Βία στα σχολεία

Η βία στα σχολεία, και ευρύτερα στους χώρους της παιδείας, είναι άραγε ένα παλιό ή ένα νέο θέμα, ίσως αναρωτιούνται κάποιες/οι. Σίγουρα πάντως το bullying (ο εκφοβισμός) κάνει όλο και περισσότερο την εμφάνισή του στον δημόσιο λόγο και ειδικά στο μιντιακό πεδίο. Σπάνιες είναι όμως οι ουσιαστικές αναφορές στα γενεσιουργά αίτια της βίας, στην πρόληψή της.

Συνήθως η αποκλειστική εστίαση είναι στο ατομικό δράμα, στην ανθρωποφαγία, στην εύκολη τηλεθέαση που οδηγεί σύντομα στη λήθη. Ακόμα σπανιότερα βλέπουμε θεσμικές πράξεις από την ίδια την πολιτεία ώστε να αντιμετωπιστεί με συστημικό τρόπο η (ανα)παραγωγή της βίας στους χώρους της εκπαίδευσης και της οικογένειας.

Αντίθετα, παρακολουθούμε ολοένα και συχνότερα νεοφιλελεύθερα αφηγήματα για τη βία, αφηγήματα που μισούν οτιδήποτε δημόσιο, κρατικό, προσβάσιμο και δωρεάν, πράξεις που εχθρεύονται την παιδική και νεανική ηλικία. Προσχεδιασμένες δηλώσεις, που υποτιμούν τη νοημοσύνη των πολιτών, με σκοπό να διαβάλουν συγκεκριμένες κοινωνικές-εργασιακές ομάδες καθώς και τους χώρους όπου αυτές βρίσκονται. Αυτές τις μέρες παρακολουθούμε ένα κρεσέντο αστυνομικής βίας απέναντι σε φοιτητές και φοιτήτριες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, με αναίτιες συλλήψεις, σχηματισμό δικογραφιών εναντίον τους, τη στιγμή που οι ίδιες οι νέες/νέοι είναι τα θύματα άγριων ξυλοδαρμών, που καταλήγουν συχνά σε σοβαρότατους τραυματισμούς.

Αντίστοιχα, λίγες ημέρες μετά την αυτοκτονία του 14χρονου μαθητή, ο οποίος, σύμφωνα με καταγγελίες συμμαθητών του, ήταν θύμα σχολικού εκφοβισμού, τα δημόσια σχολεία και οι εκπαιδευτικοί τους έγιναν εκ νέου στόχος από τον έκπτωτο συνδικαλιστή της ΕΛ.ΑΣ. Σταύρο Μπαλάσκα, που δήλωσε στην τηλεόραση ότι τα περιστατικά εκφοβισμού παρουσιάζονται μόνο στα δημόσια σχολεία και όχι στα ιδιωτικά.

Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, ο κ. Κόπτσης, δηλώνει ότι η σχολική βία αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο και πως «έχει αποδειχτεί ότι το 90% οφείλεται σε γονεϊκά πρότυπα». Τέτοιες δηλώσεις δεν είναι απλά αναληθείς και πλήρως αντιεπιστημονικές αλλά απαράδεκτες και επικίνδυνες γιατί αποσιωπούν την ευθύνη της πολιτείας για στοχευμένες παρεμβάσεις και λήψη παιδαγωγικών μέτρων και μεταθέτουν την ευθύνη γενικώς και αορίστως στην κοινωνία και τις οικογένειες.

Από την άλλη, εμείς οι εκπαιδευτικοί ξέρουμε καλά ότι η βία, σε όλες της τις μορφές, μειώνεται αισθητά σε συνεργατικά και μη ανταγωνιστικά σχολικά περιβάλλοντα, με εγκαθίδρυση και λειτουργία συμμετοχικών και δημοκρατικών θεσμών στην τάξη, την αυλή, την κοινότητα, που επιτρέπουν τη βίωση της δημοκρατίας και την καλλιέργεια του σεβασμού, της αλληλεγγύης, της απάλειψης των εντάσεων και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, στη βάση κανόνων που διαμορφώθηκαν από την ίδια την εκπαιδευτική κοινότητα, με κυρίαρχη τη συμμετοχή των παιδιών. Τόσο η πολύχρονη πείρα μας όσο και η επιστημονική έρευνα και η διεθνής παιδαγωγική βιβλιογραφία στηρίζουν την παραπάνω διαπίστωση.

Κάνοντας μια αποτίμηση για τη φετινή σχολική χρονιά, μετά από δύο έτη τηλεκπαίδευσης, εν μέσω της συνεχιζόμενης υγειονομικής και αυξανόμενης κοινωνικο-οικονομικής κρίσης, εμείς οι εκπαιδευτικοί του «Σκασιαρχείου» μπορούμε να πούμε ότι οι παιδαγωγικές τεχνικές Φρενέ άνοιξαν εκ νέου δρόμους επικοινωνίας, ενσυναίσθησης και συμπερίληψης.

Στο ένθετο αυτό θα βρείτε σχετικά κείμενα συναδέλφων μας για το πώς (συν)εργάστηκαν φέτος (με) τα παιδιά, πώς δημιούργησαν και διεύρυναν δίκτυα αλληλεπίδρασης με πολλαπλές (υπερ)τοπικές κοινότητες παιδιών και εφήβων σπάζοντας συχνά και τα ηλικιακά όρια. Τέλος, σε συνέχεια του προβληματισμού που θέσαμε στο προηγούμενο ένθετο για την εντεινόμενη παιδική φτώχεια και τη γενικότερη κακοδαιμονία των παιδιών στη χώρα μας, μπορείτε να διαβάσετε μια τεκμηριωμένη κριτική ματιά στο είδος της συνεργασίας της Unicef με την ελληνική κυβέρνηση και στη συνεχή οπισθοχώρηση και έκλειψη του δημόσιου τομέα όπως και της ευθύνης της πολιτείας για σχεδιασμένη, δημόσια, επαρκώς χρηματοδοτημένη κοινωνική πολιτική προς όφελος όλων των πολιτών και πρώτα απ’ όλα των παιδιών.

Η Συντακτική Επιτροπή του Σκασιαρχείου

Βογανάτσης Δαμιανός - Δημοπούλου Φωτεινή - Μπαλτάς Μπάμπης - Μπάρκα Κατερίνα - Παούρη Κατερίνα - Παπαδόπουλος Χάρης - Σπήτα Βίκυ

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών