Στις 20 Νοεμβρίου γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα Παιδιού, την επέτειο της υπογραφής της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού από 140 κράτη παγκοσμίως – μαζί τους και από την Ελλάδα. Από το μακρινό 1989 έως σήμερα, και παρά την καλή θέληση και τις διεθνείς και σαφείς νομοθετικές μας υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στη χώρα μας εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά και ελλείψεις στην παιδική προστασία. Έχουμε πολλά και μεγάλα βήματα μπροστά μας για να προστατέψουμε, ως οφείλουμε, τα πιο ευάλωτα παιδιά μας – εκείνα που βρίσκονται χωρίς οικογένεια.
Στην Ελλάδα σήμερα οι δομές προστασίας παιδιών λειτουργούν χωρίς πιστοποίηση και χωρίς υποχρεωτικά μέτρα σωστής λειτουργίας, ενώ η υποστελέχωση των δομών του Δημοσίου, κυρίως όσον αφορά το επιστημονικό προσωπικό, είναι δραματική. Υπάρχει άμεση ανάγκη θεσμικού πλαισίου που να διασφαλίζει ελάχιστες προδιαγραφές σε εθνικό επίπεδο, όπως τον αριθμό προσωπικού ανάλογα με τα παιδιά που φιλοξενεί, το επίπεδο επιστημονικής κατάρτισής του και τη διεπιστημονικότητα των ομάδων, την κτιριακή επάρκεια αλλά και τη γενικότερη λειτουργία της δομής και τις δραστηριότητες των παιδιών στην κοινότητα.
Στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια η αντικατάσταση των ιδρυμάτων με μικρές κοινοτικές δομές και η άμεση αποκατάσταση παιδιών σε οικογένειες έχουν δρομολογηθεί εδώ και χρόνια, όχι μόνο ως βέλτιστη, αλλά ως κοινή πρακτική. Δεκάδες επιστημονικές έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη των παιδιών δείχνουν ότι ακόμη και μια σχετικά σύντομη παραμονή σε ίδρυμα επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξή τους και έχει διά βίου συνέπειες στη συναισθηματική ευημερία και στη συμπεριφορά τους. Κάθε παιδί έχει ανάγκη την εξατομικευμένη φροντίδα, η οποία είναι αδύνατη ακόμα και στο καλύτερο ίδρυμα. Στην Ελλάδα, ενώ ψηφίστηκε ο νόμος περί αναδοχής, το απαραίτητο προσωπικό για να υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν υπάρχει πουθενά. Απαιτείται η διεύρυνση των συνεργασιών με φορείς εξειδικευμένους στο αντικείμενο, συμπεριλαμβανομένων και ιδιωτικών, για να ξεπεραστεί η αδυναμία επαρκούς και επαρκώς εξειδικευμένης στελέχωσης των φορέων προστασίας. Απαιτείται επίσης το σταδιακό κλείσιμο μεγάλων ιδρυμάτων και η δημιουργία μικρών σχημάτων φροντίδας οικογενειακού πλαισίου, με λίγα παιδιά για μικρό χρονικό διάστημα, εντός της κοινότητας και όχι απομονωμένα.
Το πρόβλημα των παιδιών στα νοσοκομεία είναι ακόμη μία έκφανση των προβλημάτων λειτουργίας των δομών παιδικής προστασίας. Τα παιδιά-θύματα κακοποίησης παραμένουν στα νοσοκομεία Παίδων χωρίς φροντίδα για μήνες, κυρίως λόγω της καθυστέρησης απορρόφησής τους από τις προνοιακές δομές. Αν οι δομές παιδικής προστασίας και η αποϊδρυματοποίηση λειτουργούσαν σωστά, κανένα παιδί δεν θα παρέμενε κολλημένο σε νοσοκομείο χωρίς ιατρικό λόγο.
Δυστυχώς, παρά τη μεγάλη ευαισθησία της, οι αντιλήψεις της κοινωνίας για την προστασία των ευάλωτων παιδιών παραμένουν αναχρονιστικές – κυρίως λόγω της έλλειψης γνώσης και ενημέρωσης από ένα σύστημα που υποστηρίζει τον εαυτό του. Στην Ελλάδα η παραμονή σε ίδρυμα έως την ενηλικίωση είναι η κυρίαρχη και αυτονόητη μορφή φροντίδας για τα παιδιά χωρίς οικογένεια και το έργο των ιδρυμάτων στηρίζεται από εκατοντάδες χορηγούς και χιλιάδες πολίτες. Με συγκίνηση εναποθέτουμε τη φροντίδα των πιο ευάλωτων παιδιών μας σε δομές υποστελεχωμένες και ανεξέλεγκτες, σε ανθρώπους χωρίς εμπειρία ή κατάρτιση. Η πραγματικότητα αυτή δεν συνάδει με τις γνώσεις που πλέον έχουμε για την επαρκή προστασία των παιδιών χωρίς οικογένεια και τις αναπτυξιακές, ψυχολογικές και συναισθηματικές ανάγκες του κάθε παιδιού. Είναι χρέος όλων μας να ανοίξουμε αυτή τη συζήτηση στην κοινωνία με ειλικρίνεια.
Η λύση ειναι μονόδρομος: ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο, ποιοτική φροντίδα οικογενειακού τύπου με μικρά σχήματα με λίγα παιδιά, εξατομικευμένη προσέγγιση για το κάθε παιδί, κατάρτιση και εξειδίκευση του προσωπικού φροντίδας, αποκατάσταση του κάθε παιδιού σε οικογενειακό πλαίσιο το συντομότερο δυνατό. Εξίσου σημαντικά είναι και τα προγράμματα πρόληψης και ενδυνάμωσης της οικογένειας για την αποφυγή του χωρισμού της εξαρχής.
Πρόληψη και άμεση οικογενειακή αποκατάσταση: αυτό είναι λοιπόν το στοίχημα της παιδικής προστασίας. Η ιδρυματική φροντίδα, όπως την ξέρουμε και τη στηρίζουμε, πρέπει να αποτελέσει παρελθόν και η παιδική προστασία πρέπει άμεσα να εκσυγχρονιστεί ακολουθώντας τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώσει σε μια οικογένεια και κανένα παιδί δεν πρέπει να αφήσουμε πίσω σε αυτήν την προσπάθεια.
Μυρτώ Ξανθοπούλου, σύμβουλος Στρατηγικής για τη Φιλανθρωπία και την Κοινωνία των Πολιτών και σύμβουλος Συνηγορίας στα Παιδικά Χωριά SOS.
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου