τα περιγράψουμε. 

- Επιμένουμε να τους παρέχουμε βοήθεια συνέχεια, χωρίς να σκεφτόμαστε και να τα ρωτάμε αν πράγματι τη χρειάζονται. Δεν τα αφήνουμε να κάνουν τίποτα μόνα, σίγουροι ότι δεν θα τα καταφέρουν. 

- Τους κάνουμε δώρα που δεν ταιριάζουν στην ηλικία τους ή τους δίνουμε δωρεάν προϊόντα και υπηρεσίες Πχ τα κερνάμε πάντα καφέ, τους χαρίζουμε αμέσως τον στυλό που ζήτησαν για να γράψουν κάτι. 

- Συμπεριφερόμαστε απέναντί τους με μη φυσικό τρόπο, προσέχοντας υπερβολικά τη συμπεριφορά μας και τα λόγια μας, αποφεύγοντας συγκεκριμένες εκφράσεις που συνδέονται με την αναπηρία τους. 

- Αγνοούμε τις ανάγκες τους για δημιουργία, εργασία, μόρφωση, συντροφικότητα –σεξ. 

- Χρησιμοποιούμε υπεραπλουστευμένη γλώσσα, μιλάμε αργά και με απλές προτάσεις. Αποφεύγουμε σύνθετες ή αφηρημένες έννοιες και περιορίζουμε την επικοινωνία μας στα βασικά. 

- Απευθυνόμαστε στο συνοδό του ατόμου και όχι στο ίδιο το άτομο, φαινόμενο που συμβαίνει πολύ συχνά στο δρόμο ή στα καταστήματα. 

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός - νηπιαγωγός