- Τα άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται πολύ στο τομέα των οργανωτικών δεξιοτήτων, ανεξάρτητα από την ευφυΐα και την ηλικία τους. Ακόμα και ένας άριστος μαθητής με αυτισμό που έχει φωτογραφική μνήμη μπορεί να μην θυμάται να φέρνει μολύβι στην τάξη ή να μην θυμάται την προθεσμία που έχουν για την παράδοση των εργασιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η βοήθεια πρέπει να του παρέχεται με όσο το δυνατόν λιγότερο περιοριστικό τρόπο. Μια στρατηγική θα μπορούσε να είναι μια φωτογραφία ενός μολυβιού κολλημένη πάνω στο τετράδιο προκειμένου να μην το ξεχνάει ή να του υπενθυμίζουμε πότε πρέπει να παραδόσει τις εργασίες που έχει για το σπίτι. Πάντα να επαινείτε και να επιβραβεύετε τον μαθητή όταν θυμάται κάτι που στο παρελθόν ξεχνούσε. Ποτέ μην τον προσβάλλετε ή τον μαλώνετε όταν δεν τα καταφέρνει. Ένα κήρυγμα για αυτό το πράγμα όχι μόνο δεν θα βοηθήσει, αλλά μπορεί να κάνει το πρόβλημα πιο έντονο. Ίσως να αρχίσει να πιστεύει ότι δεν μπορεί να θυμάται να κάνει κάτι.
- Αυτοί οι μαθητές έχουν είτε τα πιο ακατάστατα, είτε τα πιο συμμαζεμένα θρανία ή ντουλάπια στο σχολείο. Αυτοί που έχουν τα πιο τακτοποιημένα είναι συνήθως αυτοί που τους αρέσουν όλα να γίνονται συνεχώς με τον ίδιο τρόπο και αναστατώνονται πολύ όταν κάποιος τους αλλάξει/ τους χαλάσει την τάξη που έχουν δημιουργήσει. Αυτοί με τα πιο ακατάστατα είναι αυτοί που θα χρειάζονται συχνά τη βοήθειά σας προκειμένου να κρατάνε τα πράγματά τους σχετικά συμμαζεμένα ώστε να τα βρίσκουν. Σκεφτείτε ότι αυτή η ακαταστασία δεν είναι αποτέλεσμα τεμπελιάς ή αδιαφορίας, αλλά οφείλεται στην αδυναμία του παιδιού να οργανωθεί χωρίς να το διδαχθεί. Βοηθήστε το να αναπτύξει τις οργανωτικές του δεξιότητες χρησιμοποιώντας μικρά και συγκεκριμένα βήματα.
- Τα άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται στην αφηρημένη και εννοιολογική σκέψη. Κάποια άτομα ίσως αποκτήσουν την ικανότητα κατανόησης αφηρημένων εννοιών, κάποια άλλα όχι. Αποφύγετε όσο είναι δυνατό τη χρήση μη συγκεκριμένων εννοιών. Αν κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό, συνοδεύετέ τις με χειρονομίες, εικόνες ή γραπτές λέξεις προκειμένου να τις κάνετε λίγο πιο κατανοητές.
- Αύξηση των “παράξενων” ή των κοινωνικά μη αποδεκτών συμπεριφορών συνήθως φανερώνει αυξημένα επίπεδα άγχους. Μερικές φορές το άγχος είναι αποτέλεσμα του αισθήματος απώλειας του ελέγχου. Όταν συμβαίνει αυτό, ένα “ασφαλές μέρος” ή ένα “ασφαλές πρόσωπο” μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, επειδή πολλές φορές το άγχος εξαφανίζεται μόνο όταν ο μαθητής απομακρυνθεί από την στεσογόνα κατάσταση. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει, δημιουργήστε ένα πρόγραμμα που θα βοηθήσει το παιδί να ξαναμπεί ή να μείνει σε αυτή τη στρεσογόνο κατάσταση.
- Μην παίρνετε προσωπικά την άσχημη συμπεριφορά του παιδιού. Τα άτομα υψηλής λειτουργικότητας δεν είναι χειριστικά άτομα, που μηχανορραφούν και προσπαθούν να κάνουν τη ζωή σας δύσκολη. Συχνά η άσχημη συμπεριφορά οφείλεται στην προσπάθεια του ατόμου να επιβιώσει σε καταστάσεις που του προκαλούν αναστάτωση, το φοβίζουν ή το μπερδεύουν. Τα άτομα με αυτισμό είναι εγωκεντρικά και δυσκολεύονται πολύ να μπουν στη θέση του άλλου και να καταλάβουν τι σκέφτεται και τι αισθάνεται. Δεν μπορούν επομένως να είναι χειριστικά με τους άλλους.
- Τα περισσότερα αυτιστικά άτομα υψηλής λειτουργικότητας χρησιμοποιούν και κατανοούν το λόγο κυριολεκτικά. Μέχρι να μάθετε καλά το παιδί και να αξιολογήσετε τις γλωσσικές του ικανότητες καλό είναι να αποφεύγετε τους ιδιωματισμούς, τα σαρκαστικά σχόλια, τις φράσεις με διπλή σημασία (που υπάρχουν συνήθως στα αστεία), τα παρατσούκλια ή τα χαϊδευτικά ονόματα. Να είστε όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένοι και ξεκάθαροι στις αλληλεπιδράσεις σας με τα άτομα στο Φάσμα του Αυτισμού. Να θυμάστε ότι οι εκφράσεις του προσώπου και παρόμοιες κοινωνικές ενδείξεις μπορεί να μην γίνονται κατανοητές. Προσέξτε τον τρόπο έκφρασής σας. Αντί να το ρωτήσετε «Γιατί το έκανες αυτό;» πείτε του ήρεμα «Δεν μου άρεσε ο τρόπος που χτύπησες δυνατά το βιβλίο σου πάνω στο θρανίο όταν είπα ότι βγαίνουμε για διάλειμμα. Την επόμενη φορά σε παρακαλώ να το ακουμπάς ήσυχο στο θρανίο πριν βγεις έξω». Σε ασκήσεις όπου το παιδί καλείται να απαντήσει σε ερωτήσεις συνθέτοντας πληροφορίες, δεν μπορεί να καταλάβει αν τα στοιχεία που δίνει είναι τα σωστά (ή εκτός θέματος) και αν είναι αρκετά.
- Αν ο μαθητής δείχνει να μην μπορεί να μάθει κάτι, σπάστε το σε μικρότερα μέρη ή παρουσιάστε το με διαφορετικό τρόπο (πχ με αντικείμενα, οπτικό, λεκτικό τρόπο).
- Αποφύγετε τη λεκτική «υπερφόρτωση». Να είστε ξεκάθαροι. Αν δείτε ότι το παιδί δεν σας καταλαβαίνει, χρησιμοποιείτε μικρότερες προτάσεις. Μολονότι δεν έχει πρόβλημα ακοής και σας προσέχει, μπορεί να μην καταλαβαίνει τη βασική ιδέα όσων λέτε ή τις πιο σημαντικές πληροφορίες του μηνύματος.
- Προετοιμάζετε τον μαθητή για όλες τις αλλαγές στις ρουτίνες ή στο περιβάλλον του, πχ αλλαγή εκπαιδευτικού, αλλαγές στα μαθήματα. Περάστε από πριν τις αλλαγές αυτές στο πρόγραμμά του (είτε αυτό περιλαμβάνει λέξεις, είτε εικόνες) δίνοντάς του το χρόνο να ενημερωθεί για αυτό και να προετοιμαστεί κατάλληλα.
- Η διαχείριση συμπεριφοράς έχει θετικά αποτελέσματα, αλλά αν χρησιμοποιείται με λανθασμένο τρόπο, μπορεί να ενθαρρύνει μια συμπεριφορά σαν ρομπότ, να έχει μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα ή ακόμα και να αυξάνει την επιθετικότητα του ατόμου. Πρέπει πάντα να χρησιμοποιείτε θετικές και ηλικιακά κατάλληλες τεχνικές.
- Η συνέπεια και σταθερότητα όσο αφορά τον τρόπο συμπεριφοράς σας και τις προσδοκίες/ απαιτήσεις σας από το παιδί είναι ζωτικής σημασίας.
- Να θυμάστε ότι τα τυπικά επίπεδα ακουστικών ή οπτικών ερεθισμάτων μπορεί να γίνονται αντιληπτά από το παιδί ως πολύ χαμηλά ή πολύ έντονα. Για παράδειγμα, το βουητό των λαμπτήρων φθορισμού είναι ιδιαίτερα διασπαστικό ερέθισμα για τα παιδιά με αυτισμό. Σκεφτείτε ποιες αλλαγές μπορείτε να κάνετε στο περιβάλλον της τάξης (πχ να απομακρυνθούν κάποια οπτικά ερεθίσματα) ή στη θέση που κάθονται οι μαθητές προκειμένου να μπορούν να συγκεντρώνονται καλύτερα και να μην αναστατώνονται.
- Αν το παιδί με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας συνηθίζει να επαναλαμβάνει κάποιες φράσεις ή να κάνει συνεχώς τις ίδιες ερωτήσεις, ζητήστε του να γράψει στο χαρτί αυτή τη φράση ή την ερώτησή του. Στη συνέχεια γράψτε και εσείς την απάντησή σας σε αυτό. Καθώς το γράψιμο συνεχίζεται, συνήθως το παιδί ηρεμεί και σταματά την επανάληψη. Αν αυτή η τακτική δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, γράψε τη φράση ή την ερώτηση που επαναλαμβάνει και ζητήστε του να διατυπώσει και να γράψει μια λογική απάντηση ή την απάντηση που θεωρεί ότι θα δίνατε εσείς. Με αυτόν τον τρόπο αποσπάτε την προσοχή του, αποτρέπετε την κλιμάκωση αυτής της συμπεριφοράς και (σε κάποιες περιπτώσεις) του παρέχετε έναν κοινωνικό αποδεκτό τρόπο για να εκφράσει την ανησυχία ή την απογοήτευσή του. Αν ο μαθητής δεν γράφει και δεν διαβάζει, δοκιμάστε να παίξετε ένα παιχνίδι αντιστροφής ρόλων. Γίνετε εσείς αυτός που ρωτάει συνεχώς τα ίδια πράγματα και ζητήστε από εκείνο να σας απαντά. Αν απαντάτε στις ερωτήσεις του παιδιού με λογικό τρόπο ή αν του ζητάτε απλά να σταματήσει να λέει συνέχεια τα ίδια, το πιθανό είναι να μην πετύχετε τίποτα. Το θέμα της φράσης ή της ερώτησης που επαναλαμβάνουν δεν είναι συνήθως αυτό που τα απασχολεί ή τα αναστατώνει. Συνήθως αποτελούν απλώς έναν τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων ανασφάλειας και αναστάτωσης που νιώθουν εξαιτίας κάποιου αντικειμένου, προσώπου ή γεγονότος στο περιβάλλον. Τα άτομα με αυτισμό συχνά δυσκολεύονται να καταλάβουν το ακριβώς θέλετε να πείτε. Αν μια φράση ή μια ερώτηση επαναλαμβάνεται συνέχεια, σκεφτείτε την πιθανότητα να είναι κάτι που απασχολεί πολύ το παιδί, αλλά δεν είναι σε θέση να διατυπώσει την ερώτηση που θέλει για να πάρει τις πληροφορίες που χρειάζεται.
- Καθώς τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας βιώνουν σοβαρές δυσκολίες στον τομέα της επικοινωνίας, μην βασίζεστε πάνω τους για να μεταφέρουν στους γονείς τους σημαντικά μηνύματα για εκδηλώσεις στο σχολείο, εργασίες, κανόνες παρά μόνο αν θέλετε να αξιολογήσετε και κα εξασκήσετε αυτή τη δεξιότητα ή αν είστε απόλυτα σίγουροι ότι την έχει κατακτήσει. Ακόμα και να το στείλετε με αυτά σημείωμα στο σπίτι μπορεί να μην είναι αποτελεσματικό, καθώς μπορεί να ξεχάσει να το δώσει ή ακόμα και να το χάσει στη διαδρομή. Προτιμήστε να κάνετε ένα τηλεφώνημα στο σπίτι για τα σημαντικά θέματα. Η συχνή και σωστή επικοινωνία μεταξύ του εκπαιδευτικού και των γονέων/κηδεμόνων του παιδιού είναι ιδιαίτερα σημαντική.
- Όταν έχετε μια ομαδική δραστηριότητα όπου τα παιδιά πρέπει να μπουν σε ζευγάρια, χρησιμοποιήστε διάφορα συστήματα με χαρτάκια αριθμών ή ονομάτων προκειμένου να μπουν τα παιδιά τυχαία σε ομάδες ή ζητήστε από κάποιο μαθητή από πριν να διαλέξει το παιδί με αυτισμό σαν συνεργάτη. Αν δεν επέμβετε με κάποιον διακριτικό τρόπο από πριν, το πιο πιθανό είναι το παιδί με αυτισμό να μείνει μόνο του, αφού κανείς δεν θα το διαλέξει. Και κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό, αφού είναι εκείνο που θα ωφεληθεί περισσότερο από όλους από μια ομαδική εργασία.
Μην ξεχνάτε, βασικός κανόνας είναι:
ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΘΕΤΙΚΟΙ! ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ! ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ!
Απόδοση του άρθρου Tips for Teaching High-Functioning People with Autism της Susan J. Moreno
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου