Εσύ θα έβλεπες μια γυναίκα σε αμαξίδιο να ηγείται μιας μεγάλης πολυεθνικής;

Η Ραφαέλα Μιλτιάδους τονίζει σε συνέντευξή της στο Economy Today πως αν καταφέρουμε καθολική προσβασιμότητα σε όλους τους τομείς, τότε θα επέλθει η ορατότητα της διαφορετικότητας και κατ’ επέκταση η πολυπόθητη συμπερίληψη-τόσο απλά(!)

Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου

«Το δικό μου «πριν» είναι ίδιο με το «μετά»... έφυγα για λίγο και επέστρεψα κυλώντας στα ίδια καθήκοντα», αναφέρει η Ραφαέλα Μιλτιάδους στο Economy Today. Κυλώντας με.. φόρα, προσθέτουμε εμείς. Όταν τον Αύγουστο του 2019, ο τρόπος που «πορευόταν» στη ζωή άλλαξε, εκείνη δεν του επέτρεψε να την αλλάξει. Το αντίθετο μάλιστα. Αποφάσισε να αλλάξει η ίδια τον τρόπο που η κοινωνία αντιμετώπιζε όσους και όσες πορεύονταν «διαφορετικά» στην καθημερινότητά τους. Κάπως έτσι λοιπόν, η Ραφαέλα μπήκε τα τελευταία χρόνια στις ζωές -λίγο πολύ- όλων μας. Άλλοτε ως «πρέσβειρα Οδικής Ασφάλειας», άλλοτε επί σκηνής ως.. «Γκόλφω φορέβερ».

Την είδαμε να.. rollάρει, φορώντας τα διάφορα και διαφορετικά της «καπέλα», σε οθόνες και σχολεία, εκδηλώσεις και θέατρα. Από τη Λευκωσία μέχρι και το Ευρωκοινοβούλιο! Το όραμά της ξεκάθαρο: «Μια μέρα η ενσυναίσθηση, η αγάπη, η αποδοχή και ο σεβασμός να απομακρύνουν κάθε είδους κοινωνική ή στερεοτυπική διάκριση». Πόσο κοντά είναι άραγε σε αυτό η κυπριακή πραγματικότητα; Τι σημαίνει να είσαι άτομο με αναπηρία στη σημερινή αγορά εργασίας; Ποιες οι προκλήσεις και ποιος ο ρόλος του φύλου; Πόσο «συμπεριληπτικές» είναι οι επιχειρήσεις στην Κύπρο του 2024;

Η Ραφαέλα Μιλτιάδους μιλά στο Economy Today και απαντά σε αυτά -και σε πολλά ακόμη- ερωτήματα. Μοιράζεται μαζί μας τη δική της εμπειρία και μας ρωτά ευθέως.. «Εσύ θα έβλεπες μια γυναίκα σε αμαξίδιο να ηγείται μιας μεγάλης πολυεθνικής; Θα την έβλεπες ηγέτιδα ενός κράτους;»

Εισήλθες στην αγορά εργασίας πριν από περίπου δέκα χρόνια, ανήκοντας σε δύο «ομάδες», για τις οποίες επικρατεί η άποψη πως ενδέχεται να υποστούν κάποιου είδους διάκριση. Στους νέους και τις γυναίκες. Θεωρείς πως στην Κύπρο του 2024, υπάρχουν ακόμη διακρίσεις στην αγορά εργασίας;

Πιστεύω πως υπάρχουν στερεότυπα και παρωχημένες αντιλήψεις, που συχνά οδηγούν σε διακρίσεις, - γεγονός που άλλωστε επιβεβαιώνεται όταν ακόμη καλούμαστε να απαντάμε τέτοιους είδους ερωτήσεις. Πλέον είμαστε πιο υποψιασμένες για περιστατικά που ίσως υπομονεύουν την καριέρα μας, γιατί «κανονικοποιήθηκε» το να μιλάμε ανοικτά για αδικίες και χάσματα. Είμαι βέβαιη ότι αρκετοί και αρκετές έχουν βιώσει απόρριψη ή έστω αμφισβήτηση των ικανοτήτων τους είτε λόγω νεαρού ηλικίας, είτε λόγω απόκλισης από το «κανονικό» ή ακόμη και απρεπείς συμπεριφορές λόγω του φύλου ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού.

Για να αλλάξουν τέτοιου είδους πεποιθήσεις και συμπεριφορές απαιτείται συστημική προσπάθεια από την πολιτεία και τις επιχειρήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι αυτό που προωθεί την ισότητα των δύο φύλων και προσφέρει αντίστοιχη ανέλιξη σε γυναίκες και άνδρες, είναι αυτό που προωθεί την ανάπτυξη των νεαρών εργαζόμενων παρέχοντας ευκαιρίες εκπαίδευσης, είναι αυτό που δίνει την ευκαιρία σε ανάπηρα άτομα να ενταχθούν στο δυναμικό της εταιρείας τους. Θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε μια καλή πορεία, ότι μεγάλες εταιρείες υιοθετούν ορθότερα πρότυπα όσον αφορά την υιοθέτηση πολιτικών που προωθούν την ισότητα των δύο φύλων, τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Ωστόσο, ο σημαντικότερος στόχος μας είναι η εφαρμογή των δύο εννοιών στην πράξη και όχι απλά η καταγραφή των θεωριών τους.

Η εικόνα σήμερα στην αγορά εργασίας

Θα έλεγες πως το φαινόμενο «διάκριση» εντείνεται όταν πρόκειται για άτομα με αναπηρία;

Η αναπηρία είναι ένα ακόμα στερεότυπο, μια λανθασμένη αντίληψη ότι τα άτομα με οποιαδήποτε βλάβη κρίνονται ακατάλληλα εξ ορισμού. Αυτό προφανώς δεν ισχύει! Όλοι έχουμε δικαίωμα στην Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση, καθώς επίσης και στην επιλογή του επαγγελματικού προσανατολισμού που μας ενδιαφέρει και μας ταιριάζει. Μια βλάβη λοιπόν, δεν αποτελεί εμπόδιο, είναι απλά μια διαφορετική συνθήκη με την οποία μαθαίνεις να ζεις και στην οποία προσαρμόζεσαι με μικρές τροποποιήσεις στην καθημερινότητά σου.

Πιστεύω ότι γύρω από την αναπηρία επικρατεί ο φόβος του διαφορετικού με το οποίο δεν είμαστε εξοικειωμένοι, γιατί προφανώς δεν μάθαμε να είμαστε. Μια αναπηρία πιθανότατα να φέρει νέες απαιτήσεις και προσαρμογές στον χώρο εργασίας, όπως για παράδειγμα, εξειδικευμένα τεχνολογικά εργαλεία αναλόγως βλάβης, τα οποία θα πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να υιοθετήσουμε ούτως ώστε να εργοδοτήσουμε ένα άτομο. Ένα ισότιμο εργασιακό περιβάλλον προνοεί κυρίως ενσυναίσθηση, αποδοχή και αγάπη.

Η απορρόφηση των συμπολιτών μας, που ανήκουν σε αυτή την ομάδα του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, θα έλεγες πως σήμερα βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα; Με βάση τις γνώσεις σου, πού θεωρείς πως στέκεται η χώρα μας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε αυτό το κομμάτι;

Καταρχάς υπάρχουν αόρατες βλάβες, τις οποίες προφανώς δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε και ίσως ήδη να έχουμε συναδέλφους που να ζουν με τέτοιες. Όσον αφορά τις ορατές βλάβες, π.χ. εργαζόμενοι σε αμαξίδιο όπως εμένα, θεωρώ ότι δεν βλέπουμε συχνά. Κι αυτό είναι απόρροια διαφόρων παραγόντων: από την εμψύχωση και την ενθάρρυνση που θα λάβουν από το οικογενειακό περιβάλλον, από την αποδοχή και τη στήριξη του εκπαιδευτικού συστήματος, την ισότιμη αντιμετώπιση του επαγγελματικού περιβάλλοντος, όλα σε συνδυασμό με την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική στήριξη της πολιτείας. Επομένως, ένας έφηβος και μια έφηβη με βλάβη που μεγαλώνουν με όνειρα, θέλουν όπως όλοι μας να τα υλοποιήσουν. Αν αυτοί οι νέοι άνθρωποι ζουν στο περιθώριο είτε λόγω κοινωνικών είτε λόγω αρχιτεκτονικών εμποδίων εστιάζοντας στη βλάβη και όχι στις προοπτικές τους, τότε πιθανότατα να καταλήξουν να μην προσπαθούν για μια ενδεχόμενη πρόσληψη, να απογοητεύονται και να τα παρατούν.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε., ένας στους τέσσερις ενήλικες έχει κάποια μορφή αναπηρίας και αντίστοιχα στην Κύπρο ένας στους πέντε. Επομένως, ανάπηροι υπάρχουν – ναι και στην Κύπρο μας! Αυτό που δεν υπάρχει και είναι η κυριότερη αιτία που αγνοούμε την παρουσία τους, είναι ένα περιβάλλον στο οποίο να αισθάνονται ασφάλεια, σιγουριά και αποδοχή. Υπάρχουν σαφέστατα χώρες που οι υποδομές και η κουλτούρα τους, επιτρέπει στα ανάπηρα άτομα να ζουν με αξιοπρέπεια και να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες σε όλα τα επίπεδα. Εύχομαι σύντομα να συγκαταλέγεται και η Κύπρος σε αυτές.

Το «πριν» και το «μετά»

Μίλησέ μας για τη δική σου εμπειρία. Σε ό,τι αφορά το εργασιακό κομμάτι υπήρξε διαφορά στο «πριν» και το «μετά»; Ποιες δυσκολίες κλήθηκες να αντιμετωπίσεις και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος ενός εργοδότη σε μία τέτοια αλλαγή στη ζωή ενός εργαζόμενου; Τι ρόλο διαδραμάτισε για σένα η εργασία σε μια φάση της ζωής σου που έπρεπε να «αναπροσαρμόσεις» την καθημερινότητά σου.

Το δικό μου «πριν» είναι ίδιο με το «μετά»... έφυγα για λίγο και επέστρεψα κυλώντας στα ίδια καθήκοντα. Είμαι η marketing manager της Altamira Real Estate και το γεγονός ότι η εργασία μου ήταν ανέκαθεν καθιστική, δεν με υποχρέωσε να κάνω στροφή στην καριέρα μου. Προφανώς χρειάστηκα χρόνο για να προσαρμοστώ πλήρως, ωστόσο κέρδισα σημαντική πίστωση χρόνου, γιατί όλο αυτό συνέπεσε με την περίοδο του κορωνοϊού και τότε βρήκα τα πόδια μου…λέμε τώρα! (γέλια)

Ξέρεις, είναι τεράστια ευλογία όταν περνάς μια δοκιμασία να έχεις κάτι να περιμένεις, κάτι στο οποίο ανυπομονείς να γυρίσεις. Κι εγώ ανυπομονούσα πολύ να γυρίσω στην καθημερινότητά μου. Η ρουτίνα μας είναι καθοριστική και ζωτικής σημασίας κι αυτό δυστυχώς δεν το καταλαβαίνεις παρά μόνο όταν τη χάσεις. Είμαι αδιαμφισβήτητα πολύ τυχερή γιατί ανήκω σε ένα εργασιακό περιβάλλον στο οποίο νιώθω ασφάλεια να είμαι ο εαυτός μου, όπου περιβάλλομαι από όμορφους ανθρώπους που είναι δίπλα μου από την πρώτη στιγμή, που μου έδωσαν χρόνο για να ανακτήσω τις δυνάμεις μου και κυρίως πολλή αγάπη και κατανόηση την ώρα που βίωνα τεράστιες αλλαγές. Οι υποδομές μας ήταν έτσι κι αλλιώς φιλικές και προσβάσιμες όπως ορίζει η νομοθεσία, επομένως δεν χρειάστηκαν επιπρόσθετες τροποποιήσεις και ήταν όλο πολύ πιο απλό.

Προϋπόθεση η «εφαρμοσμένη συμπερίληψη»

Σε σχέση με την αγορά εργασίας, αλλά και ευρύτερα τον χώρο του επιχειρείν, ποιες προκλήσεις διαπιστώνεις πως αντιμετωπίζουν σήμερα στην Κύπρο τα άτομα με αναπηρία. Θεωρείς πως το φύλο διαδραματίζει κάποιο ρόλο;

Οι προκλήσεις είναι πολυδιάστατες και κατά κάποιον τρόπο αλληλένδετες. Θεωρώ ότι η κυριότερη πρόκληση είναι η περιθωριοποίηση που βιώνει ένα ανάπηρο άτομο και είναι απόρροια μιας σειράς βαθύτερων αιτιών που έχουν ως συνέπεια την απόρριψη από την κοινωνία. Σίγουρα δεν υποστηρίζω ότι τα ανάπηρα άτομα θα έπρεπε να λαμβάνουν θέσεις εργασίας χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις της, αλλά κατακρίνω τις περιπτώσεις όπου η βλάβη των ατόμων αυτών, θα αποτελέσει τον λόγο που θα «κοπούν» από τη διαδικασία της πρόσληψης. Όπως αντίστοιχα θα κατακρίνω περιπτώσεις όπου μια γυναίκα δεν θα έχει την ανέλιξη που της αξίζει – δεδομένου ότι όντως πληροί τις προϋποθέσεις - γιατί έγινε μάνα και πλέον προτεραιότητα θα είναι το παιδί της.

Επομένως ναι, ο συνδυασμός των δυο – ανάπηρη εργαζόμενη γυναίκα – πολύ πιθανόν να ενεργοποιεί στερεότυπα στη βάση των διάφορων ταμπού που έχουμε καθιερώσει στην κοινωνία που ζούμε. Εσύ θα έβλεπες μια γυναίκα σε αμαξίδιο να ηγείται μιας μεγάλης πολυεθνικής; Θα την έβλεπες ηγέτιδα ενός κράτους; Πιστεύω ότι η αποδοχή της διαφορετικότητας και η ενσυναίσθηση είναι βασικές αρχές της εφαρμοσμένης συμπερίληψης (δικός μου όρος) που αποτελεί και απαραίτητη προϋπόθεση για δίκαιη και ισότιμη κοινωνία.

Προσβασιμότητα = Συμπερίληψη Τόσο απλά!

Στην Κύπρο του 2024, θα χαρακτήριζες τις εταιρείες ως «συμπεριληπτικές» (inclusive); Πώς θα σχολίαζες τον Δημόσιο τομέα σε αυτό το κομμάτι; Ποιες βελτιώσεις θα μπορούσαν να γίνουν κατά την άποψή σου;

Δύσκολο να απαντήσω αν είναι συμπεριληπτικές ή όχι – στην πλειοψηφία τους θεωρώ πως όχι. Η δική μου εμπειρία με τον Όμιλο doValue (στον οποίο ανήκει η Altamira Real Estate ως μέρος της doValue Cyprus) είναι εξαιρετική, αλλά αμφιβάλλω ότι άλλες εταιρείες διαθέτουν αρμόδια Επιτροπή Διαφορετικότητας & Συμπερίληψης* για να προωθούνται δράσεις προς αυτές τις κατευθύνσεις ή ότι παρέχονται κονδύλια για δράσεις προσβασιμότητας κάτω από τον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που τρέχουμε σε τοπικό επίπεδο η κάθε εταιρεία.

Ο Δημόσιος τομέας θα έπρεπε ιδανικά να ήταν το πρότυπο σε όλα τα επίπεδα – από τις υποδομές, την ποιότητα υπηρεσιών, την ποιότητα εξυπηρέτησης, τη διαδικασία πρόσληψης και ανέλιξης. Έτυχε να βρεθώ σε αρκετά κτήρια της Δημόσιας Υπηρεσίας με ελλιπείς προσβάσεις - πολλά από αυτά ήταν σχολεία – πώς ακριβώς προωθούμε την αυτονομία και την ανεξαρτησία μαθητών και εκπαιδευτικών όταν δεν παρέχουμε καν τις υποδομές; Έτυχε να ενημερωθώ ότι έντυπα που υπογράφονται και από τυφλούς συμπολίτες μας δεν είναι καταγεγραμμένα σε γραφή braille. Έτυχε να παρευρεθώ σε εκδήλωση ανοικτή προς το κοινό χωρίς την παρουσία διερμηνέα για κωφούς... να πω κι άλλα ή σας κάλυψα;

Η προσβασιμότητα και η συμπερίληψη δεν είναι ταυτόσημοι όροι, είναι όμως άρρηκτα αλληλένδετοι. Αν καταφέρουμε καθολική προσβασιμότητα σε όλους τους τομείς: από τις Υπηρεσίες, την Εκπαίδευση, τις Εκδηλώσεις, την Ψυχαγωγία, το Θέατρο, τον Αθλητισμό και τον Τουρισμό τότε θα επέλθει η ορατότητα της διαφορετικότητας και κατ’ επέκταση η πολυπόθητη συμπερίληψη! Τόσο απλά!

* Η Ραφαέλα είναι μέλος της Επιτροπής «Diversity & Inclusion» του Ομίλου doValue

Τέχνες: Ακόμη ένα ταμπού προς κατάρριψη

Αναφέρθηκες στο Θέατρο. Θα σου ζητήσουμε λοιπόν να βάλεις για λίγο το καπέλο της ηθοποιού. Γνωρίζουμε πως ασχολείσαι εδώ και πάρα πολλά χρόνια με την υποκριτική (την έχουμε δει και είναι καταπληκτική). Αλήθεια, πόσο «συμπεριληπτικός» είναι σήμερα ο χώρος των Τεχνών στην Κύπρο;

Η ομάδα της Αλεξίας Παπαλαζάρου είναι η θεατρική μου οικογένεια από το 2010. Έχω την τύχη να έχω μοναδικούς ανθρώπους δίπλα μου – θα το δηλώνω για πάντα – με τους οποίους δεν συμμερίζομαι μόνο την αγάπη μας για το Θέατρο, αλλά έχουμε ως στόχο μέσα από τα έργα μας να θίγουμε κοινωνικά ζητήματα, να προβληματίζουμε, άλλοτε με γέλιο κι άλλοτε με κλάμα. Υποθέτω δεν χρειάζεται να δηλώσω για το επίπεδο συμπεριληπτικότητας της ομάδας μας, θεωρώ ότι τα ευκόλως εννοούμενα, παραλείπονται. (γέλια)

Τώρα σε γενικότερο επίπεδο, δεν θα έλεγα ότι είναι ιδιαίτερα συμπεριληπτικός ο χώρος των Τεχνών, ούτε πάνω ούτε κάτω από τη σκηνή. Σε πόσες παραστάσεις είτε θεατρικές είτε μουσικές έχεις δει διερμηνέα στη νοηματική γλώσσα ή έστω υπέρτιτλους; Σε πόσες παραστάσεις είτε θεατρικές είτε μουσικές έχεις δει το πρόγραμμα γραμμένο σε γραφή braille; Σε πόσες συναυλίες έχεις δει ενδεδειγμένο χώρο για αμαξίδια στην αρένα; Και μετά πόσα άτομα με ορατή αναπηρία έχουμε δει να παίζουν σε θεατρικές παραστάσεις ή να παρουσιάζουν μια εκδήλωση κ.τλ.; Πόσοι έφηβοι με οποιαδήποτε βλάβη θα κυνηγήσουν το όνειρο για μια θέση στο χώρο των Τεχνών; Αν διάβασες όλα τα πιο πάνω ερωτήματα κι ακόμη αναρωτιέσαι, τότε μάλλον δεν είναι! Η σκηνή είναι για όλους! Ακόμη ένα ταμπού προς κατάρριψη.

Να ζείτε.

Ως μία νέα γυναίκα επαγγελματίας, ποιο το μήνυμά σου προς τη νέα γενιά;

Να απευθυνθώ σε όλους; Γυναίκες, άνδρες, ανάπηρους και μη; Το μήνυμα είναι απλό: να ζείτε. Να τη ζείτε στο 100% και να τα δίνετε όλα. Ό,τι κάνετε να είναι με αγάπη και σεβασμό!

Πηγή: economytoday