«Παλεύω να ταιριάξω. Προσπαθώ τόσο σκληρά να συμπεριφέρομαι φυσιολογικά, αλλά αισθάνομαι σαν να τους κοροϊδεύω».
«Αισθάνομαι χαζή. Ο εγκέφαλός μου με απογοητεύει όλη την ώρα. Δεν έχει νόημα να ζητάω βοήθεια».
«Όλα είναι τόσο έντονα. Αν δεν είμαι πειθαρχημένη, όλα γίνονται χαοτικά».
Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ΔΕΠΥ σε έφηβα κορίτσια χωρίς να εμβαθύνουμε στα συναισθήματα. Ακόμη και πριν από τη διάγνωση, πολλά έφηβα κορίτσια μιλούν για τις επιπτώσεις της ΔΕΠΥ στα συναισθήματά τους. Αυτοαποκαλούνται «ανόητες». Η αυτοεκτίμησή τους πέφτει στο πάτωμα. Προσπαθούν τόσο σκληρά να είναι τέλειες που καταρρέουν ή συμπεριφέρονται ανεξέλεγκτα.
Ο συναισθηματικός αντίκτυπος της ΔΕΠΥ στα έφηβα κορίτσια είναι πολύ μεγάλος - ειδικά όταν δεν γίνει έγκαιρα η διάγνωση. Στους εφήβους δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τις ορμόνες που επηρεάζουν τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τη λειτουργικότητά τους. Είναι αναμενόμενο που τόσα πολλά έφηβα κορίτσια και νεαρές γυναίκες λένε ότι η ρύθμιση των συναισθημάτων και των επιπέδων ενέργειας είναι τα μεγαλύτερα προβλήματά που αντιμετωπίζουν και σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ.
Η κακή ρύθμιση των συναισθημάτων είναι βασικό χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ και αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουν τα έφηβα κορίτσια. Για να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν συναισθηματική νοημοσύνη και ανθεκτικότητα καθώς και να έχουν έναν τρόπο ζωής που προάγει την υγεία, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα.
Πώς να προστατέψετε και να ενδυναμώσετε τα έφηβα κορίτσια με ΔΕΠΥ
1. Κατανοήστε το προφίλ της ΔΕΠΥ.
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή γενετική διαταραχή. Δεν είναι σημάδι αδυναμίας, τεμπελιάς ή ανεπαρκούς κινήτρου. Η κατανόηση του τρόπου σύνδεσης του εγκεφάλου της ΔΕΠΥ και του τρόπου επεξεργασίας των πληροφοριών είναι το πρώτο βήμα. Χρησιμοποιήστε απλούς όρους και έννοιες για να εξηγήσετε στο παιδί σας τον εσωτερικό του κόσμο με έναν μη επικριτικό τρόπο. Μερικές φορές είναι δύσκολο να απομακρύνετε τις αρνητικές, τοξικές σκέψεις, επειδή το «κιβώτιο ταχυτήτων» του εγκεφάλου της ΔΕΠΥ «μπλοκάρει», οπότε θα πρέπει να είστε υπομονετικοί και θετικοί.
Τονίστε ότι τα έφηβα κορίτσια με ΔΕΠΥ δεν έχουν πανομοιότυπα συμπτώματα, συναισθήματα, δυνάμεις, προκλήσεις και συνυπάρχουσες καταστάσεις, αλλά το κάθε ένα είναι μοναδικό. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να είναι περίεργο, να προσπαθεί να καταλαβαίνει τα μοναδικά χαρακτηριστικά του εγκεφάλου και του προφίλ της ΔΕΠΥς του.
2. Κατανοήστε την αλληλεπίδραση ΔΕΠΥ- ορμονών
Κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, η άνοδος και η πτώση των οιστρογόνων μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα, τις συμπεριφορές, τη διάθεση, τη λειτουργικότητα, ακόμη και την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων του παιδιού σας. Οπλίστε την έφηβή σας με αυτές τις πληροφορίες για τον εαυτό της, ώστε να μπορεί να προετοιμάζεται για αυτές τις αλλαγές και να τις αντιμετωπίζει χωρίς ντροπή.
Μην υποθέτετε ότι οι ορμονικές διακυμάνσεις επηρεάζουν με τον ίδιο τρόπο όλους τις εφήβους. Κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων πριν από την έμμηνο ρύση, όταν τα οιστρογόνα είναι χαμηλότερα, τα συμπτώματα και η λειτουργικότητα μπορεί να επιδεινώνονται για μερικά κορίτσια, ειδικά για εκείνες που εμφανίζουν PMS ή προεμμηνορροϊκή διαταραχή της διάθεσης (PMDD). Για τις εφήβους που εμφανίζουν έντονη παρορμητικότητα, τα υψηλά ποσοστά οιστρογόνων μπορεί να είναι πρόβλημα, δεδομένης της αυξημένης πιθανότητας εμπλοκής σε επικίνδυνες συμπεριφορές όταν τα οιστρογόνα και η ντοπαμίνη είναι υψηλά.
Βοηθήστε το παιδί σας να παρακολουθεί τον κύκλο του, ώστε να μπορεί να δει πώς αλληλεπιδρούν οι μεταβαλλόμενες ορμόνες με τη ΔΕΠΥ του. Αν η φαρμακευτική αγωγή που παίρνει φαίνεται να χάνει την αποτελεσματικότητά της ορισμένες μέρες του μήνα, μιλήστε με το γιατρό του σχετικά τη δοσολογία.
3. Αυξήστε την αυτογνωσία τους μέσω της αυτοπαρακολούθησης
Όταν τα κορίτσια και οι γυναίκες κρύβουν τη ΔΕΠΥ τους ή μιμούνται τους συνομηλίκους τους προκειμένου να επιτύχουν την κοινωνική αποδοχή, δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν αυτογνωσία. Ως εκ τούτου, μπορεί να τους προκαλούν πολύ μεγάλη ένταση ερωτήσεις του τύπου «Τι αισθάνεσαι;» ή, "Τι χρειάζεσαι;"
Ξεκινήστε να χτίζετε την αυτογνωσία του παιδιού σας βοηθώντας το να καταλάβει μέσω της παρατήρησης πώς οι παράγοντες του τρόπου ζωής επηρεάζουν τη διάθεση και τον τρόπο που λειτουργεί καθημερινά. Τι παρατηρεί η κόρη σας για την ικανότητά της να ρυθμίζει τα συναισθήματά της όταν κοιμάται οκτώ ώρες και όταν κοιμάται έξι? Νιώθει πιο χαρούμενη μετά την προπόνηση στο μπάσκετ; Πώς νιώθει όταν το αρχίσει να περνάει η επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής που παίρνει; Ζητήστε από το παιδί σας να παρακολουθεί τις καλές και τις κακές του στιγμές χρησιμοποιώντας ένα ημερολόγιο.
4. Επανεκτιμήστε τις καταστάσεις για να περιορίσετε την ευαίσθητη στην απόρριψη δυσφορία (RSD)
Το RSD - μια πτυχή της συναισθηματικής απορρύθμισης της ΔΕΠΥ που προκαλεί οδυνηρές συναισθηματικές αντιδράσεις σε πραγματική ή φανταστική κριτική, απόρριψη ή αποτυχία - μπορεί να μετατρέψει τις παραμορφωμένες πεποιθήσεις του ατόμου σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
Το παιδί σας μπορεί να θέλει απεγνωσμένα να κάνει νέους φίλους, αλλά εξαιτίας του RSD ενδέχεται να παρερμηνεύει τις απαντήσεις των συμμαθητών του στις ερωτήσεις που του κάνει, πιστεύοντας ότι τους ενόχλησε –ιδίως όταν οι συμμαθητές του είναι ντροπαλοί ή κουρασμένοι. Και έτσι το παιδί σκέφτεται: «Όλοι με βρίσκουν ενοχλητικό. Γιατί να προσπαθήσω;»
Είναι πολύ σημαντικό να διδάξετε στο παιδί σας να επαναξιολογεί τις καταστάσεις, ειδικά έχοντας κατά νου την δυσκολία ρύθμισης των συναισθημάτων που συνοδεύει τη ΔΕΠΥ. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σταματάει, να εξετάζει εναλλακτικές ερμηνείες και να μην ενεργεί αν δεν νιώθει συναισθηματικά καλά.
5. Αυξήστε την αυτοεκτίμηση των παιδιών με συμπόνια/ κατανόηση/αγάπη για τον εαυτό τους.
Κοιτάξτε μέσα στο μυαλό ενός έφηβου κοριτσιού με ΔΕΠΥ και είναι βέβαιο ότι θα βρείτε μια σκληρή, αρνητική χορωδία από φωνές που υπογράφουν μια μελωδία αυτο-αμφιβολίας, συναισθημάτων εξαπάτησης, τελειομανίας, ντροπής και ανεπάρκειας. Όσο πιο αργά έχει γίνει η διάγνωση, τόσο πιο δυνατά ακούγεται το ρεφρέν.
Η κατανόηση για τον εαυτό μας μεταμορφώνει τη μοχθηρή χορωδία σε ευγενική και θεραπεύει την αρνητική εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του. Για να βοηθήσετε το παιδί να αναπτύξει κατανόηση/ συμπόνια για τον εαυτό του, προσπαθήστε να αναπτύξετε μια πρακτική ευγνωμοσύνης μαζί. Καθώς πηγαίνετε στο σχολείο ή κάθεστε στο τραπέζι κάθε μέρα, μοιραστείτε τρία πράγματα για τον εαυτό σας για τα οποία είστε ευγνώμονες.
6. «Κερδίστε» χρόνο με ενσυνειδητότητα
Η κακή ρύθμιση των συναισθημάτων και η παρορμητικότητα μερικές φορές οδηγούν σε κακές επιλογές. Η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να αφιερώσει χρόνο για να προβληματιστεί, να αναγνωρίσει ότι τα συναισθήματα θα περάσουν και να ανταποκριθεί σε καταστάσεις με υγιείς τρόπους.
7. Θέστε και σεβαστείτε τα όρια της ενσυναίσθησης
Προστατέψτε τη συναισθηματική σας υγεία θέτοντας όρια ενσυναίσθησης - όπως το να ζητάτε ένα διάλειμμα κατά τη διάρκεια μιας έντονης συζήτησης πριν μετατραπεί σε σύγκρουση. Για να φτάσετε κανείς σε αυτό το επίπεδο πειθαρχίας χρειάζεται πολλή εξάσκηση, αλλά τα αποτελέσματα αξίζουν τον κόπο. Το παιδί θα δείξει ότι μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο και να αναλάβει την ευθύνη για τα συναισθήματά του, κάτι που βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και προωθεί υγιείς σχέσεις.
8. Προσοχή στις κακές συμβουλές
Σε έναν κόσμο που έχει σχεδιαστεί για νευροτυπικούς ανθρώπους, προσέξτε τις άχρηστες ή ακόμη και επιβλαβείς συμβουλές για τους νευροαποκλίνοντες εγκεφάλους. Για τα έφηβα κορίτσια με ΔΕΠΥ που παλεύουν με την ρύθμιση των συναισθημάτων τους και τις δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις δεν βοηθιούνται όταν ακούν: "Αν είστε θυμωμένες, υπερασπιστείτε τον εαυτό σας και πείτε αυτό που έχετε στο μυαλό σας!"
Το ίδιο ισχύει και για τις συμβουλές του τύπου «Ζήσε λίγο» όταν πρόκειται για ποτό. Δεδομένων των υψηλών ποσοστών εθισμού σε άτομα με ΔΕΠΥ, τα κορίτσια στην εφηβεία και οι νεαρές γυναίκες με ΔΕΠΥ πρέπει να κατανοήσουν τους κινδύνους που συνδέονται με το ποτό και τη λήψη άλλων ουσιών.
9. Καθιερώστε υγιεινές, ικανοποιητικές συνήθειες
Οι υγιεινές συνήθειες που αφορούν τη διατροφή, την κίνηση, τον ύπνο, οι ρουτίνες και οι φιλίες μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, τα έντονα συναισθήματα, τις στρεσογόνες στιγμές και τις απαιτήσεις της ζωής σε βάθος χρόνου. Βρείτε ασφαλείς κοινότητες χωρίς αποκλεισμούς όπου το παιδί σας θα μπορεί να συμμετέχει σε αθλήματα, χόμπι και άλλες δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν. Βοηθήστε το παιδί σας να βρει περιβάλλοντα και σενάρια όπου θα νιώθει ότι η συμμετοχή του έχει νόημα.
10. Γονείς, μάθετε να ακούτε καλύτερα
Η συναισθηματική νοημοσύνη χτίζεται μέσα από την αλληλεπίδρασή μας με άλλους που μας σέβονται και μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς. Εξασκηθείτε στην ενεργητική, στοχαστική και μη επικριτική ακρόαση όταν σας μιλάει το παιδί σας. Μην βιάζεστε να δώσετε λύσεις και πείτε τις προτάσεις σας προτάσεις. Απλά ακούστε προσεκτικά και σκεφτείτε τι σας λέει το παιδί σας. Όταν νιώθει κανείς ότι τον ακούνε πραγματικά, αποκτά αυτοεκτίμηση και ενδυναμώνεται.
Απόδοση του άρθρου Protecting the Emotional Health of Girls with ADHD
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου