Μια διάλεξη για τις παιδαγωγικές καινοτομίες στην σύνθεση τέχνης και επιστήμης που γίνονται αυτή την εποχή στη δευτεροβάθμια και πανεπιστημιακή εκπαίδευση στις Ηνωμένες Πολιτείες έδωσε στο Μέγαρο Μουσικής ο κ. Βασίλης Μάναρης, καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών και διευθυντής του πτυχιακού προγράμματος Computing in the Arts, στο Πανεπιστήμιο του Τσάρλεστον.
Η ομιλία δόθηκε στο πλαίσιο υποτροφίας από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε συνεργασία με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, ενώ στο πλαίσιο αυτής εξετάζονται τρόποι με τους οποίους οι καλές τέχνες και η τεχνολογία, και ιδίως οι αλγόριθμοι, μπορούν να συνδεθούν αλληλένδετα ώστε να ανοίξουν νέους δρόμους στην εκπαίδευση αλλά και στην οικονομία της χώρας. Οι καινοτομίες αυτές προβλέπεται να εισαχθούν και να συστηματοποιηθούν μέσα στην επόμενη δεκαετία και στην Ελλάδα.
Ακούγοντας τη λέξη «μουσική» συνήθως έρχονται στο μυαλό μας νότες, ήχοι και μελωδίες, ενώ από την άλλη η λέξη «τεχνολογία» μας φέρνει εικόνες από υπολογιστές και smartphones. Πολλοί από εμάς νομίζουν, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, πως η τεχνολογία και οι καλές τέχνες ανήκουν σε δύο εξ ολοκλήρου διαφορετικούς κόσμους. Αυτό όμως πρόκειται να αλλάξει, μιας και τα δύο έχουν αρχίσει πλέον να ενώνονται και να γίνονται αλληλένδετα, όπως κατέδειξε ο κ. Μάναρης στην ομιλία του.
Συνθέτοντας μουσική με αλγόριθμους
Αλγόριθμοι υπάρχουν εδώ και 2.000 χρόνια τουλάχιστον, όπως π.χ. ο αλγόριθμος τουΕυκλείδη, και ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Στη μουσική ιστορία οι αλγόριθμοι εμφανίζονται συχνά, όπως π.χ. ο αλγόριθμος του Guido d’Arezzo (περ. 1.000 μ.Χ), το «Musikalisches Würfelspiel» του Mozart (1787), και, φυσικά, οι συνθέσεις του John Cage, Pierre Boulez, Ιάννη Ξενάκη, Steve Reich, Terry Riley, Jean-Claude Risset, David Cope, and Curtis Roads, μεταξύ πολλών άλλων.
Ο κ. Μάναρης ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο οι αλγόριθμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να συνθέτουν μουσική, να επεκτείνουν ή να αλλάξουν ένα μουσικό όργανο, ακόμα και να ηχοποιήσουν, δηλ. να δημιουργήσουν μουσική από εικόνες. Τα παραδείγματα της δημιουργικής αλληλεπίδρασης μουσικής-υπολογιστικής τεχνολογίας που παρουσίασε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, όπως φάνηκε και από τις αντιδράσεις του κοινού, ήταν πολύ ενδιαφέροντα.
Εντύπωση προκάλεσαν τα εξής παραδείγματα συνδυασμού υπολογιστών και καλών τεχνών:
-«Sound Morpheus», ένα πρωτοποριακό διαδραστικό μουσικό όργανο που επιτρέπει την τοποθέτηση ήχων στον χώρο (sound spatialization) με κινήσεις χεριών όπως αυτές ενός μαέστρου
-«Diving Into Infinity», μια διαδραστική εγκατάσταση με βάση την ανθρώπινη κίνηση σώματος (motion-based), εμπνευσμένη από τη λιθογραφία «Print Gallery» του M.C. Escher
-«Migrant», μια ηχοποίηση στατιστικών στοιχείων για μετανάστες
-«Το Πέπλο», μια πρόταση για νέα μουσικά όργανα του 21ου αιώνα, ή «αιθέρια όργανα», που παίζονται με κινήσεις των χεριών ή του σώματος, χωρίς κάποιο υλικό υπόβαθρο.
Μια επιστήμη, δύο γνωστικά αντικείμενα
Πλέον, όπως ο κ. Μάναρης εξηγεί μιλώντας στη HuffPost Greece, πολλοί καλλιτέχνες είναι ήδη εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, την οποία χρησιμοποιούν στη δουλειά τους, αλλά τα εργαλεία και οι γνώσεις που έχουν στα χέρια τους είναι περιορισμένα. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη αρκετά πανεπιστήμια έχουν συνθέσει το αντικείμενο των υπολογιστών με αυτό των καλών τεχνών, ενώ το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών το οποίο διευθύνει ο ίδιος συνδέει τα δύο γνωστικά πεδία σαν να μην ήταν ποτέ ξεχωριστά, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους νέους που έχουν κλίση τόσο στον τομέα της πληροφορικής όσο και στις καλές τέχνες να σπουδάσουν και τα δύο, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να επιλέξουν, όπως συνήθως συνέβαινε παλαιότερα.
Συγκεκριμένα όλο και περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν το πτυχιακό πρόγραμμα«Υπολογιστές και Καλές Τέχνες» στο Πανεπιστήμιο του Τσάρλεστον. Χαρακτηριστικό είναι πως ενώ τον Αύγουστο του 2011 το πρόγραμμα ξεκίνησε με μόλις 3 φοιτητές, σήμερα το τμήμα απαρτίζουν 102 φοιτητές. Ο κ. Μάναρης επισημαίνει και τις επαγγελματικές προοπτικές των αποφοίτων, ενώ όπως τονίζει ήδη εταιρείες στην Αμερική αναζητούν άτομα που έχουν σπουδάσει και τα δύο γνωστικά αντικείμενα σύμφωνα με το παιδαγωγικό κίνημα STEM + Art = STEAM στις ΗΠΑ.
Θα δούμε κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα υπάρχουν μερικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν εν μέρει συνδέσει τη χρήση της τεχνολογίας με τη μουσική και τις εικαστικές τέχνες. Ωστόσο στόχος είναι οι υπολογιστές και οι καλές τέχνες να θεωρηθούν ισότιμα, χωρίς να είναι το ένα υποδεέστερο του άλλου. Αυτό ακριβώς γίνεται στο πρόγραμμα «Computing in the Arts» του Τσάρλεστον, το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί δύο φορές από το National Science Foundation σαν μοντέλο σπουδών για τον 21ο αιώνα. Οι μαθητές διδάσκονται προγραμματισμό και καλές τέχνες ως ένα ενιαίο αντικείμενο με δύο διαφορετικές πτυχές που αλληλοσυμπράττουν, αλληλοϋποστηρίζουν και ενισχύουν η μία την άλλη.
Μέσα στο πλαίσιο χρηματοδότησης δόθηκαν και χρήματα για την εκπαίδευση καθηγητών από άλλα πανεπιστήμια. Δύο καθηγητές από το Αμερικανικό Κολλέγιο της Ελλάδος ταξίδεψαν στην Αμερική για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Η υποτροφία από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ήταν μια προέκταση αυτής της πρώτης επαφής και συνεργασίας», σημειώνει ο κ. Μάναρης.
Η απάντηση σε όσους μιλούν για τεχνολογικό φετιχισμό
Για να δώσει απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα ο Έλληνας καθηγητής παίρνει αφορμή από μια φράση που -όπως μας λέει- διάβασε κάποτε: «Τεχνολογία είναι αντικείμενα τα οποία δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί ή δεν υπήρχαν στο περιβάλλον σου όταν είχες γεννηθεί».
Και συνεχίζει: «Για μένα προσωπικά, που γεννήθηκα το 1962, τα αυτοκίνητα δεν είναι τεχνολογία. Τεχνολογία είναι όμως για μένα οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, και τα κινητά τηλέφωνα. Τα αυτοκίνητα είναι απαραίτητα στη σημερινή κοινωνία. Όταν όμως πρωτοεμφανίστηκαν το 1890 επηρέασαν αρνητικά κάποιους ανθρώπους, όπως π.χ. τους κατασκευαστές μαστιγίων για άλογα στα κάρα. Κάτι ανάλογο έγινε και με τους τηλεγραφητές στις αρχές του 20ου αιώνα με την διάδοση του τηλεφώνου»,υπογραμμίζει, εξηγώντας πως οι εν λόγω σκέψεις για κατάχρηση της τεχνολογίας ίσως ξεκινούν από φόβο πως θα χάσουμε πράγματα που τα θεωρούμε σημαντικά, δεδομένα, ή ακόμα και κεκτημένα. Αλλά τελικά οι νέες γενιές προσαρμόζονται και θεωρούν την νέα για μας τεχνολογία ως κάτι απαραίτητο, και αδιανόητο να μην υπάρχει, όπως έγινε με τα αυτοκίνητα αλλά και τα κινητά τηλέφωνα.
«Η τεχνολογία βοηθά να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη και αυτό είναι που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Στόχος δικός μου αλλά και των συνεργατών μου είναι να δώσουμε την ευκαιρία σε νέους ανθρώπους που έχουν κλίση και στους υπολογιστές αλλά και στις καλές τέχνες να μην περιορίσουν τις δυνατότητες τους, αλλά αντίθετα να διευρύνουν τις γνώσεις τους, δημιουργώντας τελικά νέα επαναστατικά έργα ή τεχνολογίες για μας τους υπόλοιπους. Αυτά θα διευκολύνουν ή και θα εμπλουτίσουν τη ζωή μας στο μέλλον, αλλά το κυριότερο μπορούν να δώσουν ώθηση και να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας», επισημαίνοντας ότι «αυτό το τελευταίο είναι εν μέρει και στόχος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με αυτή την υποτροφία».
Ο κ. Βασίλης Μάναρης είναι καθηγητής Computer Science και διευθυντής του προγράμματος Computing in the Arts στο College of Charleston, USA. Τα ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν τη μουσική υπολογιστών, την αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή και την τεχνητή νοημοσύνη. Η έρευνα του Έλληνα επιστήμονα επικεντρώνεται στον σχεδιασμό συστημάτων αλληλεπίδρασης, τη μοντελοποίηση της ανθρώπινης αισθητικής και δημιουργικότητας, τη χωροθέτηση ήχου (sound spatialization) και τις τηλεματικές μουσικές εκτελέσεις (telematic performance). Σπούδασε Επιστήμη Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Μουσική στο Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης, και κατέχει M.S. και Ph.D. πτυχία στην Επιστήμη Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνας. Έχει χρηματοδοτηθεί από το US National Science Foundation, το Louisiana Board of Regents, την Google, καιτην IBM.Βρέθηκε στην Ελλάδα με υποτροφία του Greek Diaspora Fellowship Program από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ενώ φιλοξενήθηκε από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος.
Πηγή: HuffingtonPost
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου