της Μαρίσσας Δημοπούλου στο protagon
Το πρώτο πλάνο του βίντεο κεντράρει στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου των ακτιβιστών που αναζητούν το Θεραπευτήριο Χρόνιων Παθήσεων (ΘΧΠ) Λεχαινών. «Δεν ήρθαμε εδώ ως επισκέπτες, δεν κλείνουμε ραντεβού, βρισκόμαστε εδώ για να κάνουμε κατάληψη, να δούμε και να καταγγείλουμε τις συνθήκες του ιδρύματος», εξηγεί με ψυχραιμία ο Αντώνης Ρέλλας, εκπρόσωπος της Κίνησης Χειραφέτησης ΑμεΑ, στα μέλη του προσωπικού του ιδρύματος που προσπαθούν να τους εμποδίσουν.
Αντιδρούν γιατί ο φακός τους πιάνει απροετοίμαστους. Οι 55 περιθαλπόμενοι του ιδρύματος είναι καθηλωμένοι στα κρεβάτια τους με ιμάντες. Δεμένοι καρποί πισθάγκωνα, σώματα ακινητοποιημένα με το ένα χέρι τεντωμένο πάνω δεξιά και το άλλο λυγισμένο κάτω αριστερά, σώματα εξαναγκασμένα σε εμβρυική στάση και άλλα πιο «ελεύθερα», στην «ασφάλεια» των απροσπέλαστων κρεβατιών - κλουβιών. Η κάμερα δείχνει ένα-ένα τα κρεβάτια και ο φακός ζουμάρει στα πρόσωπα που κινούνται νωχελικά και ανήκουν σε μικρά παιδιά και ενήλικες, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν εγκαταλειφθεί από τους δικούς τους –«κάποιοι δέχονται ακόμα επισκέψεις από τους γονείς τους», σύμφωνα με τον κ. Ρέλλα.
Οι νοσηλευτές και υπάλληλοι του κέντρου εξηγούν: «Δεν γίνεται αλλιώς, με τόσο λίγα άτομα να τους επιτηρούν, θα κάνουν κακό στους εαυτούς τους, αυτός που βλέπετε τώρα μπορεί να κάνει ζημιά στον εαυτό του». Τα δεσμά λύνονται τα βράδια, όταν, μετά την κατανάλωση ειδικών φαρμάκων, οι τρόφιμοι κοιμούνται, ενώ επιτρέπεται μια εικοσάλεπτη βόλτα την ημέρα, με τη συνοδεία, πάντα, ενός νοσηλευτή ή μίας νοσηλεύτριας που πάντοτε φορά ιατρική ποδιά και γάντια.
Το ΘΧΠ άνοιξε, ως Κέντρο Περίθαλψης Παίδων (ΚΕΠΕΠ), το 1989, αλλά σήμερα φιλοξενεί παιδιά και, κατεξοχήν, ενήλικες που πάσχουν από ψυχοσωματικές ή διανοητικές διαταραχές. Βρίσκεται στα όρια των Λεχαινών στο νομό Ηλείας, είναι δηλαδή απομονωμένο, σχεδόν εκτοπισμένο, από την κωμόπολη. Απέναντί του βρίσκεται ένας σταθμός της ΔΕΗ, στον περιβάλλοντα χώρο του υπάρχει μια εγκαταλελειμμένη παιδική χαρά, ενώ στην ταράτσα του κτιρίου στέκει θριαμβευτικά ο σταυρός μιας εκκλησίας. Το ΘΧΠ ανήκει στην Ιερά Μονή Χρυσοπηγής.
Ύστερα από τέσσερις ημέρες κατάληψης στο ίδρυμα, οι ακτιβιστές της Κίνησης Χειραφέτησης ΑμεΑ έχουν στα χέρια τους ένα 17λεπτο βίντεο που δείχνει ατροφικά από τη μηχανική καθήλωση σώματα, χλωμά από τις ώρες εγκλεισμού πρόσωπα και μουδιασμένα από τον αποκλεισμό μυαλά. Ένα ντοκουμέντο το οποίο τα μέσα ενημέρωσης και οι αρχές και συγκεκριμένα το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στο οποίο υπάγεται το ίδρυμα, δεν θα μπορέσουν να θάψουν. Οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ΑμεΑ το τιτλοφόρησαν «Από το άσυλο στην κοινωνία», το παρουσίασαν τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου, στις 12:00, στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ και θα το προβάλουν στο κοινό σήμερα, Πέμπτη 19 Νοεμβρίου, στις 21:00, στο Θέατρο Εμπρός.
Ήδη έχουν κάνει τρεις καταθέσεις στην Εισαγγελία Αμαλιάδας, ενώ κατά τη διάρκεια της τετραήμερης κατάληψή τους (4-8 Νοεμβρίου), τα μέλη της Κίνησης Χειραφέτησης ΑμεΑ έλαβαν μια απάντηση από το αρμόδιο Υπουργείο μέσα από ένα δελτίο Τύπου: «Το Υπουργείο έχει πλήρη συνείδηση των προβλημάτων που έχει παραλάβει. Ξέρουμε ότι τα δύο σημαντικότερα προβλήματα είναι η έλλειψη προσωπικού, ιδίως ιατρικού, νοσηλευτικού και επιστημονικού και οι ανεπαρκείς υποδομές».
Οι ακτιβιστές που πήγαν εκεί, αυτοπροσώπως, ξέρουν καλύτερα. Η μυρωδιά του χώρου είναι ένα μίγμα από «σκατά, χλωρίνη και Glade», η σίτιση γίνεται «με την αποκλειστική χορηγία του ντόπιου πληθυσμού και σε πολτοποιημένη μορφή για να τρέφονται (μικροί και μεγάλοι) γρήγορα και εύκολα», οι δομές του ιδρύματος αποτελούνται από δωμάτια που φιλοξενούν από δύο έως οκτώ ανθρώπους ενώ το νοσηλευτικό προσωπικό περιορίζεται σε επτά μέλη και το βοηθητικό σε 22, τα οποία, συνολικά, εργάζονται σε τρεις βάρδιες των δύο». Η θέρμανση «καλύπτεται μόνο από τη λειτουργία κλιματιστικού και κάποιων αερόθερμων».
Εικόνες μεσαιωνικές που γεννά η κρίση; Περιγραφές που δεν έχουν καμία σχέση με τις οικογενειακού τύπου μονάδες και δομές που φροντίζουν ανθρώπους με αναπτυξιακά προβλήματα στην υπόλοιπη Ευρώπη; Πράγματι, τέτοιες εικόνες σπανίζουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αλλά όχι, «η κατάσταση στο ίδρυμα δεν είναι προϊόν της κρίσης», όπως επισημαίνει ο κ. Ρέλλας, σκηνοθέτης με δυνατό ακτιβιστικό έργο για τα δικαιώματα των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες. Οι εικόνες του 2015 ήταν ίδιες το 2005. Δεν άλλαξαν το 2011, ακόμα και μετά την δημοσίευση μιας αποκαλυπτικής μαρτυρίας στην Ελευθεροτυπία ή το σχετικό πόρισμα του Βοηθού του Συνηγόρου του Πολίτη, Γιώργου Μόσχου. Και οι συνθήκες δεν βελτιώθηκαν όταν το θέμα έφτασε στον ΟΗΕ το 2012 ή στο βρετανικό BBC, το 2014.
Τι άλλαξε από τότε; Δημιουργήθηκαν κρεβάτια-κλουβιά και αυτά βάφτηκαν σε απαλά χρώματα, που συνήθως ντύνουν παιδικά δωμάτια (λουλακί και φιστικί). Η καθήλωση των περιθαλπόμενων δεν σταμάτησε. Εκσυγχρονίστηκε. Παράδειγμα το λεγόμενο «soft room», στο οποίο περνά, απομονωμένη, τις μέρες και τις νύχτες της το κορίτσι της φωτογραφίας και το οποίο κόστισε στο ίδρυμα 15.000ευρώ. Είναι επενδυμένο με αφρολέξ, έχει τεχνητό -και όχι φυσικό- φωτισμό που δεν σβήνει ποτέ και μια γυάλινη πόρτα που χωρίζει την περιθαλπόμενη από το διάδρομο και στην οποία κολλάει το πρόσωπό της η μικρή όταν αντικρύζει τους ακτιβιστές της Κίνησης Χειραφέτησης ΑμεΑ.
Το νοσηλευτικό προσωπικό βρίσκεται σε θέση άμυνας. Μιλώντας στο Protagon.gr, η υπεύθυνη του νοσηλευτικού προσωπικού του ΘΧΠ, Κούνα Χρυσούλα, που μετά τις καταγγελίες που δέχθηκε το ίδρυμα έπρεπε να καταθέσει στο αστυνομικό τμήμα, δηλώνει ότι «εμείς είμαστε εκτελεστικά όργανα με οδηγίες από ψυχιάτρους» και ισχυρίζεται ότι «όσα βγαίνουν προς τα έξω είναι μια μόνο σειρά επιχειρημάτων». Μα το ίδιο το βίντεο δείχνει παιδιά καθηλωμένα στα κρεβάτια, τη ρωτώ εγώ. «Ο σωστός όρος δεν είναι η μηχανική καθήλωση, αλλά ο ‘προστατευτικός κλινοστατισμός και γίνεται για την προστασία των περιθαλπόμενων», μου απαντά η κ. Κούνα, προσθέτοντας ότι οι ίδιοι οι νοσηλευτές «είναι ήρωες, έχουν υπερβεί το εγώ τους και τελούν ένα ψυχοφθόρο λειτούργημα, 24 ώρες το 24ωρο». Εξάλλου, λέει, «δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο πέρα από το να περιμένουν από τους υπεύθυνους να αλλάξει η κατάσταση και να ενισχυθεί το προσωπικό».
Δεν αρκεί, όμως, η ενίσχυση του προσωπικού ή η αποϊδρυματοποίηση, σύμφωνα με τα μέλη της Κίνησης Χειραφέτησης των ΑμεΑ. Μία από αυτούς, η Έρη Σαμικού, διδάκτωρ του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, δήλωσε ότι «οι Λεχαίνες είναι το σημείο αναφοράς για το μετασχηματισμό ολόκληρης της ιατροκεντρικής αντίληψης», αναφερόμενη στις οδηγίες των δύο (ανώνυμων) ψυχιάτρων, που εξ αποστάσεως κατευθύνουν τη φαρμακευτική αγωγή και συνιστούν τη μηχανική καθήλωση των περιθαλπόμενων.
Στον απόηχο της κατάληψης των ακτιβιστών και λίγες ώρες αφού πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη Τύπου, επισκέφθηκε το ίδρυμα ο διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας, Βασίλης Δημόπουλος, όπου και συναντήθηκε με τον πρόεδρο του ΘΧΠ και διοικητή των Προνοιακών Ιδρυμάτων Δυτικής Ελλάδας, Απόστολο Λαζαρόπουλο, ώστε να δρομολογηθεί η συνεργασία των δύο φορέων. Όπως ενημερώνει το ilialive.gr, κατέληξαν σε μια προσωρινή λύση, που προβλέπει την καθημερινή παρουσία παθολόγου ή γενικού γιατρού στο ίδρυμα και την σχεδόν καθημερινή παρουσία παιδιάτρου, καθώς και τις τακτικές επισκέψεις νευρολόγων ή παιδοψυχιάτρων.
Αν εφαρμοστούν οι προτάσεις, οι γιατροί έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους. «Σκεφτείτε να ζούσατε ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους και να σας τάιζαν με μπιμπερό. Ακόμα και δείκτη νοημοσύνης 400 να είχατε, θα ήσαστε φυτό», δήλωσε, τη Δευτέρα το μεσημέρι μετά την προβολή του βίντεο, ο Ανδρέας Κουζέλης, κοινωνιολόγος και συγγραφέας που έχει εκδώσει πολλά βιβλία για την «αναπηρία» ως κοινωνική κατασκευή. «Η Βάσω, η μητέρα μου, είναι αναλφάβητη», είπε. «Όταν, το 1974, της πρότεινε ο θείος μου να με βάλει σ’ ένα ίδρυμα, λίγο έξω από την Πάτρα, του απάντησε: “θα σου φέρω το βάζο στο κεφάλι”. Βρίσκομαι κατά λάθος εδώ σήμερα».
*Η Μαρίσσα Δημοπούλου είναι δημοσιογράφος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου