ΔΕΠΥ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας: μπορεί να γίνει διάγνωση;
Η Ann Marie Morrison υποψιάστηκε ότι ο γιος της είχε Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠΥ) όταν ήταν τριών. «Οι εκρήξεις θυμού του John ήταν πιο έντονες από εκείνες άλλων τρίχρονων και εμφανίζονταν από το πουθενά», λέει η Morrison, από το Absecon του New Jersey. «Χρειαζόμουν άπειρο χρόνο για να καταφέρω να τον βγάλω από την πόρτα. Έπρεπε να ντύνεται στο διάδρομο, όπου δεν υπήρχαν φωτογραφίες ή παιχνίδια για να του αποσπούν την προσοχή. Δεν μπορούσε να καθίσει ήσυχος και κατέστρεφε όλα τα παιχνίδια. Είχα πάντα δωροκάρτες στην τσάντα μου για να τις δίνω στους γονείς των παιδιών όταν κατέστρεφε τα παιχνίδια τους».
Όταν η Morrison ανέφερε στους γιατρούς του John την υπερκινητικότητα και την παρορμητική συμπεριφορά του John, οι ανησυχίες της δεν γίνονταν κατανοητές. «Είναι απλώς ένα δραστήριο αγόρι», έλεγαν.
«Ένας παιδίατρος μου είπε: «Ακόμα κι αν έχει ΔΕΠΥ, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για τη ΔΕΠΥ σε παιδιά κάτω των 5 ετών», θυμάται η Morrison. «Αυτό είναι σαν να μου λες ότι ο γιος μου έχει μια σοβαρή ασθένεια, αλλά δεν μπορούμε να την θεραπεύσουμε για άλλα δύο χρόνια. Τι πρέπει να κάνω στο μεταξύ;» Η οικογένεια μετακόμισε σε άλλο μέρος της πολιτείας όταν ο John ήταν πέντε ετών και, κατά τύχη, η νέα του παιδίατρος ήταν ειδική στη ΔΕΠΥ. Είχε διαγνωστεί η ίδια και είχε μεγαλώσει και έναν γιο με ΔΕΠΥ.
«Στην αρχική εξέταση και καθώς η γιατρός έπαιρνε ιατρικό, ο John, όπως πάντα, δεν μπορούσε να καθίσει ακίνητος. H γιατρός τότε με ρώτησε: «Του έκανες τεστ για ΔΕΠΥ;» Άρχισα να κλαίω. Σκέφτηκα, «Ω, δόξα τω Θεώ. Και κάποιος άλλος το βλέπει», λέει η Morrison. «Μετά από τόσα χρόνια που άκουγα ότι έπρεπε να τον έχω πιο πειθαρχημένο, μετά από χρόνια σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, και ενώ πίστευα ότι ήμουν φρικτή μαμά, κάποιος επιτέλους κατάλαβε τι είχε το παιδί μου».
Μια διεξοδική αξιολόγηση του John, η οποία στηριζόταν και σε πληροφορίες από τους δασκάλους και την οικογένειά του, οδήγησε στη διάγνωση της ΔΕΠΥ. Αμέσως μετά, του δόθηκε φαρμακευτική αγωγή, η οποία τον βοήθησε να συγκεντρώνεται και βελτίωσε τον έλεγχο των παρορμήσεων του. Η παρέμβαση έχει αλλάξει τη ζωή του John και της οικογένειάς του. «Αν ο John είχε διαγνωστεί νωρίτερα, θα βοηθούσε πολύ», λέει ο Morrison. «Δεν ξέρω αν θα του δίναμε φάρμακα όταν ήταν τριών ή τεσσάρων, αλλά θα είχα μάθει τεχνικές για να τον οργανώνω, να τον πειθαρχώ και να τον βοηθάω να καθιερώνει ροτίνες, χωρίς να χρειάζεται να παλεύω και να τα βρίσκω όλα μόνη μου. Αν ήξερα νωρίτερα ότι είχε ΔΕΠΥ, θα είχα φροντίσει καλύτερα και τον εαυτό μου. Δεν ήμουν προετοιμασμένη. Δεν είναι μόνο το παιδί που επηρεάζεται από τη ΔΕΠΥ. Είναι όλη η οικογένεια».
Και η Mary K., από το Hillside του New Jersey, υποψιαζόταν ότι ο μικρός γιος της, Brandon, είχε Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής. Στο σπίτι η ζωή ήταν δύσκολη — όπως συμβαίνει για πολλές οικογένειες με παιδιά με ΔΕΠΥ.
«Ο Brandon ζωγράφιζε στους τοίχους και δεν άκουγε τίποτα από όσα λέγαμε. Πετούσε φωτογραφίες ή αντικείμενα σε όλο το δωμάτιο όταν ήταν απογοητευμένος, κάτι που συνέβαινε όλη την ώρα. Ζούσαμε και πεθαίναμε ανάλογα με τις διαθέσεις του. Αν είχε καλή διάθεση, όλοι στο σπίτι είχαν καλή διάθεση και το αντίστροφο. Είχα ένα τρίχρονο που διοικούσε το νοικοκυριό μου», λέει η Mary.
Στην αρχή, η Mary και ο σύζυγός της απέδιδαν το υψηλό επίπεδο ενεργητικότητας του Brandon στο γεγονός ότι ήταν αγόρι και τα αγόρια είναι ζωηρά. Όταν ,όμως, τους ζήτησαν να φύγει από το νηπιαγωγείο επειδή ανησυχούσαν για τις επιθετικές και παρορμητικές του συμπεριφορές, άρχισαν να υποπτεύονται ότι έπρεπε να γίνει διάγνωση της ΔΕΠΥ.
Αφού ζητήθηκε από τον Brandon να φύγει και από το νέο του νηπιαγωγείο — επειδή είχε κυνηγήσει ένα κορίτσι στην παιδική χαρά κρατώντας πλαστικό μαχαίρι και λέγοντας ότι θα το «κόψει» — η Mary έκλεισε ραντεβού με τον παιδίατρο του γιου της για να ρωτήσει σχετικά με τη διάγνωση του γιου της. Ο γιατρός της απάντησε ότι ο Brandon ήταν πολύ μικρός για να διαγνωστεί με ΔΕΠΥ.
Αυτό απλά δεν είναι αλήθεια. Σε ακραίες περιπτώσεις όπως αυτές, η διάγνωση της ΔΕΠΥ στην προσχολική ηλικία είναι απολύτως κατάλληλη και κρίσιμη.
Νέες κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και τη θεραπεία της ΔΕΠΥ στα παιδιά
Σήμερα, παιδιά όπως ο John και ο Brandon διαγιγνώσκονται και βοηθούνται νωρίτερα στη ζωή τους, χάρη στις αναθεωρημένες οδηγίες από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP), η οποία συνιστά πλέον την αξιολόγηση και θεραπεία παιδιών για ΔΕΠΥ ξεκινώντας από την ηλικία των 4 ετών. Προηγούμενες οδηγίες, που κυκλοφόρησαν το 2001, κάλυπταν παιδιά ηλικίας 6 έως 12 ετών. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές του 2011, που εκτείνονται μέχρι την ηλικία των 18 ετών, συνιστούν επίσης συμπεριφορικές παρεμβάσεις, ειδικά για μικρότερα παιδιά.
«Η επιτροπή της Αμερικάνικης Ακαδημίας Παιδιατρικής εξέτασε τις έρευνες για τη ΔΕΠΥ που έγινε τα τελευταία 10 χρόνια και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν οφέλη από τη διάγνωση και τη θεραπεία σε παιδιά κάτω των 6 ετών», λέει ο Michael Reiff, M.D., καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Minesota και μέλος της επιτροπής που ανέπτυξε τις νέες κατευθυντήριες γραμμές.
Οι ενημερωμένες οδηγίες προσδιορίζουν ότι η διάγνωση θα πρέπει να αποκλείει άλλες αιτίες προβληματικών συμπεριφορών κατά την αξιολόγηση για συνυπάρχουσες καταστάσεις όπως άγχος, διαταραχές διάθεσης, διαταραχή διαγωγής ή εναντιωματική προκλητική διαταραχή. Μια ενδελεχής διάγνωση θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες από άτομα στη ζωή του παιδιού - δασκάλους, παρόχους φροντίδας και την άμεση οικογένεια - για να υπάρχει η βεβαιότητα ότι τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ είναι παρόντα σε περισσότερα από ένα περιβάλλοντα. Όταν ένα παιδί έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ, με βάση τα κριτήρια του DSM-5, η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής δίνει συγκεκριμένες θεραπευτικές συστάσεις για κάθε ηλικία:
Για παιδιά ηλικίας 4 έως 5 ετών, η πρώτη γραμμή θεραπείας πρέπει να είναι η θεραπεία συμπεριφοράς. Εάν τέτοιες παρεμβάσεις δεν είναι διαθέσιμες ή είναι αναποτελεσματικές, ο γιατρός θα πρέπει να σταθμίσει προσεκτικά τους κινδύνους της φαρμακευτικής θεραπείας σε μικρή ηλικία έναντι εκείνων που σχετίζονται με καθυστερημένη διάγνωση και θεραπεία.
Για παιδιά ηλικίας 6 έως 11 ετών, συνιστάται φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία συμπεριφοράς, μαζί με σχολικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών του παιδιού. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας επωφελούνται από τη λήψη διεγερτικών.
Για τους εφήβους ηλικίας 12 έως 18 ετών, οι γιατροί θα πρέπει να συνταγογραφούν φάρμακα για τη ΔΕΠΥ με τη συγκατάθεση του εφήβου, κατά προτίμηση σε συνδυασμό με θεραπεία συμπεριφοράς.
Διάγνωση ΔΕΠΥ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας
Μπορεί όμως ένας γιατρός να διακρίνει πραγματικά τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ από τις συνηθισμένες συμπεριφορές παιδιών προσχολικής ηλικίας σε ένα τετράχρονο; Ναι, το σημείο κλειδί διάγνωση είναι συνήθως ο βαθμός.
«Ένα παιδί με ΔΕΠΥ είναι πολύ πιο ακραία συμπεριφορά από το μέσο τρίχρονο», λέει ο Alan Rosenblatt, M.D., ειδικός στη νευροαναπτυξιακή παιδιατρική. «Δεν είναι μόνο ότι ένα παιδί με ΔΕΠΥ δεν μπορεί να καθίσει ακίνητο. Είναι ότι δεν μπορεί να επικεντρωθεί σε καμία δραστηριότητα, ακόμα και σε μια ευχάριστη, για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Ο Larry Silver, M.D., ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Georgetown, λέει ότι ένας έμπειρος εκπαιδευτικός, που γνωρίζει πολύ καλά πώς συμπεριφέρεται ένα παιδί 3 ετών, μπορεί να είναι τεράστια βοήθεια για σωστή διάγνωση. «Πρέπει να εξετάζουμε εάν οι συμπεριφορές είναι εμφανίζονται σταθερά σε περισσότερα από ένα περιβάλλοντα», τονίζει.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, ακόμη και με «κόκκινες σημαίες», η έγκαιρη διάγνωση της ΔΕΠΥ μπορεί να είναι δύσκολη. "Πρέπει να εμβαθύνετε στη ρίζα των συμπεριφορών", λέει ο Silver. «Ένα παιδί μπορεί να έχει άγχος αποχωρισμού, μη ανεπτυγμένη λεπτή κινητικότητα ή αισθητηριακά προβλήματα που το δυσκολεύουν επηρεάζοντας τη συμπεριφορά του ή να βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού», εξηγεί.
Ο Laurence Greenhill, M.D., του Πανεπιστημίου Columbia/Κρατικό Ψυχιατρικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης, επισημαίνει δύο πρότυπα συμπεριφοράς που συχνά εμφανίζονται στα παιδιά που αργότερα διαγιγνώσκονται με ΔΕΠΥ. Το πρώτο είναι η αποβολή από το σχολείο στην προσχολική ηλικία. Συνήθως λαμβάνει χώρα γιατί το παιδί εμφανίζει επιθετική συμπεριφορά, άρνηση συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες και αποτυχία σεβασμού της ιδιοκτησίας ή των ορίων άλλων παιδιών. Το δεύτερο είναι η απόρριψη από τους συνομηλίκους, κάτι που οι γονείς μπορούν εύκολα να αναγνωρίσουν. Τα παιδιά με ακραίες συμπεριφορές αποφεύγονται από τους συμμαθητές τους και από τα άλλα παιδιά στην παιδική χαρά. Όταν οι γονείς τους προσπαθούν να κανονίσουν ραντεβού για να παίξουν με τους φίλους τους, ακούνε συνέχεια ότι τα άλλα παιδιά είναι «απασχολημένα» και δεν έχουν καθόλου χρόνο.
Σε αυτές τις ακραίες περιπτώσεις, οι γονείς πρέπει να πηγαίνουν το παιδί προσχολικής ηλικίας σε παιδίατρο για παραπομπή ή κατευθείαν σε παιδοψυχίατρο. Η διάγνωση της ΔΕΠΥ πρέπει να περιλαμβάνει ένα λεπτομερές ιατρικό και αναπτυξιακό ιστορικό, παρατήρηση των κοινωνικών και των συναισθηματικών συνθηκών στο σπίτι και ανατροφοδότηση από δασκάλους και επαγγελματίες υγείας που έχουν επαφή με το παιδί. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί και νευροψυχολογικός έλεγχος για τον αποκλεισμό καταστάσεων των οποίων τα συμπτώματα μπορεί να επικαλύπτονται με αυτά της ΔΕΠΥ, όπως της αγχώδους διαταραχής, των διαταραχών επεξεργασίας της γλώσσας, της διαταραχής εναντιωματικής, προκλητικής συμπεριφοράς, της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού και των προβλημάτων αισθητηριακής ολοκλήρωσης.
Επιλογές θεραπείας για ΔΕΠΥ στην προσχολική ηλικία
Ποιο είναι το επόμενο βήμα μετά την διάγνωση για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας; Τόσο η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία όσο και η Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων τονίζουν ότι η αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ στα παιδιά πρέπει να είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Για τα παιδιά που παίζουν καλά με τους άλλους και έχουν υγιή αυτοεκτίμηση, η Carol Brady, Ph.D., παιδοψυχολόγος στο Χιούστον, πιστεύει ότι οι περιβαλλοντικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν. «Μια μικρότερη τάξη, με λιγότερη διέγερση και σταθερή ρουτίνα, συχνά έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση των συμπτωμάτων ΔΕΠΥ στα παιδιά προσχολικής ηλικίας».
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εκπαίδευση των γονέων (προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματικοί) ή η θεραπεία συμπεριφοράς είναι τα επόμενα βήματα που ακολουθούνται. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ σε παιδιά αυτής της ηλικίας με συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, ακόμη και σε όσα έχουν σημαντικές δυσκολίες.
Τι γίνεται όμως αν το παιδί δεν ανταποκρίνεται στις συμπεριφορικές παρεμβάσεις; Είναι η φαρμακευτική αγωγή η απάντηση; Μια χαμηλή δόση μεθυλφαινιδάτης (οι εμπορικές ονομασίες περιλαμβάνουν τα Ritalin, Concerta, Quillivant και άλλα) είναι η σύσταση της Αμερικανικής Ακαδημίας της Παιδιατρικής για τη θεραπεία παιδιών προσχολικής ηλικίας που έχουν ακολουθήσει για επαρκές χρονικό διάστημα θεραπεία συμπεριφοράς χωρίς να υπάρχουν θετικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η μεθυλφαινιδάτη δεν έχει εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για χρήση σε παιδιά κάτω των έξι ετών. Έτσι, ενώ οι γιατροί μπορούν να την συνταγογραφήσουν σε παιδιά κάτω των 6 ετών, οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να αρνηθούν την κάλυψη των συνταγών. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι γιατροί συνταγογραφούν διεγερτικά φάρμακα με βάση την αμφεταμίνη, εγκεκριμένα για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ σε παιδιά ηλικίας 3 έως 5 ετών, όπως το Adderall, το Dexedrine, το Evekeo και το Vyvanse.
Η Preschool ADHD Treatment Study, ή PATS, που διεξήχθη από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH), είναι η πρώτη μακροχρόνια μελέτη που σχεδιάστηκε για να αξιολογήσει σε παιδιά προσχολικής ηλικίας με ΔΕΠΥ την αποτελεσματικότητα της συμπεριφορικής θεραπείας και στη συνέχεια, σε ορισμένες περιπτώσεις, της χορήγησης χαμηλών δόσεων μεθυλφαινιδάτης. Στο πρώτο στάδιο, τα παιδιά (303 παιδιά προσχολικής ηλικίας με σοβαρή ΔΕΠΥ, μεταξύ 3 και 5 ετών) και οι γονείς τους συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα συμπεριφορικής θεραπείας διάρκειας 10 εβδομάδων. Για το ένα τρίτο των παιδιών, τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ βελτιώθηκαν τόσο πολύ μόνο με τη συμπεριφορική θεραπεία που οι οικογένειες δεν προχώρησαν στη φάση της φαρμακευτικής αγωγής.
Τα προκαταρκτικά δεδομένα κυκλοφόρησαν στα τέλη του 2006. «Το PATS μας παρέχει τις καλύτερες πληροφορίες μέχρι σήμερα σχετικά με τη θεραπεία πολύ μικρών παιδιών που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ», λέει ο διευθυντής του NIMH Thomas R. Insel, M.D. «Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να επωφεληθούν από χαμηλές δόσεις φαρμάκων, όταν παρακολουθούνται στενά."
Προφίλ στην Προσχολική Διάγνωση ΔΕΠΥ
Ως λογοθεραπεύτρια που εργάζεται με παιδιά, η Joe'L Farrar, από το Wilburton της Οκλαχόμα, αναγνώρισε τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ στην κόρη της, Carey, σε ηλικία ενός έτους και τελικά η διάγνωση έγινε σε ηλικία τριών ετών. Επειδή η Farrar χρησιμοποιούσε ήδη πολλές στρατηγικές συμπεριφορικής θεραπείας στο σπίτι, ο γιατρός της Carey πρότεινε μια δοκιμή φαρμάκων όταν ήταν τεσσάρων. Τα αποτελέσματα δεν ήταν καλά.
«Οι παρενέργειες ήταν πάρα πολλές», λέει η Farrar. «Μέχρι τα 6 της χρόνια, σταματήσαμε τη φαρμακευτική αγωγή και επικεντρωθήκαμε στις τροποποιήσεις της συμπεριφοράς». Τώρα στα 10, η Carey παίρνει το Strattera, το οποίο φαίνεται να βοηθάει στη διαχείριση της υπερκινητικότητας και της απροσεξίας της Carey, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματικό στη βελτίωση της παρορμητικότητάς της.
Η Carey τα πηγαίνει καλά στο σχολείο. Είναι μαζορέτα και συμμετέχει και σε χορωδία με επιτυχία. «Της εξήγησα ότι έλειπαν κάποιες χημικές ουσίες από τον εγκέφαλό της. Για αυτό και της ήταν πιο δύσκολο να καθίσει ακίνητη σε μια καρέκλα όπως έκαναν άλλα παιδιά», λέει η Farrar, «αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι τόσο έξυπνη όσο εκείνα»
Η Robin S., από το Englewood του Colorado, εύχεται να είχε κάνει τα πράγματα διαφορετικά όταν υποπτευόταν ότι ο γιος της, ο Jacob, τώρα οκτώ ετών, είχε ΔΕΠΥ. «Μακάρι να είχα εμπιστευθεί το ένστικτό μου», λέει. «Πάντα έβρισκα δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του. Ήμουν αναποτελεσματική ως γονιός. Αν είχα μια «πραγματική» διάγνωση, θα μπορούσα να τον είχα υποστηρίξει πιο αποτελεσματικά».
Χάρη στις αλλαγές στο DSM-V που επιτρέπουν σε παιδιά ηλικίας τεσσάρων ετών να διαγνωστούν επίσημα με ΔΕΠΥ, ένας αυξανόμενος αριθμός επαγγελματιών υγείας αντιλαμβάνεται τα οφέλη της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας. Ο Peter Jensen, M.D., Ruane Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στο Κέντρο Προώθησης της Παιδικής Ψυχικής Υγείας στη Νέα Υόρκη, υποστηρίζει ότι οι γονείς θα πρέπει να παρεμβαίνουν προτού προκληθεί σημαντική βλάβη στην αυτοεκτίμηση ενός παιδιού. «Πρέπει να επέμβετε πριν αρχίσει το παιδί σας να αντιπαθεί το σχολείο ή να αισθάνεται αποτυχημένο. Αν φτάσετε σε αυτό το σημείο, τότε θα περιμένει την αποτυχία του και θα ενεργεί με ακατάλληλους τρόπους αυτοπροστασίας (π.χ. μπορεί να γίνει επιθετικό ή ο κλόουν της τάξης), συμπεριφορές που έχουν σαν αποτέλεσμα ακόμα πιο αρνητική ανατροφοδότηση.
«Τα μικρά παιδιά που διαγιγνώσκονται προσεκτικά από ικανούς επαγγελματίες έχουν μεγάλα οφέλη από την έγκαιρη παρέμβαση», λέει ο Brady. «Είναι πιο χαλαρά, πιο επιτυχημένα και ικανά να απολαμβάνουν την παιδική τους ηλικία».
Για τη Mary και τον σύζυγό της, μια τυχαία συνάντηση στην πισίνα της γειτονιάς τους όταν ο Brandon ήταν 4 ετών έκανε τη διαφορά. «Προσπαθούσα να μιλήσω στον Brandon κατά τη διάρκεια ενός ξεσπάσματος θυμού, όταν μια μαμά με πλησίασε και μου είπε ότι της θύμισε τον γιο της, τώρα 9 ετών. Έδειξε ένα αγόρι που καθόταν σε μια πετσέτα, παίζοντας ήσυχα χαρτιά με μερικά άλλα παιδιά. Ο γιος της, όπως αποδείχθηκε, είχε σοβαρή ΔΕΠ-Υ. Μου έδωσε το όνομα και τον αριθμό τηλεφώνου του ψυχιάτρου του και του τηλεφώνησα αμέσως, από την πισίνα, για να κλείσω ραντεβού».
Μετά από ενδελεχή αξιολόγηση, ο ψυχίατρος διέγνωσε ότι ο Brandon είχε ΔΕΠΥ και τον ξεκίνησε με χαμηλή δόση φαρμάκων λίγο πριν κλείσει τα πέντε του χρόνια. Η Mary και ο σύζυγός της εγγράφηκαν σε ένα πρόγραμμα δομημένης τροποποίησης συμπεριφοράς και εντάχθηκαν σε μια τοπική ομάδα γονέων για επιπλέον υποστήριξη. «Δεν μπορώ να πω ότι η ζωή μας είναι τέλεια, αλλά σίγουρα είναι έτη φωτός μπροστά από αυτό που ήμασταν», λέει. «Αν είχα δει έναν διαφορετικό παιδίατρο νωρίτερα ή ήξερα ότι η ΔΕΠ-Υ θα μπορούσε να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί σε μικρότερη ηλικία, θα μπορούσα να είχα γλιτώσει την οικογένειά μας από πολύ πόνο».
Η Preschool ADHD Treatment Study (PATS): Τι πρέπει να γνωρίζετε
Ιστορικό
Με τη χορηγία του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας σε έξι τοποθεσίες, το PATS είναι η πρώτη μακροπρόθεσμη, ολοκληρωμένη μελέτη για τη θεραπεία παιδιών προσχολικής ηλικίας με ΔΕΠΥ. Η μελέτη περιελάμβανε περισσότερα από 300 παιδιά ηλικίας τριών έως πέντε ετών με σοβαρή ΔΕΠΥ (υπερκινητικός, απρόσεκτος ή συνδυασμένος τύπος). Τα περισσότερα εμφάνιζαν ιστορικό πρόωρης αποβολής από το σχολείο και ακραίας απόρριψης από συνομηλίκους.
Στάδιο 1: Εκπαίδευση γονέων
Οι γονείς εκπαιδεύτηκαν για δέκα εβδομάδες σε τεχνικές τροποποίησης συμπεριφοράς, πχ προσφορά συνεπούς επαίνου, παράβλεψη της αρνητικής συμπεριφοράς, χρήση του τάιμ-άουτ. Αποτέλεσμα: Πάνω από το ένα τρίτο των παιδιών (114) αντιμετώπισαν αποτελεσματικά τις δυσκολίες τους και δεν προχώρησαν στο επόμενο στάδιο της φαρμακευτικής αγωγής της μελέτης.
Στάδιο 2: Φαρμακευτική αγωγή
Παιδιά με ακραία συμπτώματα ΔΕΠΥ που δεν βελτιώθηκαν με τη θεραπεία συμπεριφοράς (189) συμμετείχαν σε μια διπλή τυφλή μελέτη που συνέκρινε χαμηλές δόσεις μεθυλφαινιδάτης (Ritalin) με ένα εικονικό φάρμακο. Αποτέλεσμα: Η θεραπεία με μεθυλφαινιδάτη οδήγησε σε σημαντική μείωση των συμπτωμάτων ΔΕΠΥ, όπως μετρήθηκε με τυπικές φόρμες αξιολόγησης και παρατηρήσεις στο σπίτι και στο σχολείο.
Αξιοσημείωτα ευρήματα
Απαιτούνταν χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων για τη μείωση των συμπτωμάτων ΔΕΠΥ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, σε σύγκριση με τα παιδιά του δημοτικού σχολείου.
Το 11% των παιδιών σταμάτησε τελικά τη θεραπεία, παρά τις βελτιώσεις στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, λόγω μέτριων έως σοβαρών παρενεργειών, όπως μείωση της όρεξης, δυσκολία στον ύπνο και άγχος. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή σε παρενέργειες από τα παιδιά του δημοτικού.
Η φαρμακευτική αγωγή φάνηκε να επιβραδύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά στη μελέτη μεγάλωσαν μισή ίντσα λιγότερο και ζύγιζαν 3 κιλά λιγότερο από το αναμενόμενο. Μια πενταετής μελέτη παρακολούθησης εξετάζει τις μακροπρόθεσμες αλλαγές του ρυθμού ανάπτυξης.
Συμπέρασμα
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με σοβαρή ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων όταν αντιμετωπίζονται μόνο με τροποποίηση συμπεριφοράς (το ένα τρίτο αυτών στη μελέτη) ή συνδυασμό τροποποίησης της συμπεριφοράς και χαμηλών δόσεων μεθυλφαινιδάτης (τα δύο τρίτα αυτών στη μελέτη). Αν και η φαρμακευτική αγωγή βρέθηκε να είναι γενικά αποτελεσματική και ασφαλής, συνιστάται στενή παρακολούθηση για ανεπιθύμητες ενέργειες.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Preschool ADHD Treatment Study: Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, Νοέμβριος 2006. (jaacap.com), National Institute of Mental Health, (nimh.nih.org).
Απόδοση του άρθρου Is Preschool Too Early to Diagnose ADHD?
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου