Θεσσαλονικείς (και μη) περιγράφουν πώς είναι η ζωή σε μια πόλη, που μερικές φορές σε θεωρεί σχεδόν αόρατο
Σε όλη τη Θεσσαλονίκη, (συνήθως) το μοναδικό σημείο που θα τύχει να δει κανείς άτομα με αναπηρικό αμαξίδιο, είναι η Παραλιακή. Γιατί;
Ίσως επειδή στα περισσότερα σημεία της πόλης, τα πεζοδρόμια έχουν σπασμένα πλακάκια, δέντρα (κάθε μεγέθους), βαθουλώματα, λιμνούλες από νερό και πολλές ακόμα εκπλήξεις. Να προστεθούν και τα έργα του πολυπόθητου μετρό, τα οποία σε κάνουν να αναρωτιέσαι είτε χρησιμοποιείς αναπηρικό αμαξίδιο είτε όχι, από πού θα περάσεις.
Φτάσαμε, αλλά ζοριστήκαμε
Η Σωτηρία Πέτρου, είναι η μητέρα του δεκαεφτάχρονου Βασίλη, ο οποίος χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο από ηλικία ενός έτους. Μένουνε στον Παλαμά και επισκέφτηκαν το περασμένο Σάββατο τη Θεσσαλονίκη.
«Πήγαμε στον Εύοσμο για να δούμε έναν γιατρό. Ράμπες υπήρχαν ελάχιστες στις άκρες των πεζοδρομίων, αλλά αυτοκίνητα παρκαρισμένα πάνω σε αυτά, αρκετά. Φτάσαμε στο ραντεβού μας, αλλά ζοριστήκαμε».
Ύστερα κατευθύνθηκαν προς το κέντρο της πόλης. Άφησαν το αμάξι και έκαναν μια βόλτα στην Μητροπόλεως, την οποία χαρακτήρισαν πιο προσβάσιμη. «Έχει τα ωραία τελειώματα στα πεζοδρόμιά της και αυτό είναι μια μεγάλη διευκόλυνση».
Όσον αφορά τα μέσα μαζικής μεταφοράς, δεν τα προτιμάνε. Στο αστικό λεωφορείο δεν έχουν επιχειρήσει να μπουν, καθώς είτε είναι γεμάτο κόσμο, είτε υπάρχουν θέσεις για Α.με.Α., αλλά συνήθως, κατειλημμένες. Έχουν μετακινηθεί όμως με το μετρό (προφανώς όχι της Θεσσαλονίκης) και ήταν μια ευχάριστη εμπειρία.
Eκτός από τα αρχιτεκτονικά εμπόδια, υπάρχουν και τα κοινωνικά. Για να είναι προσβάσιμη μια πόλη, δεν αρκούν μόνο οι σωστές υποδομές.
«Αυτό που με ενοχλεί ως μητέρα παιδιού με αναπηρικό αμαξίδιο, είναι το πόσο συχνά πρέπει να λέω στον κόσμο να κάνει στην άκρη, για να μπορέσουμε να περάσουμε.
Δεν με πειράζει αυτό που λέω, με πειράζει που ζητάω το αυτονόητο».
Θα έπρεπε να έχουμε γεννηθεί “gangster”
Η εικοσιτριάχρονη Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου, είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού τμήματος του Α.Π.Θ. και χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο τα τελευταία δέκα χρόνια. Θεωρεί πως το κτήριο του Παιδαγωγικού είναι σχετικά προσβάσιμο, καθώς διαθέτει ράμπες και ευρύχωρα ασανσέρ. Ωστόσο, πολλές αίθουσες έχουν βαριές πόρτες, τις οποίες δεν είναι εύκολο να ανοίξει ένα άτομο σε αμαξίδιο.
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθεί μαθήματα στο κτήριο του Βιολογικού στο Α.Π.Θ., το οποίο δεν αποτελεί την καλύτερη επιλογή. Τα ασανσέρ είναι στενά, με αποτέλεσμα το αμαξίδιο να μη χωράει.
«Αν δεν είχα το rollator, δεν θα μπορούσα να πάω στο μάθημα».
Μια ακόμα φοιτήτρια του Α.Π.Θ., δήλωσε πως τα εργαστήρια στο κτήριο του Βιολογικού δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένα. «Πρέπει να κάνουμε πειράματα με το μικροσκόπιο, το οποίο όμως δεν φτάνω, γιατί το τραπέζι είναι πολύ ψηλό για εμένα».
Όσον αφορά μια βόλτα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, πρόκειται για μία «επικίνδυνη αποστολή». Οι περισσότεροι ανάπηροι προτιμάνε να κινούνται στον δρόμο, αντί στο πεζοδρόμιο.
«Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα πεζοδρόμια. Κάποια είναι ψηλά, άλλα με σπασμένα πλακάκια και συνήθως υπάρχουν αντικείμενα που λειτουργούν ως εμπόδια. Θα έπρεπε να έχουμε γεννηθεί gangster».
Η Παραλιακή, σύμφωνα με την Αλεξάνδρα, είναι μια σχετικά προσβάσιμη περιοχή, όταν δε βρέχει. Τότε πρόκειται για μια έκταση που δοκιμάζει πόσο εύκολα γλιστράνε οι ρόδες του αμαξιδίου. Όταν έχει καλό καιρό, μπορεί κανείς να απολαύσει τη βόλτα του, αλλά δεν μπορεί το ίδιο εύκολα να πάει για έναν καφέ. Πολλά από τα μαγαζιά εκεί δε διαθέτουν ράμπες.
Είσαι ανάπηρος, άρα δεν βγαίνεις από το σπίτι. Αυτή είναι μια αντίληψη (δυστυχώς), που έχουμε πολλοί από εμάς, αλλά και ο βασικότερος λόγος που δεν είναι προσβάσιμοι οι δρόμοι και τα κτήρια της Θεσσαλονίκης. Ο κόσμος θεωρεί πως ένας ανάπηρος δεν έχει την ανάγκη, ούτε την ικανότητα να βγει από το σπίτι του.
«Πρόσφατα με ρώτησε ένας ταξιτζής, πώς γίνεται να είμαι σε αμαξίδιο και να σπουδάζω. Του απάντησα λέγοντας, τι ακριβώς θα έπρεπε να κάνω και μου πρότεινε να κάτσω στο σπίτι μου».
Οι πόλεις τώρα προσπαθούν
Σύμφωνα με υπάλληλο του Δήμου Καλαμαριάς, τα ζητήματα προσβασιμότητας, τώρα έχουν αρχίσει να αποτελούν ένα από τα πρωτεύοντα μελήματα των δήμων. Οι πόλεις είναι σε μεγάλο ποσοστό μη φιλικές, καθώς πολλά πράγματα δεν είχαν ληφθεί υπόψιν, κατά τον σχεδιασμό τους. Ζούμε σε έναν κόσμο φτιαγμένο από ανθρώπους «σαν εμάς», για ανθρώπους «σαν εμάς».
«Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με παλιές και καινούριες περιοχές. Ειδικά στις παλιές, όπως η Βότση, παρατηρούνται πολύ έντονα προβλήματα προσβασιμότητας, ξεκινώντας από το πόσο στενά είναι τα πεζοδρόμια. Στην περιοχή Καραμπουρνάκι, η οποία είναι πιο νέα, υπάρχουν προβλήματα, αλλά η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη.», δηλώνει η δημόσια υπάλληλος.
Το διάστημα αυτό, τρέχουν διάφορα προγράμματα γύρω από θέματα προσβασιμότητας, τα οποία όμως, αν δεν υπήρχε η ανάλογη χρηματοδότηση, δεν θα μπορούσαν υλοποιηθούν. Σε περιπτώσεις απουσίας ή περιορισμένης χρηματοδότησης, οι αλλαγές έγκεινται στην ευαισθησία, του εκάστοτε δημάρχου.
«Είναι εμφανή τα προβλήματα που υπάρχουν με τα πεζοδρομία, όπως για παράδειγμα οι ρίζες των δέντρων που σηκώνουν τα πλακάκια. Προκειμένου να διευθετηθούν τέτοιου είδους ζητήματα, έχει συνταχθεί στον Δήμο Καλαμαριάς μελέτη, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών προσβασιμότητας, όλων των χρηστών, χωρίς διακρίσεις. Επιθυμούμε μια λειτουργική σημειακή αναβάθμιση πεζοδρομίων, πεζοδρόμων και διευρύνσεων πεζοδρομίων».
Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των Σ.Β.Α.Κ. (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας), τα οποία αποτελούν την «μήτρα» όλων των προσπαθειών για μια καλύτερη και πιο προσβάσιμη πόλη.
«Η βιώσιμη κινητικότητα, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και στους άλλους δήμους, κάτι το οποίο ελπίζω και πιστεύω πως συμβαίνει».
Πόση καλοσύνη πια;
Όσο δύσκολο είναι να βρεθεί ένα καλοφτιαγμένο πεζοδρόμιο, άλλο τόσο είναι το να αποτινάξει από πάνω του ένα ανάπηρο άτομο, το κοινωνικό στίγμα και προκατάληψη. Είσαι ανάπηρος, άρα είσαι καλός άνθρωπος.
Έχοντας συνηθίσει να σκεφτόμαστε πόσες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίζει ένας ανάπηρος, τον βλέπουμε μονάχα με συμπόνοια, «αγιοποιώντας» έναν άνρθωπο, που δε γνωρίζουμε. Αντί να συμβάλλουμε στην ιστότιμη αντιμετώπισή του, οδηγούμε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
«Δεν είναι εύκολο να κάνεις αληθινούς φίλους και να σε αποδέχονται για αυτό που είσαι. Δεν ξέρεις πότε κάποιος είναι έξω μαζί σου, για να προβάλλει μέσα από την παρέα μας, το πόσο φιλότιμός είναι. Το φλερτ είναι επίσης πολύ δύσκολο. Θεωρείται κατόρθωμα το να έχει κάποιος σύντροφο σε αμαξίδιο, πρέπει να του πουν συγχαρητήρια. Όχι. Αυτό δε το δέχομαι. Δε θέλουμε τοξικούς ανθρώπους.», δηλώνει η εικοσιτριάχρονη Αλεξάνδρα.
Και ίσως εκείνοι που έχουν την πιο σωστή συμπεριφορά, είναι τα παιδιά. Με την αθωότητά τους, λέγοντας πάντοτε ό,τι νιώθουν, χωρίς να ντρέπονται να ρωτήσουν για κάτι που δε γνωρίζουν. Ισχύει άραγε το ίδιο και από την πλευρά των γονιών;
«Πήγαινα στα τζάμπο με τον Βασίλη και τους φίλους του και έβλεπα γονείς να τραβάνε τα παιδιά τους, από τον διάδρομο που είμαστε εμείς. Αλλάζανε διάδρομο, για να μην έρθουν αντιμέτωποι με το αμαξίδιο του μικρού και τον ίδιο τον μικρό. Ήταν λες και θα κολλήσουν κάτι. Οι φίλοι του Βασίλη θυμάμαι, είχαν θυμώσει πολύ και με ρωτούσαν γιατί συνέβη αυτό. Δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, τους απάντησα».
Αυτή, ήταν η εμπειρία της Σωτηρίας. Σύντομη σε διάρκεια, ικανή να δείξει το πόσο ταμπού, θεωρούνται ακόμα και σήμερα θέματα, όπως η αναπηρία.
Μια παρεξηγήσιμη προσβασιμότητα
Ο Δημήτρης Αντωνίου, είναι ενεργός κάτοικος της Θεσσαλονίκης, καθώς μετά το ατύχημά του, προσπαθεί με κάθε τρόπο να βελτιώσει την κατάσταση γύρω από ζητήματα προσβασιμότητας. Χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο τα τελευταία δεκαέξι χρόνια, παρατηρώντας και γνωρίζοντας πλέον πολύ καλά, τα μελανά σημεία της πόλης. Έχει δημιουργήσει αρκετά βίντεο, στα οποία παρουσιάζει με χιουμοριστικό τρόπο τις δυσκολίες που συναντά ένα άτομο με αναπηρικό αμαξίδιο σε καθημερινή βάση.
«Το αν θα μπορέσεις να κάνεις τα ψώνια σου, εξαρτάται από το πεζοδρόμιο. Αν δεν υπάρχει τρόπος να ανέβεις στο πεζοδρόμιο, δεν μπορείς να φτάσεις στο Super Market, άρα δεν μπορείς να αγοράσεις όσα χρειάζεσαι. Αυτός είναι ο λόγος που θεωρώ την έλλειψη ραμπών το μεγαλύτερο πρόβλημα».
Όντας κανείς πεζός, γνωρίζει πως για να περάσει χωρίς κίνδυνο στον απέναντι δρόμο, υπάρχει η ανάλογη διάβαση. Η διάβαση πεζών που προσκαλεί όσους κινούνται χωρίς όχημα, να διασχίσουν με ασφάλεια τον δρόμο. Τι συμβαίνει όμως, όταν δεν υπάρχει ράμπα για άτομα με αναπηρικό αμαξίδιο;
«Προσκαλείς τον πεζό αλλά όχι τον ανάπηρο. Δεν μας θεωρούν ούτε πεζούς αλλά ούτε οχήματα».
Αν θες να μετακινηθείς με αστικό λεωφορείο, πρέπει να προσαρμόσεις το πρόγραμμά σου, στο πρόγραμμα του οδηγού. Όπως δήλωσε ο Δημήτρης, ο Ο.Α.Σ.Θ. παρέχει δύο βανάκια τα οποία είναι αποκλειστικά για άτομα με αναπηρία, ενώ πρόσφατα προσέθεσαν ένα ακόμα. Το να μπορέσεις όμως να χρησιμοποιήσεις το συγκεκριμένο μέσο, απαιτεί προετοιμασία και οργάνωση, από την προηγούμενη μέρα.
«Πρέπει να τηλεφωνήσεις στον οδηγό από την προηγούμενη μέρα, στις 6:00 το πρωί, για να κλείσεις ραντεβού. Ένας 6:40, αν ανοίξει η τηλεφωνική γραμμή, πρέπει να πω την ώρα που επιθυμώ να μετακινηθώ. Συνήθως σου απαντάνε ότι έχει δοθεί αυτό το δρομολόγιο σε άλλον. Επομένως, προσαρμόζεις το πρόγραμμα σου με βάση τον οδηγό, κάτι το οποίο δεν είναι πολύ λειτουργικό».
Είναι εύλογο το να πιστεύει κανείς πως δεν υπάρχουν ανάπηροι, όταν η ίδια η πόλη δε ένας δίνει την ευκαιρία να βγούνε έξω και να δηλώσουν την παρουσία ένας. Ακόμα και οι τηλεοπτικοί σταθμοί ένας η ΕΡΤ3 και η TV100, φιλοξενούνται σε κτήρια που δεν είναι προσβάσιμα.
«Με έχουνε καλέσει κανάλια να μιλήσω, ιδίως όταν πλησιάζει η παγκόσμια ημέρα αναπηρίας και είμαι στο πεζοδρόμιο. Αυτό συμβαίνει πολλά χρόνια. Δεν ένας πρόσβαση αν θες να εργαστείς ή να δώσεις συνέντευξη».
Και ίσως θα ήταν καλύτερα να γινόμασταν Σουηδία. Ένας διαφορετικός πλανήτης ένας τον περιέγραψε ο Δημήτρης όταν τον επισκέφτηκε. Μία χώρα απόλυτα προσβάσιμη σε άτομα με αναπηρία, επιτρέποντάς ένας να έχουν μια καθημερινότητα ένας την επιθυμούν.
«Απλά στην Σουηδία τηρείται η νομοθεσία. Οι άνθρωποι κυκλοφορούν, έχουν πρόσβαση παντού, κάτι το οποίο δίνει την ευκαιρία και στη νοοτροπία να είναι διαφορετική. Βλέπεις ανάπηρα άτομα στο καφέ, στο μπαρ, στο σινεμά, στην τηλεόραση, παντού».
Στη Θεσσαλονίκη για να γίνει κάτι πρέπει να το κυνηγήσεις μόνος σου. Να «γκρινιάζεις» αρκετά, ώστε να σου δώσουν σημασία, παραδέχτηκε ο Δημήτρης.
Για αυτό και οι ελπίδες για αλλαγή, εναποθέτονται πλέον ένας νέους ανθρώπους και ένας επόμενες γενιές. Ο Δημήτρης μέσα σε ένα μήνα επισκέφτηκε είκοσι σχολεία στην πόλη ένας. Μίλησε με ένας μαθητές για θέματα αναπηρίας, προσβασιμότητας, δόθηκε το έναυσμα για να ανοίξουν περισσότερες συζητήσεις.
«Τα τελευταία χρόνια γίνεται αρκετή δουλειά στα σχολεία. Γίνονται δράσεις, ανοίγουν συζητήσεις. Αυτό στην εποχή μου δεν συνέβαινε. Οι νέοι καθηγητές έχουν όρεξη».
Τι είναι τελικά ένας προσβάσιμος χώρος;
Όπως αναφέρουν οι cool_crips, είναι σύνηθες φαινόμενο, το να ρωτάς κάποιον αν ο χώρος είναι προσβάσιμος και να μην είναι σίγουρος. Για πολλούς, δεν είναι ξεκάθαρο το τι καθιστά έναν χώρο, είτε εσωτερικό είτε εξωτερικό κατάλληλο, για το αναπηρικό αμαξίδιο.
Πρώτα απ’ όλα, είναι πάντοτε ευκολότερο να πάει κανείς σε μέρος, όπου υπάρχει κοντά κάποια συγκοινωνία, ή πάρκινγκ. Όσον αφορά την είσοδο ενός κλειστού χώρου, είναι σημαντικό, το να μην υπάρχουν σκαλιά ή έδαφος με μεγάλη κλίση. Η πόρτα θα πρέπει να ξεπερνάει το πλάτος των 80cm., ώστε να εισέλθει με άνεση το αμαξίδιο και ιδανικά να ανοίγει αυτόματα (ή τουλάχιστον να μην είναι βαριά). Φυσικά, η ύπαρξη των ασανσέρ, κάνει πάντα καλύτερα τα πράγματα, αρκεί τα κουμπιά να βρίσκονται στο κατάλληλο ύψος. Και τέλος, προσβάσιμες τουαλέτες.
«Θέλουμε να βγαίνουμε από το σπίτι χωρίς να σκεφτόμαστε την τουαλέτα. Αυτό το κάνουν πολλά ανάπηρα άτομα. Σκεφτόμαστε πόσες ώρες έχουμε να κατουρήσουμε, πόσες ώρες θα είμαστε έξω από το σπίτι, γιατί πολύ σπάνια θα βρεις μια προσβάσιμη τουαλέτα.», δηλώνουν οι cool_crips.
Όταν πρόκειται για ανοιχτό χώρο, κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη τουλάχιστον μίας διαδρομής με σκληρό και επίπεδο υλικό. Οι διάδρομοι ιδανικά, να έχουν πλάτος άνω των 80cm. και σε ορισμένα σημεία να είναι φαρδύτεροι, σε περίπτωση που βρεθούν μαζί δύο αμαξίδια.
Το να εισέλθεις σε έναν χώρο, δεν τον καθιστά προσβάσιμο. Τον καθιστά όμως, όταν είναι σε θέση το άτομο με αμαξίδιο να εισέλθει μόνο του, χωρίς επιπλέον βοήθεια. Να έχει την ελευθερία να κινηθεί, δίχως να τον απασχολεί το πού θα κατουρήσει, αν χωράει να περάσει και αν φτάνει τα κουμπιά του ασανσέρ.
Προσβασιμότητα, σημαίνει αυτονομία.
Επιμέλεια: Βαρδάκη Ελένη
Πηγή: mikropragmata
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου