Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2010

Κύπρος: Μάστιγα οι γλωσσικές διαταραχές

Θεραπεία στον τραυλισμό, στη γλωσσική καθυστέρηση, στη δυσφωνία, στις διαταραχές επικοινωνίας, καθώς και σε άλλες γλωσσικές διαταραχές δίνουν οι λογοπαθολόγοι ή αλλιώς οι λογοθεραπευτές.
Όπως δηλώνουν η πρόεδρος του Συνδέσμου Εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων Κάκια Πετεινού και η γραμματέας του Συνδέσμου, Σίσσυ Φιλιππίδου, από τη μία είναι πολλά τα παιδιά που αντιμετωπίζουν τέτοιες διαταραχές στην κυπριακή δημόσια εκπαίδευση, και από την άλλη δεν επαρκεί ο αριθμός των διορισμένων ειδικών στις σχολικές μονάδες για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος.

Κυρία Πετεινού, σε ποιες γλωσσικές διαταραχές καλείται ο λογοθεραπευτής να «επέμβει»;
Ο λογοπαθολόγος είναι επιστημονικά καταρτισμένο άτομο, που ασχολείται με τη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση γλωσσικών διαταραχών, αποτέλεσμα οργανικής (παθολογικής) ή λειτουργικής (μη παθολογικής) αιτιολογίας σε παιδιά και σε ενήλικες τόσο στην παραγωγή όσο και στην αντίληψη του λόγου.
Ο λογοπαθολόγος διαγιγνώσκει το είδος της γλωσσικής/ επικοινωνιακής διαταραχής, καθορίζει τους θεραπευτικούς στόχους και ασκεί την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Ασχολείται με θέματα όπως είναι η γλωσσική καθυστέρηση (η δυσκολία στην άρθρωση και στη χρήση των φωνημάτων της γλώσσας, η δυσκολία στη σύνταξη και στο λεξιλόγιο του λόγου, οι δυσκολίες στη χρήση ορθών γραμματικών μοτίβων της γλώσσας κ.λπ), η δυσκολία στη φώνηση (δυσφωνία), η δυσκολία στη ροή του λόγου (τραυλισμός), οι διαταραχές επικοινωνίας (γλωσσική δυσκολία) λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου ή κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης και οι δυσκολίες κατάποσης και/ή σίτισης.
Πώς ένας γονιός μπορεί ν' αντιληφθεί ότι το παιδί του αντιμετωπίζει γλωσσικές μαθησιακές δυσκολίες;
Πρώιμες ενδείξεις γλωσσικής διαταραχής παρουσιάζονται στις περιπτώσεις όπου υπάρχει οργανική πάθηση (γενετικό σύνδρομο, εγκεφαλική παράλυση, απώλεια ακοής κ.λπ). Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις όπου το παιδί διαγιγνώσκεται με παιδικό αυτισμό, οι ενδείξεις είναι πιο έντονες (απουσία οπτικής επαφής, ασταθής ανταπόκριση σε ακουστικά ερεθίσματα, περιορισμένο συμβολικό παιχνίδι και εμμονή σε ιδιολεκτική ομιλία.) Παρ’ όλα αυτά, στην περίπτωση απουσίας οργανικής πάθησης, διάφορες ενδείξεις γλωσσικής διαταραχής, δυστυχώς, τις περισσότερες φορές περνούν απαρατήρητες λόγω της νεαρής ηλικίας του παιδιού. Για παράδειγμα, η αργοπορία στο εκφραστικό λεξιλόγιο (περιορισμένο εκφραστικό λεξιλόγιο και απουσία συνδυασμού λέξεων, όπως «μαμά μήλο») στην ηλικία των δύο ετών είναι ένα σημάδι πρώιμης γλωσσικής καθυστέρησης, η οποία πιθανό να οδηγήσει σε χρόνια γλωσσική διαταραχή.

Ποιες είναι οι πιο συνήθεις περιπτώσεις γλωσσικών μαθησιακών δυσκολιών των μαθητών στην Κύπρο;
Στην Κύπρο παρατηρείται ποικιλομορφία γλωσσικών διαταραχών, με πιο συνήθη μοτίβα τουλάχιστον στη προσχολική ηλικία τις φωνολογικές δυσκολίες, τη φτωχή εκφραστική ικανότητα (σύνταξη, διήγηση, σημασιολογία). Σε πιο μεγάλες ηλικίες, πολλές φορές παρουσιάζεται συνύπαρξη γλωσσικών προβλημάτων με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή/και υπερκινητικότητας, ειδικής μαθησιακής δυσκολίας (πχ κατάκτησης γραπτού λόγου).

Κληρονομικότητα και ρατσισμός

Υπάρχει κληρονομική καταβολή όσον αφορά σε γλωσσικές διαταραχές;
Ναι, υπάρχει, και αυτό τεκμηριώνεται από πληθώρα ερευνών. Για παράδειγμα, αρκετές μελέτες αναγνωρίζουν τη γενετική βάση σε διάφορες καταστάσεις όπως είναι η εξελικτική δυσπραγία και η οικογενής αναπτυξιακή δυσφασία (ειδική γλωσσική διαταραχή). Επίσης, διάφορες έρευνες έδειξαν ότι στα μονοζυγωτικά δίδυμα η ειδική γλωσσική διαταραχή ήταν πιο συχνή και στα δύο παιδιά σε σύγκριση με τα διζυγωτικά αντίστοιχα παιδιά (Bishop et al, 1999).

Υπάρχει ρατσισμός στην Κύπρο απέναντι στα παιδιά αυτά;
Παλαιότερα, ίσως. Σήμερα πιστεύω η κατάσταση είναι διαφορετική. Πολλά παιδιά με προβλήματα λόγου είναι ενταγμένα στην «κανονική τάξη», λαμβάνουν θεραπευτική αγωγή από μικρή ηλικία και έτσι το πρόβλημα ίσως να μην είναι τόσο έντονο. Εντούτοις, υπάρχουν και περιπτώσεις κυρίως σε μικρά παιδιά όπου το παραμικρό γλωσσικό «ατόπημα» μπορεί να προκαλέσει την κοροϊδία από μέρους των συμμαθητών. Δυστυχώς.

Η γνώση του παιδιού

Πόσο σημαντικό είναι να ξέρει το ίδιο το παιδί ότι πρέπει να αντιμετωπίσει μία γλωσσική διαταραχή του;
Εξαρτάται από την περίπτωση, από την ηλικία και το γνωστικό επίπεδο του παιδιού. Σε γενικές γραμμές, όμως, η γνώση και η ενημέρωση της δυσκολίας βοηθά στη θεραπευτική αγωγή και προσέγγιση.

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή και του εργασιοθεραπευτή πολύ συχνά συγχέεται. Ποιες είναι οι βασικές τους διαφορές;
Και οι δύο επιστήμες σαν ανεξάρτητα επαγγέλματα ασχολούνται με τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου. Ο λογοπαθολόγος εστιάζεται στην επικοινωνία και ο εργασιοθεραπευτής σε θέματα που αφορούν στην κινητική / αισθητηριακή ικανότητα του ατόμου.

Σπεύδουν στον ιδιωτικό τομέα

ΣΥΜΦΩΝΑ με τη Λογοπαθολόγο /Λογοθεραπεύτρια και γραμματέα του Συνδέσμου Εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων, Σίσσυ Φιλιππίδου, ο Σύνδεσμος Εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων αποτελείται από συνολικά 346 άτομα. Ωστόσο, όπως ανέφερε η ίδια, ο ίδιος αριθμός δεν ισχύει στον κατάλογο διοριστέων της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) με ειδικότητα στη λογοθεραπεία, καθώς εκεί τα άτομα ανέρχονται στα 332. Η κ. Φιλιππίδου εξήγησε ότι από τα 332 άτομα, «κάποιοι είναι μόνιμοι επί δοκιμασία, άλλοι επί σύμβαση και οι υπόλοιποι περιμένουν διορισμό. Ερωτηθείσα εάν το κράτος διορίζει άτομα από τον κλάδο ανάλογα με τις ανάγκες στην εκπαίδευση, απάντησε αρνητικά, προσθέτοντας ότι «ο αριθμός των εγκεκριμένων παιδιών αυξάνεται συνεχώς, όπως ο αριθμός των παραπομπών και ο αριθμός των σχολείων.

Εντούτοις οι διορισμένοι λογοπαθολόγοι δεν έχουν αυξηθεί, αλλά έχουν μειωθεί, κατά έναν, από την προηγούμενη σχολική χρονιά 2009-2010». Η κ. Φιλιππίδου σημείωσε ότι «τη σχολική χρονιά 2009-2010 διορίστηκαν 57 μόνιμοι λογοπαθολόγοι, 55 συμβασιούχοι, συνολικά δηλαδή 112 παγκύπρια, ενώ τη φετινή σχολική χρονιά 2010-2011, διορίστηκαν συνολικά 111 λογοπαθολόγοι, 82 μόνιμοι και 29 συμβασιούχοι». «Το κάθε σχολείο», επεσήμανε, «θα πρέπει να το επισκεφτούμε τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, ώστε να υπάρχει συνέχεια στη θεραπεία. Για να το πράξουμε αυτό, αναγκαζόμαστε να ομαδοποιούμε παιδιά ακόμα και όταν δεν ομαδοποιούνται ή να μοιράζουμε τα 80 λεπτά στα τρία, κάτι που πάει ενάντια στο πρόγραμμα του σχολείου, της λογοθεραπείας και δεν είναι καθόλου λειτουργικό, λόγω μη διορισμού περισσότερων λογοπαθολόγων».

Σε σχετική ερώτηση, ανέφερε ότι αρκετοί λογοπαθολόγοι σπεύδουν στον ιδιωτικό τομέα λόγω μη απορρόφησής τους από το σύστημα του κράτους. «Φυσικά δεν είναι εφικτό να διοριστούν όλοι», παραδέχτηκε, «αλλά αν το κράτος διόριζε όσους χρειάζονταν στην πραγματικότητα, θα απορροφούνταν αρκετοί και οι συνάδελφοι στον δημόσιο τομέα δεν θα επιβαρύνονταν με πολλά σχολεία και περιστατικά, ώστε να μειώνεται η ποιότητα της δουλειάς τους». Εξάλλου, όπως μας ενημέρωσε, «αν και υπάρχουν ανάγκες και στη Μέση Εκπαίδευση, δεν διορίζονται ειδικοί και τις περιπτώσεις παιδιών με ειδικές ανάγκες τις αναλαμβάνουν καθηγητές που δεν είναι της ειδικότητάς τους τέτοια περιστατικά».

Αναφορικά με τα αιτήματα του Συνδέσμου προς το Υπουργείο Παιδείας, η γραμματέας του εστίασε σε τέσσερα σημεία. Στην αύξηση λογοπαθολόγων ανάλογα με τα εγκεκριμένα περιστατικά, στη δημιουργία αιθουσών λογοθεραπείας, καθώς όπως είπε «παρόλο που έχουν δημιουργηθεί καινούριες κτιριακές εγκαταστάσεις, οι οποίες σύμφωνα με τον Περί Ειδικής Εκπαίδευσης Νόμο πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές, στα περισσότερα από τα σχολεία μας, αν είμαστε τυχεροί, υπάρχει μία αίθουσα ειδικής εκπαίδευσης την οποία μοιραζόμαστε με τον ειδικό δάσκαλο και τη δασκάλα κωφών». «Αυτό σημαίνει», συνέχισε, «πως πρέπει να επισκεπτόμαστε διαφορετικές ημέρες και ώρες το σχολείο, με αποτέλεσμα να μη γίνεται πολυθεματική προσέγγιση του προβλήματος των παιδιών, αφού δεν υπάρχει κοινός χρόνος συντονισμού, ή διαφορετικά ο λογοπαθολόγος ή ο ειδικός δάσκαλος αναγκάζονται να εργάζονται σε αποθήκες ή σε άδειες τάξεις, πράγμα αδιανόητο διότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τους εξωτερικούς παράγοντες».

Απουσιάζει η στήριξη από μέρους του Υπουργείου

Η ΣΙΣΣΥ Φιλιππίδου δήλωσε ότι κατά τη σχολική χρονιά 2008-2009, φοιτούσαν 2232 μαθητές με ειδικές ανάγκες σε τάξεις συνηθισμένων δημοτικών σχολείων και 237 μαθητές σε νηπιαγωγεία. Παγκύπρια λειτούργησαν 68 ειδικές μονάδες, στις οποίες φοιτούσαν 343 παιδιά με ειδικές ανάγκες. Όπως υπογράμμισε, «ο ίδιος αριθμός λογοπαθολόγων δεν στηρίζει μόνο τη δημοτική και προδημοτική εκπαίδευση, αλλά και τα δημόσια νηπιαγωγεία ενόσω στεγάζονται στις ίδιες κτιριακές εγκαταστάσεις με τις προδημοτικές, όπως και τα εννέα ειδικά σχολεία συν το κέντρο σπαστικών και αναπήρων παιδιών με παροχή υπηρεσιών».

Τέλος, αναφέρθηκε στη συνεχή απουσία συλλογικής στήριξης προς το Σύλλογο και κατ’ επέκτασιν προς τις αρμόδιες ομάδες/φορείς του Υπουργείου Παιδείας για τη δημιουργία και στάθμιση Επίσημου Εξεταστικού Δοκιμίου Γλωσσικής Αξιολόγησης, που μπορεί να χορηγείται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. «Ενώ το εργαλείο έχει δημιουργηθεί από ομάδα ειδικών, η όλη διαδικασία έχει παγοποιηθεί λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων», κατέληξε.

Πηγή: sigmalive

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου