Η Sally Hawkins μαγεύει ως μια άλαλη γυναίκα στο έργο του Guillermo del Toro “The Shape of Water” (υποψήφιο για Όσκαρ). Φανταστείτε τι θα γινόταν αν το σινεμά «άνοιγε» πραγματικά σε παραγωγούς ταινιών με αναπηρίες.
Το οσκαρικό πρωτοποριακό φιλμ The Shape of Water χαιρετίστηκε σαν αποκάλυψη στην κινηματογραφική παρουσίαση χαρακτήρων με αναπηρία. Η πρωταγωνίστριά του, Elisa, που υποδύεται η Sally Hawking είναι μια άλαλη καθαρίστρια που δένεται με ένα μυστηριώδες ανθρωποειδές πλάσμα της θάλασσας και χρησιμοποιεί την Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα για να επικοινωνεί. Ωστόσο, παρά τους επαίνους, το “The Shape of Water” παρουσιάζει τα άτομα με αναπηρία σαν τον «Άλλο», ένα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται και στις πρόσφατες ταινίες “Stronger” και “Breathe”, που πραγματεύονται τον «τρόμο» μιας αποκτημένης αναπηρίας. Η αναπηρία σε τέτοιου είδους έργα βοηθά στον ορισμό της κανονικότητας και διαβεβαιώνει τους αρτιμελείς/ τυπικά αναπτυσσόμενους θεατές ότι είναι «κανονικοί» - η αναπηρία είναι κάτι μη φυσιολογικό και κάτι που πρέπει να φοβάσαι. Το πολυβραβευμένο σινεμά είναι ένα μοντέρνο freakshow όπου οι αρτιμελείς μπορούν να βλέπουν έργα για την τραγωδία της αναπηρίας και να ενισχύουν την εύθραυστη αίσθηση του εαυτού τους ταιριάζοντας στο σύνολο και όντας ευγνώμονες που δεν είναι «οι άλλοι». Όσο θαυμάσια ηθοποιός και αν είναι η Hawkins, η χρήση μη ανάπηρων ηθοποιών για ανάπηρους τηλεοπτικούς/κινηματογραφικούς χαρακτήρες είναι προβληματική. Σύμφωνα με την κινηματογραφική ιστοσελίδα Indiewire: «59 μη ανάπηροι ηθοποιοί προτάθηκαν για Όσκαρ για ανάπηρους χαρακτήρες που έχουν υποδυθεί. Η ιστορία δείχνει ότι αυτές οι υποψηφιότητες έχουν 50% πιθανότητα να το κερδίσουν».
Γιατί αυτό είναι τόσο σημαντικό; Σύμφωνα με το Εθνικό Γραφείο Στατιστικών Στοιχείων του Ηνωμένου Βασιλείου (Office for National Statistics), το 14% των εργαζόμενων ηλικίας 16-64 ετών αυτοχαρακτηρίζονται ως άτομα με αναπηρία, ενώ στο χώρο του κινηματογράφου το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 0,3% (σύμφωνα με στοιχεία από την UK film industry body Creative Skillset). Επομένως τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν στην πραγματικότητα καμία επιρροή στον κινηματογράφο και οι μύθοι που δημιουργούνται για αυτά δημιουργούνται από μη ανάπηρους δημιουργούς ταινιών. Κάθε φορά που βλέπουμε έναν Daniel Day- Lewis ή Eddie Redmayne να παραλαμβάνει ένα αγαλματίδιο Όσκαρ επειδή υποδύθηκε έναν ανάπηρο χαρακτήρα, η κατάσταση χειροτερεύει περισσότερο. Η βιομηχανία του κινηματογράφου δεν δίνει φωνή σε ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας και αυτό πρέπει να αλλάξει.
Θα κάνω κάτι για αυτό. Η εταιρεία μου 104 Films εξειδικεύεται στον κινηματογράφο για την κώφωση και την αναπηρία και δουλεύουμε πάνω σε ένα ενημερωτικό ντοκιμαντέρ το Fourteen Percent (14%), για να ρίξουμε φως στις ανισότητες που υπάρχουν στη βιομηχανία των ταινιών, χρησιμοποιώντας το hashtag #MakeFIlmEqual. Ένας από τους δημιουργούς είναι ο Κωφός παραγωγός ταινιών William Mager, που άλλαξε/ αμφισβήτησε τον τρόπο απεικόνισης της κώφωσης και της σεξουαλικότητας με την κωμωδία του Hands Solo, με θέμα έναν κωφό πορνοστάρ. Υποστηρίζει ότι υπάρχει μια ισχυρή φαντασίωση του ισχυρού αρσενικού στον κινηματογράφο, με πολλούς κωφούς γυναικείους χαρακτήρες να παρουσιάζονται ως παθητικοί και σεξουαλικά διαθέσιμοι σε έναν ισχυρό άντρα. Το κλασικό παράδειγμα είναι η ταινία “Children of a Lesser God”, αλλά και άλλες ταινίες, από τη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία “The Piano” μέχρι το “Read my lips” και το “In the company of Men” είναι επίσης ένοχες για την προβολή του συγκεκριμένου προτύπου. Στο “The Shape of Water”, ο χαρακτήρας του Michael Shannon, o Strickland, εκφράζει το αρχέτυπο του ισχυρού αρσενικού. Προς τιμήν της ταινίας, ωστόσο, η Elisa Hawkins δεν είναι παθητική και απορρίπτει τον Stickland.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Αυτό είναι η ηθοποιία, θα πουν πολλοί. Δεν είναι όμως το ίδιο όπως ο David Lean προσέλαβε τον Alec Guinness – ένα λευκό Βρετανό ηθοποιό- για να παίξει τον Ινδιάνο Godbole στο έργο A Passage to India το 1984; Δεν πρόκειται απλά για πολιτική ορθότητα και την απαίτηση να παίζουν ηθοποιοί με αναπηρία τους ρόλους των αναπήρων στα έργα. Πρόκειται για την αληθοφάνεια και αυτό που είναι καλύτερο για την ίδια την ταινία. H Hawkins είναι μια πολύ συμπαθητική παρουσία στο έργο “The Shape of Water” και μολονότι ο χαρακτήρας που υποδύεται δεν είναι κωφός, επικοινωνεί με τη νοηματική γλώσσα. Δεν θα ήταν επομένως πολύ πιο λογικό να παίζει τον ρόλο ένας κωφός ηθοποιός ή ένας ηθοποιός που χρησιμοποιεί στη ζωή του νοηματική γλώσσα και δεν χρειάζεται να την μάθει για τις ανάγκες του ρόλου; Δεν θα ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον αν ένας κωφός ηθοποιός ανήκε στους ηθοποιούς της ταινίας, όπως η σπουδαία Geneviere Barr ή η Sophie Leigh Stone; Τι θα λέγατε αν ο ταλαντούχος κωφός σκηνοθέτης Ted Evans είχε τις συνθήκες που θα του επέτρεπαν να δημιυργήσει κάτι παρόμοιο; Τότε θα είχαμε μια ταινία με πραγματική επίγνωση και ακεραιότητα για την οποία θα αισθανόμασταν ενθουσιασμένοι. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο καθηγητής κινηματογράφου Paul Darke στο ντοκιμαντέρ “The Fourteen Percent” «η κυρίαρχη κουλτούρα επιβιώνει και θριαμβεύει αντιγράφοντας (πλαστογραφώντας) αυτήν που περιθωριοποιεί».
Ένα επιχείρημα που συχνά προβάλλεται είναι ότι μια ταινία δεν μπορεί να γίνει χωρίς κάποιον αναγνωρίσιμο ηθοποιό ή σκηνοθέτη, αλλά αυτή η παράμετρος συχνά αποδεικνύεται λανθασμένη. Η Warner Bros τόλμησε και προσέλαβε την Patty Jenkins για να σκηνοθετήσει το Wonder Woman. Για ποιο λόγο να μην τολμήσει κάτι ανάλογο ένα ανάπηρο κινηματογραφικό ταλέντο; H διαφορετικότητα πουλάει εισιτήρια.
Οι κινηματογραφικοί παραγωγοί που επιλέγουν να πουν μια ιστορία αναπηρίας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους/ να σκέφτονται πώς αυτές οι ιστορίες κάνουν τα άτομα με αναπηρίες να νιώθουν για τον εαυτό τους. Πώς αισθάνονται όταν τους λένε συνέχεια ότι η ζωή τους δεν είναι σημαντική, ότι η αναπηρία είναι κάτι με το οποίο πρέπει να παλέψεις έτσι ώστε να συμβιβαστείς με το γεγονός ότι είσαι «Ο άλλος» είναι αποκαρδιωτικό. Η απεικόνιση της αναπηρίας συνέχεια με αυτό τον τρόπο δεν είναι κάτι που βοηθάει κανέναν από εμάς αλλά ούτε και όλους αυτούς που θα αποκτήσουν μια αναπηρία κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Θέλω να επίσης να προβάλλω την άποψη ότι το να είναι κανείς κωφός δεν είναι τραγωδία. Είναι κάτι φυσιολογικό για τα κωφά άτομα που έχουν μια περήφανη, ζωντανή ιστορία, κοινότητα, κουλτούρα και τη δική τους οπτική γλώσσα.
Απόδοση του άρθρου Isn't it time disabled actors and directors were allowed to make their own films? του Justin Edgar.
Ο Justin Edgar είναι σκηνοθέτης ταινιών και ιδιοκτήτης του 104 Films. Είναι βαρήκοος. Το ντοκιμαντέρ The Fourteen Percent θα released αργότερα αυτή τη χρονιά.
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου