Είναι φυσικό ότι τους καλοκαιρινούς μήνες αρχίζουμε να χαλαρώνουμε από το άγχος της καθημερινότητάς μας και μεγάλο ρόλο γι’ αυτό διαδραματίζει το γεγονός ότι κλείνουν και τα σχολεία. Οπόταν οι γονείς δεν έχουν το άγχος των μαθημάτων των παιδιών, τα πήγαινε-έλα στα φροντιστήρια. Μήπως, όμως, αλλάζει και η συμπεριφορά μας ή των παιδιών μας; Τα όρια είναι σημαντικό να διατηρηθούν, τόσο ως προς τη συμπεριφορά των γονιών όσο και ως προς τη συμπεριφορά των παιδιών. Μήπως τα παιδιά το καλοκαίρι, που βλέπουν περισσότερο τους γονείς τους, αυξάνουν και τα θέλω τους; Μήπως οι γονείς από τις τύψεις που έχουν πολλές φορές για το χρόνο που δεν τους αφιερώνουν στην καθημερινότητα του χειμώνα, αρχίζουν να γίνονται διεκπεραιωτές των θελημάτων των παιδιών τους; Η κλινική ψυχολόγος Μάιρη Ιωάννου μάς εξηγεί ότι η σχέση γονιών-παιδιών πρέπει να βασίζεται σε οριοθέτηση.
Οι γονείς αλλάζουν συμπεριφορά προς τα παιδιά τους, με δεδομένο ότι τώρα που μεγάλωσε και η μέρα, περνάνε περισσότερο χρόνο μαζί τους; Κάποιοι γονείς που εργάζονται καθημερινά και απουσιάζουν πολλές ώρες από το σπίτι και από την καθημερινότητα των παιδιών τους, πιθανό να αισθάνονται ενοχές για το γεγονός ότι δεν αφιερώνουν πολύ χρόνο.
Επομένως, μπορεί να είναι πιο ελαστικοί σχετικά με τους κανόνες πειθαρχίας ή να μην τους εφαρμόζουν καθόλου τις ώρες που βρίσκονται με τα παιδιά τους, ιδιαίτερα το καλοκαίρι ή τις διακοπές, όπου τα παιδιά έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Τότε είναι, όμως, που τα παιδιά θα δοκιμάσουν τη προκλητική τους συμπεριφορά. Οι θεωρίες συμπεριφοράς υποστηρίζουν ότι οι συνέπειες είναι αυτές που καθορίζουν το αν η συγκεκριμένη συμπεριφορά θα επαναληφθεί ή όχι. Π.χ., αν ένα μικρό παιδί φωνάζει και βρίζει το μεγαλύτερο αδελφάκι του και οι γονείς αντιδρούν με γέλιο, γιατί είναι χαλαροί ή γιατί το θεωρούν χαριτωμένο, το παιδί θα επαναλαμβάνει τη συμπεριφορά ακόμα και σε στιγμές που αυτό δεν είναι αστείο.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, το γέλιο ενισχύει την άσχημη συμπεριφορά. Αντίθετα, αν ένας οκτάχρονος βρίζει όταν παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια και οι γονείς αντιδράσουν αφαιρώντας του το δικαίωμα να παίξει για το υπόλοιπο της ημέρας, εξηγώντας το λόγο της απαγόρευσης, τότε είναι πολύ πιθανό να σταματήσει να βρίζει. Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Η οριοθέτηση μαθαίνει στο παιδί πώς να χειρίζεται τα συναισθήματά του και να λύνει συγκρούσεις και προβληματικές καταστάσεις.
Δύσκολο στην πράξη Ο περισσότερος χρόνος μαζί με τα παιδιά σημαίνει και περισσότερες υλοποιημένες επιθυμίες τους; Περισσότερος χρόνος μαζί τους δεν συνεπάγεται υλοποίηση κάθε επιθυμίας και ανάγκης. Η οριοθέτηση βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Αφορά στο να θέσουμε κάποια όρια, κάποιους κανόνες στη συμπεριφορά του. Πολλοί γονείς παραδέχονται ότι είναι πολύ σημαντικό να θέτουν όρια, εντούτοις είναι πολύ δύσκολο να θέσουν σε πράξη αυτή την παραδοχή με τρόπο σταθερό και αποτελεσματικό.
Πώς εξασφαλίζουμε την πειθαρχία στα παιδιά τώρα που δεν έχουν υποχρεώσεις στο σχολείο; Η οριοθέτηση αποτελεί μια διαδικασία που προκύπτει μέσα από τη διαχρονική σχέση των γονέων με τα παιδιά τους. Η πειθαρχία χρειάζεται να πηγάζει μέσα από τη σχέση γονέα-παιδιού, και να είναι στηριγμένη στην αγάπη, στην εμπιστοσύνη και στην αποδοχή, και όχι στον εκφοβισμό ή στη λήψη υπερβολικών τιμωρητικών μέτρων.
Όταν το παιδί μεγαλώνει σε περιβάλλον αλληλοκατανόησης και επικοινωνίας, τότε μαθαίνει να ακούει και να δέχεται κανόνες, είτε βρίσκεται στο σπίτι του είτε στο σχολείο είτε σε ένα πάρκο με τους φίλους του. Οι γονείς, το σχολείο, η κοινωνία, είναι φορείς διαπαιδαγώγησης. Η οριοθέτηση χρειάζεται να επιβάλλεται και από το σχολείο και από τους γονείς στο σπίτι.
Οι γονείς και η πειθαρχία Πρέπει να βάλουμε τα παιδιά σε πρόγραμμα, αφού δεν έχουν διαβάσματα και υποχρεώσεις; Ανοργάνωτοι γονείς μεγαλώνουν ανοργάνωτα και απειθάρχητα παιδιά. Όσο οι γονείς εκτελούν το δικό τους μερίδιο ευθύνης για την πειθαρχία των παιδιών, τόσο η πειθαρχία είναι πιο εφικτή και λειτουργική διαδικασία, και αποδεκτή από τα παιδιά. Τα παιδιά σε κάθε βήμα τους ψάχνουν από τους γονείς υποστήριξη στις προσπάθειές τους να ακολουθήσουν και να συμμορφωθούν με οδηγίες. Άρα οι γονείς χρειάζεται να είναι ψυχικά παρόντες και διαθέσιμοι για τα παιδιά.
Οι γονείς το μόνο που έχουν να κάνουν, αφού τα παιδιά έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο το καλοκαίρι και αφού έχουν υιοθετήσει κάποιες από τις προαναφερθείσες κατευθύνσεις, είναι να τους παρέχουν επιπλέον επιλογές, όπως το να συναντηθούν τα παιδιά και να κάνουν κάτι με φίλους τους, να κάνουν μαζί με τα παιδιά τους βουτιές, να παίξουν μαζί ένα επιτραπέζιο, να πουν ανέκδοτα και να γελάσουν κτλ.
Πώς βάζουμε σωστή οριοθέτηση και πότε είναι αποτελεσματική; Το παιδί μαθαίνει από αυτό που κάνουμε και πολύ λιγότερο από αυτό που του λέμε. Οι γονείς αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση. Το παιδί βλέπει πώς οι γονείς αντιδρούν όταν είναι θυμωμένοι, απογοητευμένοι, ή όταν δεν γίνεται το δικό τους και αναπαράγουν και αυτά με τη σειρά τους την ίδια συμπεριφορά. Οι γονείς χρειάζεται να κρατούν σταθερή στάση και να παραμείνουν συνεπείς στην επιβολή πειθαρχίας. Χρειάζεται να είναι και οι δύο γονείς απόλυτα σύμφωνοι με τα όρια που θέτουν. Επίσης, τα μικρά παιδιά αισθάνονται καλύτερα όταν ζουν σε ένα οργανωμένο περιβάλλον.
Τα όρια χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα και να εφαρμόζονται με συνέπεια και σταθερότητα, κάθε φορά που παρατηρείται η συμπεριφορά που θέλουμε να μειώσουμε. Η συνέπεια και σταθερότητα στην εφαρμογή των κανόνων αποτελεί απαραίτητη προϋποθέσει για την ολοκληρωμένη και υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, καθώς και την ομαλή λειτουργία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος. Πρέπει, ωστόσο, να υπάρχει ένα στοργικό οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο το παιδί να μπορεί να βασιστεί και να επιστρέψει μετά το τέλος της πιθανής τιμωρίας.
Προσπαθήστε να δείτε τον κόσμο με τα μάτια του παιδιού Γιατί ένα παιδί χρειάζεται πειθαρχία και πώς χρησιμοποιείται; Η πειθαρχία χρειάζεται να χρησιμοποιείται με αίσθηση δικαίου. Ας μην ξεχνάμε ότι οι σχέσεις ανηλίκου-ενηλίκου είναι εκ των πραγμάτων άνισες και είναι ευθύνη των ενηλίκων να μη γίνουν εξαιρετικά άδικες και οι κανόνες πειθαρχίας εξοντωτικοί. Ο σταθερός έλεγχος, που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση, σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.
Σε κάθε περίπτωση, το παιδί πρέπει να νιώθει ότι το σεβόμαστε, ότι αποδεχόμαστε όλα τα συναισθήματά του, αλλά όχι όλες τις συμπεριφορές του. Ότι η πειθαρχία ή τιμωρία είναι η συνέπεια της πράξης του και όχι η απόρριψή του από εμάς. Εξηγούμε με σαφήνεια στο παιδί τους λόγους για τους οποίους δεν μας άρεσε η συμπεριφορά του. Τα «όχι» και «δεν» τα στηρίζουμε πάντοτε σε κάποια λογική αιτία και να συνοδεύονται με παραδείγματα.
Το παιδί αρχίζει να μαθαίνει την έννοια του «όχι» και να καταλαβαίνει ότι δε μπορούν όλες οι επιθυμίες του να ικανοποιούνται. Η υπερβολική πειθαρχία δημιουργεί ένταση και εκνευρισμό, και τα παιδιά έχουν μόνιμο άγχος, είναι περισσότερο αντιδραστικά, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στις συμπεριφορές που θέλουμε να αποφευχθούν. Όσο περισσότερο ενισχύουμε το παιδί με επαίνους για τις θετικές του συμπεριφορές, τόσο οι αρνητικές θα μειώνονται. Η θετική ανατροφοδότηση αποτελεί ισχυρή μέθοδο ενθάρρυνσης της καλής συμπεριφοράς και προσπάθεια επανάληψής της («μπράβο που είπες σε παρακαλώ όταν μου ζήτησες το παιχνίδι, κόλλα το»).
Επίσης, του λέμε ευχαριστώ για κάτι καλό που έκανε, για να αισθανθεί την αγάπη και την αναγνώρισή μας, «σε ευχαριστώ που δεν επιμένεις αυτή τη φορά να φας και δεύτερο παγωτό, με κάνει να σκέφτομαι ότι αναγνωρίζεις το λόγο και χαίρομαι που το αποδέχεσαι». Πριν βιαστούμε να επικρίνουμε ή να τιμωρήσουμε, καλό είναι να προσπαθούμε να δούμε τον κόσμο με τα μάτια του παιδιού, να καταλάβουμε τις ανάγκες του και πώς σκέφτεται. Δίνουμε επιλογές στο παιδί για να αποφασίσει, προειδοποιώντας το για τις λογικές συνέπειες της πράξης του, αφήνοντάς το να υποστεί τις συνέπειες της επιλογής του για τη συγκεκριμένη μέρα.
Το παιδί αποδέχεται πιο εύκολα τις οδηγίες όταν παρουσιάζονται μέσα από πολλαπλές επιλογές. Το παιδί μαθαίνει να γίνεται υπεύθυνο, αφού μαθαίνει να επιλέγει και να δέχεται τη σχέση πράξης και συνέπειας. Επιπλέον, γίνεται ικανό να παίρνει αποφάσεις, γίνεται σεβαστή από το γονέα η ανάγκη του για αυτονομία και γίνεται σεβαστό ως ξεχωριστή προσωπικότητα. Οι επιλογές είναι ανάλογες του επιπέδου ωριμότητας και της ηλικίας του κάθε παιδιού. Να θυμάστε ότι τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχουν και τέλεια παιδιά.
Κώδικας καλύτερης επικοινωνίας ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ καλύτερα με το παιδί μας όταν: ? Εκπέμπουμε ξεκάθαρα μηνύματα, όταν υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στα λόγια μας και στη γλώσσα του σώματός μας (τόνος, ύφος, βλέμμα). ? Όταν η επικοινωνία μας είναι συγκεκριμένη και εστιάζεται στο εδώ και τώρα χωρίς αναφορές στο παρελθόν («τα ίδια έκανες πάλι και την προηγούμενη φορά») και χωρίς γενικεύσεις υποθέσεις για το μέλλον («πάντα ο ίδιος θα είσαι», «ποτέ δεν θα αλλάξεις»). ? Εκφράζουμε με θετικό τρόπο το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε («συγκεντρώσου Κώστα!» και όχι «μην είσαι αφηρημένος ή απρόσεκτος»). ? Αποφεύγουμε να διατάζουμε, να ηθικολογούμε, να θεωρούμε ότι είμαστε γνώστες των πάντων, ότι είμαστε αλάνθαστοι.
Πηγή: Σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου