Τα παιδιά της Ειδικής Αγωγής είναι παιδιά. Είναι λίγο διαφορετικά...αλλά είναι παιδιά

Κορίνα Γιαννάκη, για το eviaportal.gr

Όταν πριν ενάμιση χρόνο κοντά άρχιζα τη φοίτησή μου στα ΔΙΕΚ Χαλκίδας, στο τμήμα Βοηθός Βρεφονηπιοκόμων, δε μπορούσα να φανταστώ ότι θα ερχόμουν σε επαφή με έναν τομέα, άγνωστο τελείως, αυτόν της Ειδικής Αγωγής. 

Είναι ένας τομέας μαγικός και ιδιαίτερος θα έλεγα, που όμως δεν τυγχάνει της ίδιας αντιμετώπισης από την πολιτεία με αυτόν της Γενικής Εκπαίδευσης. Όμως ακόμα και σε αυτές τις δύσκολες συγκυρίες, υπάρχουν –ευτυχώς- εκπαιδευτικοί, που προσπαθούν κάθε ημέρα, κάθε ώρα και κάθε στιγμή να εντάξουν αυτά τα χαρισματικά παιδιά στον κόσμο μας, δίνοντας κυριολεκτικά ένα κομμάτι από την ψυχή τους.

Αυτή λοιπόν την προσπάθεια αλλά και το πώς είναι τελικά να εργάζεσαι με παιδιά ειδικής αγωγής, τι συναισθήματα αποκομίζεις αλλά και ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας ή μία εκπαιδευτικός, θέλησα να αποτυπώσω στη συνέντευξη που ακολουθεί. Αρχικά με την προϊσταμένη του Ειδικού Νηπιαγωγείου Χαλκίδας, κυρία Ζαχαρένια Καραθανάση και στη συνέχεια με τις εκπαιδευτικούς αλλά και τις απόφοιτες του τμήματος Βοηθός Βρεφονηπιοκόμων, οι οποίες κάνουν εκεί την εξάμηνη πρακτική τους άσκηση.

Τα βήματα μου λοιπόν με οδηγούν στο Ειδικό Νηπιαγωγείο και το ταξίδι εξερεύνησης στον κόσμο της Ειδικής Αγωγής ξεκινά..

Κυρία Ζαχαρένια Καραθανάση καλησπέρα. Είστε Προϊσταμένη του Ειδικού Νηπιαγωγείου Χαλκίδας και επομένως ο κατάλληλος άνθρωπος για να μας απαντήσετε αρχικά, τι είναι η Ειδική Αγωγή και ποιο είναι το έργο ενός/μίας εκπαιδευτικού Ειδικής Αγωγής;

«Ειδική Αγωγή είναι ουσιαστικά η παροχή ίσων ευκαιριών στα παιδιά με ειδικές και εκπαιδευτικές ανάγκες. Σαν ορισμός είναι διττός. Αφενός είναι η τροποποίηση των μεθόδων διδασκαλίας, έτσι ώστε κάθε παιδί, με όποια ιδιαιτερότητα κι αν έχει, να μπορέσει να φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο που δύναται. Και αφετέρου, είναι η παρέμβαση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το κάθε παιδί.

Το έργο μας είναι κατά βάση η προσπάθεια απόκτησης δεξιοτήτων αυτόνομης καθημερινής διαβίωσης, η κοινωνικοποίηση των παιδιών μας και το επόμενο βήμα είναι το γνωστικό επίπεδο».

Θα θέλαμε να μας δώσετε και κάποια στοιχεία για το Ειδικό Νηπιαγωγείο Χαλκίδας. Πότε ιδρύθηκε; Πόσα χρόνια λειτουργεί; Πόσα παιδιά έχει και ποιες είναι οι ειδικές ανάγκες αυτών των παιδιών; Πόσο προσωπικό απαριθμεί; 

«Το Ειδικό Νηπιαγωγείο Χαλκίδας έχει ΦΕΚ ίδρυσης το σχολικό έτος 2006-2007. Ξεκίνησε να φιλοξενείται στο χώρο του 4ου Δημοτικού Χαλκίδας, στην οδό Νεοφύτου μαζί με το Ειδικό Δημοτικό, το Ειδικό Δημοτικό Κωφών και Βαρηκόων και το Ειδικό Νηπιαγωγείο Κωφών και Βαρηκόων. Εγώ ξεκίνησα να εργάζομαι σε αυτό, το σχολικό έτος 2011-2012. Το 2012-13 μεταστεγαστήκαμε και τα τέσσερα ειδικά σχολεία στο χώρο που βρισκόμαστε σήμερα, στην οδό Μπαλαλαίων και Ψαρρών, κοντά στο παλιό Μακαρονάδικο. 

Όταν πρωτοανέλαβα στη θέση της προϊσταμένης του σχολείου, το 2011-2012, ο αριθμός των παιδιών ήταν 4. Δυστυχώς τα τελευταία 6 χρόνια, η πορεία είναι αυξητική και φέτος έχουμε 16 εγγεγραμμένα παιδιά. Στην πλειοψηφία πρόκειται για παιδιά με αυτισμό, έχουμε παιδιά με νοητική υστέρηση, με ΔΕΠΥ, με εγκεφαλική παράλυση. Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε και παιδιά με διάφορα σύνδρομα, όπως σύνδρομο Down και παιδιά με κινητικές αναπηρίες. 

Όσον αφορά το προσωπικό που εργάζεται φέτος στο σχολείο μας, είμαστε 5 νηπιαγωγοί Ειδικής Αγωγής (2 μόνιμες και 3 αναπληρώτριες), μία αναπληρώτρια που δουλεύει ως Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό, μία Λογοθεραπεύτρια, μία Ψυχολόγο (για μία ημέρα την εβδομάδα) και έναν Σχολικό Νοσηλευτή (επίσης για μία ημέρα την εβδομάδα). Έχουμε και τις σπουδάστριες, οι οποίες έχουν τελειώσει τις σπουδές τους ως Βοηθοί Βρεφονηπιοκόμων και κάνουν την εξάμηνη πρακτική τους σε εμάς». 

Μετά το Ειδικό Νηπιαγωγείο τι; Ποιες είναι οι προοπτικές για αυτά τα παιδιά μετά τη φοίτησή τους στο σχολείο σας;

«Η επόμενη βαθμίδα μετά το Ειδικό Νηπιαγωγείο είναι το Ειδικό Δημοτικό που συστεγάζεται στον ίδιο χώρο με εμάς. Στη συνέχεια υπάρχει το ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής που βρίσκεται στη Δροσιά, το Ειδικό ΕΠΑΛ που βρίσκεται στο Γηροκομείο και το ΕΕΕΕΚ που βρίσκεται στα Δύο Δέντρα. Να σημειώσω ότι υπάρχει στη Χαλκίδα ιδρυμένο και Ειδικό Νηπιαγωγείο Κωφών και Βαρηκόων, το οποίο τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε αναστολή (δε λειτουργεί), λόγω μη ύπαρξης εγγραφών νηπίων με κώφωση ή βαρηκοΐα. Επίσης να πω ότι άλλες δομές Ειδικής Αγωγής στην Εύβοια είναι το Ειδικό Νηπιαγωγείο και το Ειδικό Δημοτικό που βρίσκεται στο Νέο Πύργο, στη Βόρεια Εύβοια καθώς και το Ειδικό Δημοτικό Κωφών και Βαρηκόων, το οποίο συστεγαζόταν μαζί μας αλλά τους τελευταίους 3 μήνες έχει μεταστεγαστεί στο χώρο του 6ου Δημοτικού Σχολείου Χαλκίδας. Αυτές είναι οι δομές στις οποίες μπορεί να συνεχίσει ένα παιδί μας. Βέβαια ο δικός μας στόχος είναι τα παιδιά μας να φύγουν από την Ειδική Αγωγή και να ενταχθούν στη Γενική Εκπαίδευση, είτε σε κάποιο Τμήμα Ένταξης, είτε με παράλληλη στήριξη στο γενικό σχολείο».

Πόσο εύκολο είναι για τους γονείς να παραδεχθούν ή να αποδεχθούν ότι το παιδί τους έχει Ειδικές Ανάγκες;

«Πέρα από το κομμάτι της εργασίας μας με τα παιδιά, να πω ότι το βασικότερο κομμάτι που πρέπει να δουλευτεί στο χώρο μας είναι αυτό με τους γονείς. Γιατί οι γονείς αυτοί έρχονται σε εμάς όταν το παιδί τους είναι στην ηλικία των 4, 5 ή 6 χρονών και μόλις έχουν λάβει γνώση ότι το παιδί τους έχει ειδικές ανάγκες. Απολύτως λογικά λοιπόν, οι γονείς αυτοί δεν έχουν καταλάβει ακόμη τι τους συμβαίνει. Είχαν πλάσει, όπως και όλοι οι γονείς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το «ονειρικό παιδί» και ξαφνικά αυτό που αποκτούν δεν είναι αυτό που περίμεναν. Λογικό λοιπόν (και αποδεδειγμένο επιστημονικά) το να «θρηνούν». Σα να ξεκινάνε να θρηνούν κάτι που περίμεναν και δεν ήρθε ποτέ! Είναι πολύ λίγοι οι γονείς, στην ηλικία των δικών μας παιδιών, που έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τα στάδια του θρήνου και να έχουν συνειδητοποιήσει ότι το παιδί τους έχει ειδικές ανάγκες. Οι περισσότεροι ακόμα ψάχνουν, δε γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, πολλοί μας ρωτάνε «Τι σημαίνει αυτισμός; Θα αργήσει το παιδί μου να γίνει καλά»; 

Προσπαθούμε, όσο μπορούμε με τις δικές μας γνώσεις (δεν είμαστε ψυχολόγοι), να υποστηρίξουμε τους γονείς αυτούς. Ευτυχώς φέτος έχουμε την «πολυτέλεια» να έχουμε ψυχολόγο έστω και μία φορά την εβδομάδα και αυτό είναι κάτι. Άρα όπως καταλαβαίνετε δεν είναι εύκολο για ένα γονιό να συνειδητοποιήσει ότι το παιδί του έχει ειδικές ανάγκες. Θέλει πολλή δύναμη και πολλή υποστήριξη από τις δομές του κράτους… και δυστυχώς στη χώρα μας υπολειπόμαστε κατά πολύ σε αυτό τον τομέα».

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στο χώρο της Ειδικής Αγωγής; Ειδικότερα στο δικό σας σχολείο;

«Βασικότατο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει υλικοτεχνική υποδομή. Τα κτίρια δεν είναι αυτά που θα έπρεπε να είναι, το υλικό που έχουμε να δουλέψουμε δεν είναι αυτό που θα έπρεπε να έχουμε. Υπάρχει συνεχής υποχρηματοδότηση στις μονάδες Ειδικής Αγωγής, όπως και στις υπόλοιπες σχολικές μονάδες της Γενικής Εκπαίδευσης. Και μιλώντας για το δικό μας σχολείο να σας πω ότι τον τελευταίο καιρό το ποσό που παίρνουμε από τη Σχολική Επιτροπή, τη χρηματοδότηση δηλαδή του κράτους μας, είναι 20€ το μήνα, για τις ανάγκες του αριθμού παιδιών που σας προανέφερα!!! Και μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για παιδιά με ειδικές ανάγκες! 

Επίσης, ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα γενικά στο χώρο της Ειδικής, είναι η έλλειψη μόνιμου προσωπικού. Δεν υπάρχουν μόνιμοι εκπαιδευτικοί Ειδικής Αγωγής από τα πανεπιστήμια Ειδικής Αγωγής, δεν έχουν διοριστεί οι άνθρωποι αυτοί, παρότι δουλεύουν 15-16 χρόνια στο χώρο ως αναπληρωτές. Ουσιαστικά τα άτομα αυτά καλούνται κάθε χρόνο να αναπληρώσουν τη θέση τους! Στο δικό μας σχολείο, η μία εκ των τριών αναπληρωτριών νηπιαγωγών που εργάζονται εδώ φέτος, έρχεται στην ίδια θέση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά! Αυτό καταλαβαίνουμε βέβαια γιατί συμβαίνει. Άλλα δικαιώματα έχουν (ή μάλλον δεν έχουν) οι συνάδελφοι/ισσες που αναπληρώνουν θέση και άλλα οι μόνιμοι/ες! Ειδικά για το δικό μας χώρο, είναι πολύ άσχημο – έως απάνθρωπο θα έλεγα- το γεγονός ότι κάθε χρόνο έρχονται καινούργιοι/ες εκπαιδευτικοί. Τα παιδιά με αυτισμό (τα οποία συνήθως αποτελούν την πλειοψηφία παιδιών στα ειδικά σχολεία) χρειάζονται σταθερό περιβάλλον και σταθερά άτομα δίπλα τους. Σκεφτείτε πόσο βλάπτονται όταν κάθε χρόνο αλλάζουν εκπαιδευτικούς!!!

Άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο νομός μας, είναι ότι υπάρχει ένα Ειδικό Νηπιαγωγείο στη Χαλκίδα. Μέχρι πρότινος ήταν το μοναδικό του νομού, τα τελευταία μόλις χρόνια δημιουργήθηκε και το Ειδικό Νηπιαγωγείο Νέου Πύργου, στη Βόρεια Εύβοια (το οποίο όμως και πάλι καλύπτει σε ανάγκες ένα μικρό τμήμα του νομού μας). Μέχρι πριν 3-4 χρόνια που έγινε αυτό, τα παιδιά με ειδικές ανάγκες αναγκάζονταν να μετακινούνται καθημερινά από όλη την Εύβοια προς τη Χαλκίδα. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει για ένα νήπιο με ειδικές ανάγκες να έρχεται από Κύμη ή Κάρυστο ή Μαρμάρι καθημερινά; Τραγικό. 

Επανέρχομαι στα προβλήματα του δικού μας σχολείου. Το πιο σημαντικό πρόβλημα για μας είναι ότι δεν έχουμε πλέον επαρκή χώρο για τα παιδιά μας. Ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται και εμείς διαθέτουμε μόνο δύο αίθουσες. Η συνύπαρξη τόσων παιδιών με τόσες διαφορετικές ανάγκες στον ίδιο χώρο δυσχεραίνει κατά πολύ το έργο μας, προκαλώντας προβλήματα και στα ίδια τα παιδιά μας! Το άλλο σοβαρό πρόβλημα είναι ότι … φέτος …ναι είμαστε καλά από προσωπικό. Του χρόνου; Δεν ξέρουμε τι θα μας στείλουν, τι πιστώσεις θα βγουν και όπως είπα μας δυσκολεύει αφάνταστα και η μειωμένη χρηματοδότηση».

Κλείνοντας κυρία Ζαχαρένια, εσείς ως εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής, μα πάνω από όλα σαν άνθρωπος, τι θα θέλατε να πείτε στον κόσμο που δε γνωρίζει τον τομέα σας;Τι μήνυμα θέλετε να του περάσετε από την καθημερινή σας επαφή με τα παιδιά σας;

«Πριν κάποια χρόνια η πλειοψηφία των παιδιών με ειδικές ανάγκες ήταν κλεισμένα στο σπίτι, ήταν αυτά για τα οποία οι γονείς ντρεπόταν, δεν τα έβγαζαν έξω, δε γνώριζαν οι ίδιοι αλλά δε γνώριζε και η κοινωνία την ύπαρξή τους. Φιλοσοφία του σχολείου μας είναι ότι τα παιδιά μας ΠΡΕΠΕΙ να βγαίνουν έξω, ΠΡΕΠΕΙ να συναναστρέφονται με τον υπόλοιπο κόσμο. Να γνωρίσουν οι απλοί πολίτες τι σημαίνει Ειδική Αγωγή, τι σημαίνει άτομο με ειδικές ανάγκες. Να πάψουν επιτέλους τα παιδιά μας να αντιμετωπίζονται ως «ο άλλος, ο άγνωστος». Η άγνοια, το άγνωστο προκαλεί φόβο, το γνωρίζουμε καλά αυτό. Όταν όμως έρθουμε σε επαφή με αυτό το άγνωστο, παύουμε πλέον να το φοβόμαστε… και πού ξέρεις; μπορεί κάποια στιγμή να καταφέρουμε να γίνουμε και φίλοι του… Τα παιδιά μας λοιπόν εμείς θέλουμε να τα βγάζουμε έξω στον κόσμο με κάθε ευκαιρία, υλοποιούμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, να μας γνωρίζει ο κόσμος. 

Όσο για το μήνυμα που θέλω να περάσω; Τα παιδιά της Ειδικής Αγωγής είναι παιδιά. Είναι λίγο διαφορετικά….αλλά είναι παιδιά. Μήπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι είναι πανομοιότυποι; Εμείς λοιπόν είμαστε εδώ, υπάρχουμε και η κοινωνία πρέπει και οφείλει να μας αποδεχτεί. Θα μας βλέπει μπροστά της σε κάθε δεδομένη ευκαιρία, είτε το θέλει είτε όχι!».

Αναφορικά με τα συναισθήματα και το πώς είναι τελικά να εργάζεσαι με αυτά τα υπέροχα πλάσματα…. οι δηλώσεις των εκπαιδευτικών στο παρακάτω βίντεο είναι αρκετές για να μάθουμε και εμείς ότι αυτό το ταξίδι στον κόσμο της Ειδικής Αγωγής μόνο συναισθήματα ανθρωπιάς, χαράς, αγάπης και πληρότητας μπορεί να μας δώσει...