Προβλήματα συμπεριφοράς και σχολική φοβία

Τα προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο σχετίζονται με τις δυσκολίες που συναντούν τα παιδιά και οι έφηβοι στην προσπάθειά τους να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στο χώρο του σχολείου.
Tα παιδιά που χαρακτηρίζονται από επιθετικότητα είναι συνήθως ανυπάκουα, αρνητικά, δείχνουν απάθεια και παρουσιάζουν αντιδραστική και προκλητική συμπεριφορά προς τα μέλη της οικογένειάς τους, το διδακτικό προσωπικό του σχολείου και γενικά προς τα άτομα που κατέχουν εξουσία.

Η αντιδραστική και επιθετική συμπεριφορά των παιδιών δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις τους με την οικογένεια, τους συνομήλικους και το σχολείο. Δημιουργεί όμως προβλήματα και στα ίδια τα παιδιά, γιατί δεν τους δίνει τη δυνατότητα να μάθουν κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές, οι οποίες θα αποτελέσουν αργότερα τη βάση για την ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Εκτός από το βιολογικό τομέα και τον ερχομό της ήβης αλλά και τις ραγδαίες αλλαγές στο σωματικό-βιολογικό και κατ’ επέκταση στο νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα, υπάρχουν και άλλοι ψυχολογικοί τομείς που κάνουν το παιδί να συμπεριφέρεται προβληματικά στο σχολείο.

Η σχολική φοβία είναι ένας έντονος φόβος απέναντι στη φοίτηση στο σχολείο, που εκδηλώνεται κυρίως με σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, πόνους στην κοιλιά κτλ. Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί δυσκολεύεται να ανεξαρτητοποιηθεί από την οικογένειά του και έτσι δυσκολεύεται να παρακολουθήσει το μάθημα και να αποδώσει στις εξετάσεις, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται και στη μελλοντική και επαγγελματική του απόφαση.

Τα πιο σημαντικά αίτια της σχολικής φοβίας

• Σε υπερπροστατευτικές, δεσμευτικές και αγχωτικές οικογένειες, το παιδί καταλήγει να φοβάται τον αποχαιρετισμό από το σπίτι για να πάει στο σχολείο. Σε αυτήν την περίπτωση το παιδί νιώθει το άγχος του αποχαιρετισμού και σε αρκετές περιπτώσεις νιώθει πως όταν γυρίσει στο προστατευτικό περιβάλλον, η οικογένεια θα απουσιάζει.

• Σε οικογένειες με προβλήματα μεταξύ του ζευγαριού, το παιδί μπορεί να λάβει το μέρος του μεσολαβητή ή του προστάτη και να αναπτύξει τη σχολική φοβία ως μέσο για να παραμένει στο σπίτι, απ’ όπου θα μπορεί να «ελέγξει» την κατάσταση.

• Τα παιδιά των μεταναστών αρκετές φορές λόγω της εθνικότητάς τους και του γεγονότος ότι δεν μιλάνε την ελληνική γλώσσα, αλλά και από την πίεση της οικογένειάς τους, αρνούνται να πηγαίνουν στο σχολείο και μερικές φορές δημιουργούν και προβλήματα.

• Σε αρκετές περιπτώσεις, ένας σημαντικός λόγος που τα παιδιά γίνονται επιθετικά είναι η μίμηση. Έτσι, οικογένειες που είναι γενικά επιθετικές, έχουν παιδί που εκδηλώνει την ίδια επιθετική συμπεριφορά.

• Οι υπερβολικά αυστηροί γονείς, οι οποίοι τιμωρούν συχνά το παιδί, δεν αφήνουν περιθώρια συναισθηματικής αντίδρασης και έκφρασης από μέρους του παιδιού, με αποτέλεσμα το παιδί να αντιδρά στο σχολείο.

• Οι αδιάφοροι γονείς που αγνοούν τελείως ή/και απορρίπτουν το παιδί, συμβάλλουν στο να προσπαθεί το παιδί με διάφορους τρόπους να λάβει την απαραίτητη σημασία από το σχολείο.

• Το υπερκινητικό παιδί συχνά δημιουργεί προβλήματα στο σχολικό περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει έλλειψη συγκέντρωσής του λόγω της υπερκινητικότητάς του, έχει περιορισμό στις κινήσεις του αλλά και λόγω της φυσικής δυναμικής εκτόνωσης.

• Η κοινωνική άγνοια και η ανωριμότητα των μαθητών, όπου ο μαθητής αδυνατεί να οργανώσει τη συμπεριφορά του και να την εκφράσει αποτελεσματικά, επειδή δεν έχει αναπτύξει τις κοινωνικές στάσεις και τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την κοινωνική συνύπαρξη.

• Η μετακόμιση σε μια νέα περιοχή, όπου το παιδί θα χρειαστεί να ξεκινήσει και πάλι από την αρχή σε ένα νέο σχολείο.

• Σωματική και λεκτική κακοποίηση από την οικογένεια.

Τρόποι αντιμετώπισης της προβληματικής συμπεριφοράς από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς
• Πρώτα οι γονείς και μετά οι δάσκαλοι θα πρέπει να προσπαθήσουν να εντοπίσουν τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν το παιδί στην άρνηση φοίτησης στο σχολείο.

• Να μάθουν να αποδέχονται και να παραδέχονται το παιδί τους ως άνθρωπο, που έχει αξία γι’ αυτό που είναι.

• Να περιορίσουν τα αρνητικά σχόλια για τα παιδιά τους και να αυξήσουν τα θετικά σχόλια χωρίς υπερβολές και κολακείες.

• Να θέτουν όρια και υποχρεώσεις.

• Να ενθαρρύνουν και όχι μόνο να επαινούν το παιδί. Ο έπαινος είναι ένα εξωτερικό κίνητρο και δίνει αξία στη συμπεριφορά, ενώ η ενθάρρυνση αναγνωρίζει τη συμβολή τους και βοηθά τα παιδιά να νιώσουν χρήσιμα. Η ενθάρρυνση δίνει αξία στον άνθρωπο και στη συνέχεια ενεργοποιεί τις δυνάμεις του για έργο.

• Να έχουν θετικές αλλά όχι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες για τα παιδιά τους. Να θέτουν ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους.

• Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν το παιδί και να του μάθουν να λύνει τα προβλήματά του. Επιπλέον, να το βοηθήσουν να δοκιμάσει τη σχέση ανάμεσα στις πράξεις και τις συνέπειές τους.

• Θα πρέπει και οι ίδιοι οι γονείς να εφαρμόζουν τη συμπεριφορά και τη στάση που απαιτούν από τα παιδιά.

• Να αναπτύσσουν άμεση επικοινωνία, διάλογο και όχι μονόλογο.

• Να δουν την πηγή και το σκοπό της προβληματικής συμπεριφοράς.

• Να καταγράφουν τις θετικές πλευρές της συμπεριφοράς των παιδιών, οι οποίες μάλιστα τονίζονται όχι μόνο από τους γονείς αλλά και από τους δασκάλους.

• Να είναι ανοιχτοί στη γνώμη και τη βοήθεια των ειδικών.

• Η σχολική φοβία είναι μία συμπεριφορά για την οποία γονείς, εκπαιδευτικοί και ψυχοθεραπευτές πρέπει να συνεργαστούν για να βελτιωθεί η κατάσταση του παιδιού. Το να εργάζεσαι με τις οικογένειες για την αντιμετώπιση των συναισθηματικών και συμπεριφορικών δυσκολιών είναι ιδιαίτερα ουσιαστικό, γιατί οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί θα μπορέσουν να αναπτύξουν «μία πλήρη εικόνα» του παιδιού και του κόσμου του, με αποτέλεσμα το παιδί να μπορέσει να αντιμετωπίσει τη φοβία του με διάφορους δικούς του μηχανισμούς.

H σχέση του παιδιού με το σχολείο
• Μερικές φορές τα παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση συμπεριφέρονται προβληματικά στο σχολείο, γιατί δεν είναι επιθυμητά ως παρέα και πάντα βρίσκονται στο περιθώριο.

• Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, αλλά και παιδιά με χαμηλή σχολική απόδοση σε περιόδους γραπτής εξέτασης βρίσκουν διάφορες δικαιολογίες για να αποφύγουν το σχολείο.

• Το φαινόμενο της λεκτικής και σωματικής κακοποίησης από άλλους μαθητές δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στο παιδί, με αποτέλεσμα το σχολείο να είναι ένα βάσανο γι’ αυτό. Έτσι συμπεριφέρεται προβληματικά όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι.

• Ο διαπληκτισμός μεταξύ μαθητή και δασκάλου ωθεί αρκετές φορές το παιδί να μεγιστοποιεί το γεγονός, με αποτέλεσμα να αντιπαθεί το σχολείο, τους συμμαθητές του και το δάσκαλο.

Της Ζωής Μαγου

Πηγή: SigmaLive