Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Παρασκευής, ο Ηρακλής Μοσκώφ, ειδικός γραμματέας προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, τηλεφώνησε στη Σοφία Κουβελάκη, γενική διευθύντρια του «Home Project», της οργάνωσης που στηρίζει ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, για να της ανακοινώσει τα καλά νέα: «Τα παιδιά μόλις πέρασαν τα σύνορα στον Προμαχώνα», της είπε ανακουφισμένος. Εκλεισαν το τηλέφωνο και προσπάθησαν να κοιμηθούν έστω για λίγες ώρες πριν τα υποδεχθούν. Ο κ. Μοσκώφ όμως δεν τα κατάφερε γιατί ανά μια ώρα ο επικεφαλής αστυνομικός κάθε περιφέρειας που συνόδευε το πούλμαν του τηλεφωνούσε για να τον ενημερώσει για την πορεία της πομπής.
Στις 5 το πρωί του τηλεφώνησαν ξανά πως το πούλμαν είχε φτάσει στον τελικό προορισμό, τον ξενώνα του «Home Project». «Μα είμαστε εδώ και δεν το βλέπουμε», απάντησε εκείνος αγχωμένος. Τελικά, το πούλμαν είχε σταθμεύσει 100 μέτρα μακριά γιατί ο δρόμος ήταν στενός και δεν μπορούσε να πλησιάσει. Ετρεξαν εκεί, ο οδηγός άνοιξε την πόρτα και ένα ένα τα μικρά κατέβηκαν. Ηταν ζαβλακωμένα από το μακρύ ταξίδι και ένα από τα κορίτσια, τεσσάρων ετών, σκόνταψε, έπεσε και έβαλε τα κλάματα. Το πήραν αγκαλιά και εκείνο αμέσως χαμογέλασε. Ηταν για όλους μια πολύ συγκινητική στιγμή, μετά δύο μήνες επίμονης προσπάθειας, τα πρώτα δέκα ορφανά παιδιά από την Ουκρανία είχαν μόλις φτάσει στην Ελλάδα και ήταν ασφαλή.
Οταν η κ. Κουβελάκη και ο κ. Μοσκώφ πρωτοσυζήτησαν το θέμα αυτό, είχε ξεσπάσει ο πόλεμος. Μίλησαν στην υφυπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Σοφία Βούλτεψη και της είπαν τα στοιχεία που τους είχαν μεταφέρει από την εμπόλεμη Ουκρανία: «170.000 παιδιά βρίσκονταν σε ιδρύματα ή ανάδοχες οικογένειες και διατρέχουν κίνδυνο. Στην Ελλάδα υπάρχουν 300 κενές θέσεις στις δομές παιδικής προστασίας. Μπορούμε να βοηθήσουμε και να τα φιλοξενήσουμε», της είπαν. Η κ. Βούλτεψη συμφώνησε και μίλησε στον πρωθυπουργό. «Βεβαίως να έρθουν. Εάν χρειαστείτε κάποια βοήθεια να μου πείτε», της είπε κλείνοντας το τηλέφωνο. Η κ. Βούλτεψη το μετέφερε στον κ. Μοσκώφ και στην κ. Κουβελάκη και οι τρεις τους ξεκίνησαν δουλειά. Τότε βέβαια, δεν μπορούσαν να φανταστούν πόσο δύσκολο θα ήταν το εγχείρημα.
Από την αρχή ακολούθησαν τις προβλεπόμενες διαδικασίες βάσει πρωτοκόλλου. Σε στενή συνεργασία με την πρεσβεία της Ουκρανίας εδώ, ήρθαν σε επαφή με τα υπουργεία και τις δομές εκεί. Η κ. Βούλτεψη θυμάται μια από τις πρώτες διαδικτυακές συσκέψεις που είχαν με τον κ. Μοσκώφ και δύο Ουκρανές υπουργούς, αρμόδιες για την παιδική προστασία. Εκεί που μιλούσαν, ξαφνικά, ακούστηκαν οι σειρήνες του πολέμου. Η ελληνική πλευρά πάγωσε. «Μήπως θέλετε να διακόψουμε;» τους ρώτησαν. «Οχι συνεχίζουμε κανονικά», απάντησαν εκείνες. Ευχαρίστησαν τους Ελληνες για το ενδιαφέρον και τους μίλησαν για τις καταγγελίες που έχουν επιβεβαιώσει μεγάλες οργανώσεις: Πως σε περιοχές που καταλαμβάνουν οι Ρώσοι τα παιδιά τους εξαφανίζονται – θεωρούν πως μεταφέρονται στη Ρωσία. «Ξέρουμε πως θα είναι ασφαλή στην Ελλάδα αλλά δεν θέλουμε να σκορπιστούν στην Ευρώπη και να χάσουμε τον έλεγχο. Θα πρέπει να συνοδεύονται από δικούς μας ανθρώπους», τους είπαν.
Το αμέσως επόμενο διάστημα υπεγράφη και μνημόνιο συνεργασίας στο οποίο η ελληνική πλευρά δεσμεύτηκε πως τα παιδιά δεν επρόκειτο να δοθούν για υιοθεσία και πως θα επιστρέψουν όταν τελειώσει ο πόλεμος. Εκτοτε, τρεις φορές υπήρξε ενημέρωση πως μια ομάδα παιδιών –διαφορετική κάθε φορά– θα ερχόταν. Κάτι όμως γινόταν τελευταία στιγμή και η αποστολή ακυρωνόταν. Εν μέσω πολέμου, με κλειστούς τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους και χωρίς μηχανισμούς παιδικής προστασίας, κανείς δεν ήταν έτοιμος να πάρει την απόφαση για να φύγουν τα παιδιά από τη χώρα.
Οσο περνούσαν οι εβδομάδες, η κ. Κουβελάκη και ο κ. Μοσκώφ συνειδητοποίησαν πως έπρεπε να δράσουν και εκτός αυστηρού πρωτοκόλλου. Επικοινώνησαν με δεκάδες ανθρώπους στην Ουκρανία. Από τον Αρχιεπίσκοπο Κιέβου μέχρι τη Ρουσλάνα (παλαιότερη νικήτρια της Eurovision που είχε αναλάβει πρέσβειρα παιδικής προστασίας) αλλά και με επαφές τους στο πεδίο που είχαν καθαρή εικόνα της κατάστασης και της ανάγκης σε συγκεκριμένα ορφανοτροφεία. Ετσι έμαθαν για το ορφανοτροφείο από όπου τελικά ήρθαν τα δέκα παιδιά στην Ελλάδα: Από το μωρό 10 μηνών μέχρι το 17χρονο κορίτσι, που είτε είχαν χάσει τους γονείς τους είτε οι γονείς είχαν απολέσει οριστικά την επιμέλειά τους πριν ακόμα ξεσπάσει ο πόλεμος. Το πρόβλημα όμως ήταν πως οι φροντιστές τους έπρεπε να μείνουν με τα υπόλοιπα παιδιά του ιδρύματος, οπότε έγινε έκκληση στην περιοχή για να βρεθούν τρεις βρεφονηπιοκόμοι που θα τα συνόδευαν.
Οταν βρέθηκαν, έγινε το τηλεφώνημα στην Ελλάδα που όλοι περίμεναν. Τα παιδιά, τους είπαν, θα έπρεπε να φύγουν άμεσα. Ηταν Μεγάλη Τετάρτη και από το υπουργείο ξεκίνησαν να οργανώνουν την εκκένωση. Η αρχική ιδέα ήταν να γίνει αερομεταφορά – θα μισθωνόταν ένα αεροπλάνο με τη βοήθεια του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Ο χρόνος πίεζε όμως και τελικά η λύση δόθηκε από μια επαφή της κ. Βούλτεψη στην Ουκρανία: Τον ομογενή Παντελή Μπούμπουρα που ανέλαβε τη μεταφορά των παιδιών με ένα πούλμαν και δύο οδηγούς που θα οδηγούσαν εναλλάξ για 33 ώρες χωρίς στάση.
Το ταξίδι
Τη Μεγάλη Πέμπτη, 16 άτομα επιβιβάστηκαν στο πούλμαν (στην Ελλάδα ήρθαν και τα παιδιά των φροντιστών). Τα ορφανά παιδιά είχαν μαζί τους μια μικρή βαλίτσα το καθένα με λίγα ρούχα και έναν φάκελο με το ιστορικό τους. Μόνο το μωρό είχε μαζί του λίγα παιχνίδια για να μπορεί να απασχοληθεί στο μακρύ ταξίδι. Ελάχιστα ήξεραν για τη χώρα που θα τους φιλοξενούσε. Χαιρέτησαν το προσωπικό του ορφανοτροφείου και το πούλμαν ξεκίνησε. Και από τις δύο χώρες παρακολουθούσαν για ώρες το στίγμα του με αγωνία μέχρι να απομακρυνθεί από τις περιοχές που βομβαρδίζονταν.
Εν τω μεταξύ, η ομάδα του «Home Project» έπρεπε μέσα σε δύο 24ωρα να αναδιοργανώσει τον ξενώνα που θα τα φιλοξενούσε. Να βρει προσωπικό, βασικά μεταφραστές, καθώς δεν μιλούσαν αγγλικά αλλά και να κάνει εσωτερικές μετακινήσεις στους ξενώνες για να μπορούν να μείνουν και τα 16 άτομα από την Ουκρανία μαζί. Η ίδια η κ. Κουβελάκη μίλησε με τα εννιά αγόρια που μένουν σε έναν από τους ξενώνες που χρηματοδοτεί η ολλανδική κυβέρνηση σε συνεργασία με τη ΜΚΟ «Movement On The Ground» και τους εξήγησε πως θα έπρεπε την ίδια κιόλας ημέρα να χωριστούν και να μετακομίσουν σε άλλο ξενώνα. Είχε άγχος για το πώς θα το πάρουν και συγκινήθηκε πολύ από το πόσο υποστηρικτικά ήταν: Φεύγοντας, άφησαν για τα παιδιά δώρα και κάρτες. Εκτοτε τους επισκέπτονται συχνά, παίζουν με τα μικρότερα και μοιράζονται με τα μεγαλύτερα τις ιστορίες τους. Και εκείνα έχουν βιώσει πόλεμο και την προσφυγιά και είχαν κάνει ένα αντίστοιχο επικίνδυνο ταξίδι – εκείνα βέβαια τελείως μόνα τους. Η συνύπαρξή τους, σε ένα τόσο ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, είναι θεραπευτική για όλους.
Η προσαρμογή
Στην Ελλάδα τα παιδιά από την Ουκρανία βρίσκονται ήδη έναν μήνα. Παρότι η σχολική χρονιά είχε σχεδόν τελειώσει, η κ. Κουβελάκη μίλησε με το νηπιαγωγείο του Μωραΐτη και δύο δίδυμα αγόρια ξεκίνησαν να πηγαίνουν εκεί σχολείο. Η δασκάλα τους η Κλειώ έμαθε στους μαθητές τις ουκρανικές λέξεις για να τα καλωσορίσουν – έχουν προσαρμοστεί τόσο καλά που ήδη συζητάνε μήπως η συνοδός τους σταματήσει να πηγαίνει μαζί τους. Τα τρία μικρότερα πάνε στο νηπιαγωγείο «Αγγελουλούδια». Εκεί, τυχαία, πήγαινε ήδη ένα παιδί με καταγωγή από την Ουκρανία και η μητέρα του βοηθάει εθελοντικά με τη μετάφραση. Τα μεγαλύτερα παρακολουθούν μαθήματα στο ουκρανικό σχολείο στην Κιβωτό του Kόσμου, αλλά και μέσω τηλεκπαίδευσης, που ακόμα λειτουργεί στη χώρα τους, για να μη χάσουν τη σχολική χρονιά. Και τα δέκα παιδιά συμμετέχουν σε όλες τις δραστηριότητες του «Ηome Project» με τα άλλα παιδιά των ξενώνων: τα Σαββατοκύριακα το μεγαλύτερο κορίτσι παρακολουθεί μαθήματα στο ACS, τα μικρότερα παίζουν στη σχολή Μωραΐτη. Μέρα με τη μέρα οι άνθρωποι του ξενώνα τα βλέπουν να ανοίγονται και να κάνουν νέους φίλους. Η επικοινωνία του «Home Project» με το ορφανοτροφείο στην Ουκρανία, αλλά και του κ. Μοσκώφ με το υπουργείο στο Κίεβο, είναι συχνή. Και ενώ αρχικά εστιαζόταν στα δέκα αυτά παιδιά και τον σχεδιασμό πως ίσως τον Σεπτέμβριο επέστρεφαν στη χώρα τους, την περασμένη εβδομάδα συζητήθηκε για πρώτη φορά το ενδεχόμενο να έρθουν και άλλα παιδιά στην Ελλάδα. Στην τηλεδιάσκεψη που έγινε σε υπουργικό επίπεδο, το μήνυμα ήταν σαφές: εάν δεν μεταφερθούν άμεσα παιδιά από τα ιδρύματα, κινδυνεύουν να χαθούν.
Μαριάννα Κακαουνάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου