Την προηγούμενη φορά που ήρθα στα σχολεία της Ζώνης Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Φανερωμένης, δύο χρόνια πριν, μου είχαν κάνει πολύ καλή εντύπωση οι εκπαιδευτικοί, ο τρόπος που μιλούσαν για τη δουλειά σε ένα σχολείο με μαθητές στην πλειοψηφία τους αλλοδαπούς, από 14-15 χώρες, αλλά και οι ίδιοι οι μαθητές που γέμιζαν με τις παιδικές τους φωνές και τα ομαδικά παιχνίδια την αυλή του σχολείου.
Μαθητές που, το ‘βλεπες απ’ τα χαρακτηριστικά τους, ήταν από άλλες χώρες μες στις παρέες τους, κι όμως η καταγωγή του καθενός καθόλου δεν αποτελούσε εμπόδιο για τη μεταξύ τους σχέση. Μεσολάβησαν δύο χρόνια και μία ταινία για αυτά τα σχολεία, το ντοκιμαντέρ «Όνειρα σε άλλη γλώσσα» που έφτιαξε η Λουκία Ρικάκη «για ένα σχολείο πολύ ξεχωριστό», όπως η ίδια λέει. Η ταινία (η οποία κέρδισε και το πρώτο βραβείο στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιµαντέρ Χαλκίδας) απέσπασε πολύ καλά σχόλια και κέντρισε το ενδιαφέρον του ελληνικού Τύπου για ένα σχολείο που προσπαθεί να συγκεράσει αυτά που κάποτε μοιάζουν ασυμβίβαστα: Τις διαφορετικές κουλτούρες και τη σχολική εκπαίδευση.
Νήπια χωρίς Κύπριους
Καθώς δυσκολευόμουν να πιστέψω το γενικευτικό επιχείρημα ότι σ’ όλα μας τα σχολεία η συνύπαρξη Κύπριων μαθητών με ξένους είναι δύσκολη μάλλον, ή και ανέφικτη, επισκέφθηκα χθες ξανά τα σχολεία της Φανερωμένης, την επομένη των επεισοδίων στο Λύκειο της Βεργίνας, ώστε να δω αν η καθημερινότητά τους παραμένει αρμονική, βασισμένη στη συνύπαρξη των παιδιών από διαφορετικές χώρες και αγνοώντας κάθε είδους διαχωρισμό. Στα τρία σχολεία της Φανερωμένης (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο) η μεγάλη πλειοψηφία των –όχι ιδιαίτερα πολλών– μαθητών δεν προέρχεται από την Κύπρο, αλλά από τη Γεωργία, τη Ρωσία, την Τουρκία, τη Λευκορωσία, τη Λετονία, το Πακιστάν, τη Βουλγαρία, το Ιράκ, τις Φιλιππίνες κ.ά. Στο νηπιαγωγείο μάλιστα δεν υπάρχει κανείς Κύπριος μαθητής, στο δημοτικό είναι Κύπριοι το 5% και στο γυμνάσιο το 17%.
Η αρχική ερώτησή μου απλή: Μαλώνουν οι μαθητές σας για θέματα εθνικότητας; «Για τέτοια θέματα όχι. Αν έχουν καβγάδες, θα είναι τα εφηβικά τους. Θα μαλώσουν για έρωτες, ποδόσφαιρο κτλ», απαντά η συντονίστρια της ΖΕΠ Φανερωμένης στο γυμνάσιο, Φρόσω Μαντά. «Φυσικά, αν αρχίσουν να μαλώνουν και φτάσουν σε καβγά, μπορεί να πουν κάτι για την καταγωγή του άλλου», συμπληρώνει η Έφη Ιωαννίδου, συντονίστρια της ΖΕΠ στο δημοτικό, «αλλά ο καβγάς δεν γίνεται για αυτό. Είναι σαν να μαλώνω εγώ με κάποια και να της πω στο τέλος ‘είσαι παχιά!’. Δεν γίνεται για αυτό όμως ο καβγάς», προσθέτει.
Άσκηση αισιοδοξίας
Άρα η ζωή στα σχολεία της Φανερωμένης κυλά ομαλά, παρά το γεγονός ότι εννιά στους δέκα μαθητές είναι ξένοι; «Σε όλα τα σχολεία υπάρχουν δυσκολίες, κοινωνικές, οικογενειακές κτλ. Το γραφείο συμβουλευτικής θα ήταν κλειστό, αν δεν υπήρχαν θέματα», μου λέει η Λήδα Κουμίδη Μιλτιάδους που υπηρετεί φέτος από την αρχή της χρονιάς στη ΖΕΠ Φανερωμένης ως σχολική σύμβουλος. Όμως η ίδια η φύση του σχολείου, το γεγονός ότι οι μαθητές, καθώς δεν είναι και πολλοί στον αριθμό, συναναστρέφονται μεταξύ τους στην αυλή, βοηθά να χτίσουν μεταξύ τους δεσμούς, ανεξαρτήτως φυλής ή καταγωγής. «Σ’ αυτές τις δυσκολίες βοηθά ότι είναι δεμένοι οι μαθητές μεταξύ τους, επειδή είναι μικρό το σχολείο κυκλοφορούν μες στους ίδιους χώρους. Είναι φροντιστήριο για τους Ελληνοκύπριους μαθητές, επειδή εκτίθενται στη διαφορετικότητα και τη φιλτράρουν διαφορετικά απ’ ό,τι κάποιος που είναι έξω από το σχολείο και του είναι πιο εύκολο να την κριτικάρει», συμπληρώνει.
«Η παιδαγωγική είναι άσκηση αισιοδοξίας», συμπληρώνει η κ. Μαντά. «Πρέπει κάθε μέρα να κερδίζεις την αισιοδοξία σου. Κάθε μέρα να τη χάνεις και να την αποκτάς. Διαφορετικά, αν νιώθεις ότι δεν μπορεί το σχολείο να βοηθήσει, το τίμιο είναι να αλλάξεις δουλειά, να κάνεις κάτι άλλο. Αλίμονο αν το σχολείο παραιτηθεί από το ρόλο του που είναι να εκπαιδεύει και να πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει ο κόσμος», συμπληρώνει, φέρνοντάς μου στο νου τη μαθητική μου βέβαιη πίστη ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος.
Κάθε μαθητής ξεχωριστά
Τα προηγούμενα χρόνια, αυτό που βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη της ΖΕΠ Φανερωμένης ήταν οι κοινωνικές δραστηριότητες που είχαν τα παιδιά σε ώρες εκτός σχολείου κυρίως, όπου εκπαιδεύονταν όλα μαζί στο θέατρο, τη μουσική, τα μαθηματικά, το μπιλιάρδο, τα επιτραπέζια, το σκάκι, την υγιεινή διατροφή, τις κατασκευές, τη ραπτική κ.ά. Φέτος, εξαιτίας της καθυστέρησης στη χρηματοδότησή τους από τα διαρθρωτικά ταμεία, τα προγράμματα αυτά έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό και γίνονται σε πρωινές ώρες. Προπάντων όμως τα προγράμματα γίνονται χωρίς ποτέ να χωρίζονται οι μαθητές σε ομάδες εθνοτήτων, ακόμα και αν κάποιοι μαθητές είναι καινούργιοι στο σχολείο. «Το ότι είναι γραμμένοι σε προγράμματα και δραστηριότητες βοηθά στις μεταξύ τους σχέσεις. Είναι προγράμματα εύκολα προσβάσιμα και χωρίς ιδιαίτερο κόστος, ομαδική δουλειά που τους κάνει να συνδέονται μεταξύ τους», εξηγεί η Λήδα Κουμίδη-Μιλτιάδους.
«Όποιος έρθει εδώ έχει όνομα, δεν είναι αριθμός. Είναι ο Μεχμέτ, η Μαριάμ, ο Βαλέρι», σημειώνει η κ. Μαντά, η οποία ήταν στην ΖΕΠ Φανερωμένης από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της. «Όταν σκεφτήκαμε ότι η Φανερωμένη γίνεται ΖΕΠ, δεν σκεφτήκαμε ότι χρειάζονται προγράμματα για να διορθώσουμε τους ξένους, τους αδύνατους μαθησιακά ή τους κάθε διαφορετικούς. Σκεφτόμασταν και σχεδιάζαμε προγράμματα που να αγκαλιάζουν ολιστικά το σχολείο και μαθητές και καθηγητές και όλους. Προγράμματα που να βρίσκει ο καθένας το χώρο του και τον τρόπο του. Ήταν έτσι που να δίνουν χώρο και θέση στο ίδιο πρόγραμμα για όλους. Η ουσιαστική αντίληψη της ΖΕΠ είναι ότι αγκαλιάζει όλο το σχολείο, δεν στοχοποιεί», αναφέρει, για να συμπληρώσει η κ. Ιωαννίδου πως το συνηθέστερο λάθος είναι να δημιουργούνται ομάδες για τους ίδιους τους μετανάστες, καθιστώντας τους αυτομάτως ξένο σώμα. «Πριν στηθούν οι ΖΕΠ, όταν ξεκίνησαν να έρχονται μετανάστες, γίνονταν τάξεις υποδοχής, μαθήματα ελληνικών, προγράμματα που τους ξεχώριζαν σαν ομάδα. Στην προσπάθειά τους να τους στηρίξουν, έκαναν προγράμματα διαφορετικά για εκείνους», αναφέρει.
Κλειδί η συνεχής επαφή
Από την πλευρά του, ο διευθυντής του γυμνασίου Φανερωμένης, Ανδρέας Χατζηθωμάς, απαρίθμησε μια σειρά παράγοντες για τους οποίους η συμβίωση Κύπριων και αλλοδαπών μαθητών στο σχολείο είναι αρμονική και απρόσκοπτη. Αρχικά, ο μικρός αριθμός των μαθητών, ο οποίος επιτρέπει καλύτερο έλεγχο από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Επίσης, οι συνεχείς επαφές τους με τους γονείς, οι οποίες αποτρέπουν τη δημιουργία προβλημάτων ή κλίματος εχθρότητας. Σημαντική είναι και η ηθική και οικονομική στήριξη που προσφέρεται σε πολλούς μαθητές, το γεγονός είναι σε νεαρή ακόμα ηλικία, επομένως δεν μπαίνουν πολιτικές αντιπαραθέσεις. Τέλος, ο κ. Χατζηθωμάς τόνισε την πολύ καλή διαπαιδαγώγηση που έχουν τα παιδιά από τους εκπαιδευτικούς, σε συνεργασία με τη διεύθυνση, και το γεγονός ότι οι αλλοδαποί μαθητές, όντας πλειοψηφία, νιώθουν το σχολείο δικό τους, το φροντίζουν, νοιάζονται και λαμβάνουν μέρος στις εκδηλώσεις του, έχοντας ιδιαίτερη διάθεση να προσφέρουν.
Πηγή: Εφημερίδα "ΠΟΛΙΤΗΣ"
Μαθητές που, το ‘βλεπες απ’ τα χαρακτηριστικά τους, ήταν από άλλες χώρες μες στις παρέες τους, κι όμως η καταγωγή του καθενός καθόλου δεν αποτελούσε εμπόδιο για τη μεταξύ τους σχέση. Μεσολάβησαν δύο χρόνια και μία ταινία για αυτά τα σχολεία, το ντοκιμαντέρ «Όνειρα σε άλλη γλώσσα» που έφτιαξε η Λουκία Ρικάκη «για ένα σχολείο πολύ ξεχωριστό», όπως η ίδια λέει. Η ταινία (η οποία κέρδισε και το πρώτο βραβείο στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιµαντέρ Χαλκίδας) απέσπασε πολύ καλά σχόλια και κέντρισε το ενδιαφέρον του ελληνικού Τύπου για ένα σχολείο που προσπαθεί να συγκεράσει αυτά που κάποτε μοιάζουν ασυμβίβαστα: Τις διαφορετικές κουλτούρες και τη σχολική εκπαίδευση.
Νήπια χωρίς Κύπριους
Καθώς δυσκολευόμουν να πιστέψω το γενικευτικό επιχείρημα ότι σ’ όλα μας τα σχολεία η συνύπαρξη Κύπριων μαθητών με ξένους είναι δύσκολη μάλλον, ή και ανέφικτη, επισκέφθηκα χθες ξανά τα σχολεία της Φανερωμένης, την επομένη των επεισοδίων στο Λύκειο της Βεργίνας, ώστε να δω αν η καθημερινότητά τους παραμένει αρμονική, βασισμένη στη συνύπαρξη των παιδιών από διαφορετικές χώρες και αγνοώντας κάθε είδους διαχωρισμό. Στα τρία σχολεία της Φανερωμένης (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο) η μεγάλη πλειοψηφία των –όχι ιδιαίτερα πολλών– μαθητών δεν προέρχεται από την Κύπρο, αλλά από τη Γεωργία, τη Ρωσία, την Τουρκία, τη Λευκορωσία, τη Λετονία, το Πακιστάν, τη Βουλγαρία, το Ιράκ, τις Φιλιππίνες κ.ά. Στο νηπιαγωγείο μάλιστα δεν υπάρχει κανείς Κύπριος μαθητής, στο δημοτικό είναι Κύπριοι το 5% και στο γυμνάσιο το 17%.
Η αρχική ερώτησή μου απλή: Μαλώνουν οι μαθητές σας για θέματα εθνικότητας; «Για τέτοια θέματα όχι. Αν έχουν καβγάδες, θα είναι τα εφηβικά τους. Θα μαλώσουν για έρωτες, ποδόσφαιρο κτλ», απαντά η συντονίστρια της ΖΕΠ Φανερωμένης στο γυμνάσιο, Φρόσω Μαντά. «Φυσικά, αν αρχίσουν να μαλώνουν και φτάσουν σε καβγά, μπορεί να πουν κάτι για την καταγωγή του άλλου», συμπληρώνει η Έφη Ιωαννίδου, συντονίστρια της ΖΕΠ στο δημοτικό, «αλλά ο καβγάς δεν γίνεται για αυτό. Είναι σαν να μαλώνω εγώ με κάποια και να της πω στο τέλος ‘είσαι παχιά!’. Δεν γίνεται για αυτό όμως ο καβγάς», προσθέτει.
Άσκηση αισιοδοξίας
Άρα η ζωή στα σχολεία της Φανερωμένης κυλά ομαλά, παρά το γεγονός ότι εννιά στους δέκα μαθητές είναι ξένοι; «Σε όλα τα σχολεία υπάρχουν δυσκολίες, κοινωνικές, οικογενειακές κτλ. Το γραφείο συμβουλευτικής θα ήταν κλειστό, αν δεν υπήρχαν θέματα», μου λέει η Λήδα Κουμίδη Μιλτιάδους που υπηρετεί φέτος από την αρχή της χρονιάς στη ΖΕΠ Φανερωμένης ως σχολική σύμβουλος. Όμως η ίδια η φύση του σχολείου, το γεγονός ότι οι μαθητές, καθώς δεν είναι και πολλοί στον αριθμό, συναναστρέφονται μεταξύ τους στην αυλή, βοηθά να χτίσουν μεταξύ τους δεσμούς, ανεξαρτήτως φυλής ή καταγωγής. «Σ’ αυτές τις δυσκολίες βοηθά ότι είναι δεμένοι οι μαθητές μεταξύ τους, επειδή είναι μικρό το σχολείο κυκλοφορούν μες στους ίδιους χώρους. Είναι φροντιστήριο για τους Ελληνοκύπριους μαθητές, επειδή εκτίθενται στη διαφορετικότητα και τη φιλτράρουν διαφορετικά απ’ ό,τι κάποιος που είναι έξω από το σχολείο και του είναι πιο εύκολο να την κριτικάρει», συμπληρώνει.
«Η παιδαγωγική είναι άσκηση αισιοδοξίας», συμπληρώνει η κ. Μαντά. «Πρέπει κάθε μέρα να κερδίζεις την αισιοδοξία σου. Κάθε μέρα να τη χάνεις και να την αποκτάς. Διαφορετικά, αν νιώθεις ότι δεν μπορεί το σχολείο να βοηθήσει, το τίμιο είναι να αλλάξεις δουλειά, να κάνεις κάτι άλλο. Αλίμονο αν το σχολείο παραιτηθεί από το ρόλο του που είναι να εκπαιδεύει και να πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει ο κόσμος», συμπληρώνει, φέρνοντάς μου στο νου τη μαθητική μου βέβαιη πίστη ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος.
Κάθε μαθητής ξεχωριστά
Τα προηγούμενα χρόνια, αυτό που βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη της ΖΕΠ Φανερωμένης ήταν οι κοινωνικές δραστηριότητες που είχαν τα παιδιά σε ώρες εκτός σχολείου κυρίως, όπου εκπαιδεύονταν όλα μαζί στο θέατρο, τη μουσική, τα μαθηματικά, το μπιλιάρδο, τα επιτραπέζια, το σκάκι, την υγιεινή διατροφή, τις κατασκευές, τη ραπτική κ.ά. Φέτος, εξαιτίας της καθυστέρησης στη χρηματοδότησή τους από τα διαρθρωτικά ταμεία, τα προγράμματα αυτά έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό και γίνονται σε πρωινές ώρες. Προπάντων όμως τα προγράμματα γίνονται χωρίς ποτέ να χωρίζονται οι μαθητές σε ομάδες εθνοτήτων, ακόμα και αν κάποιοι μαθητές είναι καινούργιοι στο σχολείο. «Το ότι είναι γραμμένοι σε προγράμματα και δραστηριότητες βοηθά στις μεταξύ τους σχέσεις. Είναι προγράμματα εύκολα προσβάσιμα και χωρίς ιδιαίτερο κόστος, ομαδική δουλειά που τους κάνει να συνδέονται μεταξύ τους», εξηγεί η Λήδα Κουμίδη-Μιλτιάδους.
«Όποιος έρθει εδώ έχει όνομα, δεν είναι αριθμός. Είναι ο Μεχμέτ, η Μαριάμ, ο Βαλέρι», σημειώνει η κ. Μαντά, η οποία ήταν στην ΖΕΠ Φανερωμένης από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της. «Όταν σκεφτήκαμε ότι η Φανερωμένη γίνεται ΖΕΠ, δεν σκεφτήκαμε ότι χρειάζονται προγράμματα για να διορθώσουμε τους ξένους, τους αδύνατους μαθησιακά ή τους κάθε διαφορετικούς. Σκεφτόμασταν και σχεδιάζαμε προγράμματα που να αγκαλιάζουν ολιστικά το σχολείο και μαθητές και καθηγητές και όλους. Προγράμματα που να βρίσκει ο καθένας το χώρο του και τον τρόπο του. Ήταν έτσι που να δίνουν χώρο και θέση στο ίδιο πρόγραμμα για όλους. Η ουσιαστική αντίληψη της ΖΕΠ είναι ότι αγκαλιάζει όλο το σχολείο, δεν στοχοποιεί», αναφέρει, για να συμπληρώσει η κ. Ιωαννίδου πως το συνηθέστερο λάθος είναι να δημιουργούνται ομάδες για τους ίδιους τους μετανάστες, καθιστώντας τους αυτομάτως ξένο σώμα. «Πριν στηθούν οι ΖΕΠ, όταν ξεκίνησαν να έρχονται μετανάστες, γίνονταν τάξεις υποδοχής, μαθήματα ελληνικών, προγράμματα που τους ξεχώριζαν σαν ομάδα. Στην προσπάθειά τους να τους στηρίξουν, έκαναν προγράμματα διαφορετικά για εκείνους», αναφέρει.
Κλειδί η συνεχής επαφή
Από την πλευρά του, ο διευθυντής του γυμνασίου Φανερωμένης, Ανδρέας Χατζηθωμάς, απαρίθμησε μια σειρά παράγοντες για τους οποίους η συμβίωση Κύπριων και αλλοδαπών μαθητών στο σχολείο είναι αρμονική και απρόσκοπτη. Αρχικά, ο μικρός αριθμός των μαθητών, ο οποίος επιτρέπει καλύτερο έλεγχο από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Επίσης, οι συνεχείς επαφές τους με τους γονείς, οι οποίες αποτρέπουν τη δημιουργία προβλημάτων ή κλίματος εχθρότητας. Σημαντική είναι και η ηθική και οικονομική στήριξη που προσφέρεται σε πολλούς μαθητές, το γεγονός είναι σε νεαρή ακόμα ηλικία, επομένως δεν μπαίνουν πολιτικές αντιπαραθέσεις. Τέλος, ο κ. Χατζηθωμάς τόνισε την πολύ καλή διαπαιδαγώγηση που έχουν τα παιδιά από τους εκπαιδευτικούς, σε συνεργασία με τη διεύθυνση, και το γεγονός ότι οι αλλοδαποί μαθητές, όντας πλειοψηφία, νιώθουν το σχολείο δικό τους, το φροντίζουν, νοιάζονται και λαμβάνουν μέρος στις εκδηλώσεις του, έχοντας ιδιαίτερη διάθεση να προσφέρουν.
Πηγή: Εφημερίδα "ΠΟΛΙΤΗΣ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου