Δεξιότητες κατανόησης κειμένου

Τι σημαίνει “κάνω ανάγνωση”; Είναι συνώνυμο του “κατανοώ”; Είναι εύκολο τελικά να καταλαβαίνω αυτά που διαβάζω; Γιατί μερικοί μαθητές δεν τα καταφέρνουν; Διαβάστε το πολύ ενδιαφέρον κείμενο για να πάρετε μια πρώτη ιδέα …

Περίπου από τη Γ΄ ή Δ΄Δημοτικού, το παιδί αναμένεται να μπορεί να διαβάσει μια παράγραφο ενός κειμένου, να την κατανοήσει και να απαντήσει ερωτήσεις πάνω σε αυτήν. Η κατανόηση όμως των όσων διαβάζουμε, δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Διαβάστε τις πέντε βασικές δεξιότητες που είναι αναγκαίες για την κατανόηση του γραπτού λόγου κατά την ανάγνωση:

- Σύνδεση ανάμεσα στα γράμματα και τους ήχους: Μόλις το παιδί σας κατανοήσει την σύνδεση ανάμεσα στα γράμματα (ή στις ομάδες γραμμάτων πχ συμπλέγματα, δίψηφα φωνήεντα) και τους ήχους που τυπικά κάνουν, τότε μπορεί να “αρθρώνει” τις λέξεις. 

- Αποκωδικοποίηση του κειμένου: Η διαδικασία της άρθρωσης των λέξεων είναι γνωστή ως αποκωδικοποίηση. Καθώς η αποκωδικοποίηση γίνεται πιο γρήγορα και πιο αυτόματα, το παιδί μετατοπίζει την προσοχή του από την απλή αποκωδικοποίηση (απλή ανάγνωση) στην κατανόηση των όσων διαβάζει (νόημα του κειμένου). 

- Αναγνώριση των λέξεων: Η ικανότητα να διαβάζει κανείς ολόκληρες λέξεις βλέποντάς τις, χωρίς να τις λέει γράμμα-γράμμα ή συλλαβή-συλλαβή, ονομάζεται “αναγνώριση λέξεων”. Αυτή η ικανότητα αυξάνει την ταχύτητα με την οποία το παιδί διαβάζει (και κατανοεί) τις παραγράφους ενός κειμένου. Το σημείο αυτό μπορεί να αποτελέσει πραγματική πρόκληση για τα παιδιά με δυσλεξία. Ένας μέσος αναγνώστης χρειάζεται να εκτεθεί (να δει δηλαδή) 4 με 14 φορές σε μια λέξη για να μπορεί να την αναγνωρίζει αμέσως βλέποντάς την. Ένα παιδί με δυσλεξία μπορεί να χρειαστεί μέχρι και 40 φορές για να πετύχει το ίδιο.

- Αναγνωστική ευχέρεια: Μόλις το παιδί είναι σε θέση να αναγνωρίζει οπτικά τις περισσότερες λέξεις και μπορεί γρήγορα να αποκωδικοποιήσει τις άγνωστες λέξεις, τότε θεωρείται ότι διαβάζει με ευχέρεια (είναι ικανός αναγνώστης). Οι ικανοί αναγνώστες διαβάζουν ακολουθώντας έναν σταθερό, κατάλληλο ρυθμό και χρωματίζουν την φωνή τους όταν διαβάζουν δυνατά. Η αναγνωστική ευχέρεια είναι αναγκαία για την κατανόηση. 

- Κατανόηση του κειμένου: οι ικανοί αναγνώστες μπορούν να θυμηθούν όσα διάβασαν προηγουμένως και μπορούν να συνδέσουν το νέο υλικό με τις γνώσεις που έχουν. Μπορούν να ανακαλέσουν πληροφορίες αν τους ζητηθεί και να κάνουν περίληψη του νοήματος του κειμένου. 

Τα παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται πάρα πολύ στην αποκωδικοποίηση των μεμονωμένων λέξεων. Μπορεί παράλληλα να δυσκολεύονται πάρα πολύ να θυμηθούν τι διάβασαν τα προηγούμενα δευτερόλεπτα. Το γεγονός αυτό καθιστά πολύ δύσκολη την ολοκλήρωση της διαδικασίας της κατανόησης, στοιχείο που με την σειρά του δημιουργεί προβλήματα στην απόκτηση νέων γνώσεων.

Απόδοση στα ελληνικά του άρθρου "5 Essential Skills Needed for Reading Comprehension" της Emily Lapkin

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός