Διαβάζοντας δυνατά σε μεγάλα παιδιά: γιατί είναι σημαντικό.

Διαβάζοντας για δέκατη φορά μέσα σε 2 ώρες το ίδιο βιβλίο στο δίχρονο ανιψιό μου, σκέφτηκα ότι τα βάσανά μας θα τελειώσουν στην πρώτη Δημοτικού που θα μάθει να διαβαζει μόνος του. Μετά όμως θυμήθηκα βράδια στο χωριό, όπου μια σταλίτσα ατομάκι, κοιμόμουν ακούγοντας τον μπαμπά μου να μου διαβάζει “Τα μυστικά του Βάλτου”, ένα τεράστιο βιβλίο που σίγουρα εκείνη την εποχή ζύγιζε περισσότερο από εμένα. Και τότε κατάλαβα την σκληρή αλήθεια: θα περάσουμε πολλά χρόνια διαβάζοντας στον μπόμπιρα… 

Διαβάστε το παρακάτω άρθρο για να δείτε πόσο σημαντικό είναι και γιατί να διαβάζουμε λογοτεχνία στα παιδιά μας, ακόμα και όταν αυτά ξέρουν ανάγνωση. 

Διαβάζοντας δυνατά σε μεγάλα παιδιά: γιατί είναι σημαντικό. 

Η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Jessica Lahey διαβάζει δυνατά Σαίξπηρ και Ντίκενς στους μαθητής της 7ης και 8ης τάξης, αλλάζοντας τη φωνή της. Οι μαθητές της λατρεύουν να την ακούνε και μερικές φορές, όταν παρασύρονται από την ιστορία, τους επιτρέπει να ξαπλώνουν στο πάτωμα, να κλείνουν τα μάτια και να την ακούν, απολαμβάνοντας τη διαδικασία. Η Lahey διαβάζει στους μαθητές της και μικρές ιστορίες δυνατά. 

Ενώ η δυνατή ανάγνωση του Ντίκενς, βοηθάει τα παιδιά να συνηθίσουν αυτό το βικτοριανό λογοτεχνικό στυλ, η Lahey αναφέρει ότι της δίνει την δυνατότητα να σταματά και να εξηγεί ρητορικά και λογοτεχνικά τεχνάσματα που τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν απο μόνα τους. Και όταν διαβάζουν Μάκβεθ, μοιράζουν τους ρόλους, γιατί «έτσι πρέπει να τα βιώνει κανείς». 

«Τα λόγια που μοιράζονται έχουν δύναμη, μια ενέργεια που δεν μπορείς να πάρεις από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο»

Το μεγαλόφωνο διάβασμα σε μεγάλα παιδιά 

- ακόμα και 14 χρονών που μπορούν άνετα να διαβάσουν από μόνα τους- έχει ακαδημαϊκά και συναισθηματικά οφέλη, λέει ο Jim Trelease, ο οποίος θα μπορούσε άνετα να χαρακτηριστεί ως ο βασιλιάς της μεγαλόφωνης ανάγνωσης. Ο Trelease, ένας δημοσιογράφος από τη Βοστόνη, μετέτρεψε το πάθος του να διαβάζει δυνατά στα παιδιά του στο “Read – Aloud Handbook” το 1979. Από τότε, το βιβλίο αυτό έχει γίνει best seller και έχει πουλήσει πολλά εκατομμύρια αντίτυπα. Τον Ιούνιο θα γίνει η 7η και τελευταία έκαδοσή του. 

Προφανώς ο Trelease πιστεύει σθεναρά στην αξία της μεγαλόφωνης ανάγνωσης στα παιδιά όλων των ηλικιών. «Ο πρώτος λόγος για να διαβάζει κανείς δυνατά σε παιδιά μεγάλης ηλικίας είναι το γεγονός ότι το αναγνωστικό επίπεδο του παιδιού είναι χαμηλότερο από το επίπεδο της ακουστικής του ικανότητας περίπου μέχρι την 8η τάξη» λέει ο Trelease, αναφερόμενος σε μια μελέτη του Dr. Thomas G. Sticht το 1984που έδειξε ότι τα παιδιά μπορούν να καταλαβαίνουν βιβλία που δεν μπορούν να διαβάσουν (να αποκωδικοποιήσουν) από μόνα τους, όταν τους τα διαβάζει κάποιος άλλος. «Πρέπει να το ακούσεις πριν το πεις και πρέπει να το πεις πριν το διαβάσεις. Το διάβασμα σε αυτό το επίπεδο γίνεται μέσα από το αφτί». Έρευνα που έγινε σε παιδιά γυμνασίου έδειξε ότι το 58% των δασκάλων διαβάζουν δυνατά στους μαθητές τους – ένα ποσοστό που φτάνει το 100% στους ειδικούς παιδαγωγούς και στους δασκάλους που διδάσκουν ανάγνωση. Και ενώ στα παιδιά του middle school φαίνεται ότι αρέσει να τους διαβάζουν δυνατά, υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα για την «έκταση και την φύση» της δυνατής ανάγνωσης σε παιδιά 12- 14 ετών. «Η έρευνα υποδεικνύει ότι τα κίνητρα, το ενδιαφέρον και η εμπλοκή αυξάνονται όταν οι δάσκαλοι διαβάζουν δυνατά στα παιδιά» έγραψαν οι συγγραφείς της έρευνας Lettie K. Albright και Mary Ariail. Οι δάσκαλοι που ερωτήθηκαν στα πλαίσια της έρευνας ανέφεραν ότι ο νούμερο ένα λόγος που διάβαζαν δυνατά ήταν η επιθυμία τους να λειτουργήσουν ως πρότυπα για τους μαθητές τους. Ο Trelease αναγνωρίζει ότι το να λειτουργεί κανείς σαν πρότυπο για τη χαρά της ανάγνωσης είναι πολύ σημαντικό, αλλά αναφέρει ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι που καθιστούν αναγκαία τη μεγαλόφωνη ανάγνωση στα παιδιά. «Ας δούμε ένα 9χρονο παιδί που μόλις έχει τελειώσει 2 χρόνια γεμάτα πολλή δουλειά, πολλή εξάσκηση, που είναι ικανός αναγνώστης και θεωρεί την ανάγνωση μια γλυκιά εμπειρία» αναφέρει. Όταν ο δάσκαλος τους διαβάζει καλά βιβλία που είναι πάνω από το αναγνωστικό τους επίπεδο, τους δείχνει ότι το καλό πράγμα – τα πραγματικά υπέροχα βιβλία- πρόκειται να έρθουν σε λίγο, αν εξακολουθήσουν να προσπαθούν. Αυτή τη τακτική, το να «διευρύνουμε το μενού» είναι πολύ πιο σημαντική στην περίπτωση που το παιδί έχει δυσκολίες στην ανάγνωση. 

Σύμφωνα με την «περιπλανώμενη» εκπαιδευτικό Dr. Jessica Voigts, η οποία δίδαξε την κόρη της στο σπίτι (homeschool), η δυνατή ανάγνωση στο παιδί μπορεί να κάνει το διάβασμα ευχάριστο για κάποιον με δυσλεξία. «Το να διαβάζουμε μαζί – με εκείνη να βλέπει τις λέξεις καθώς τις διαβάζω και στη συνέχεια αλλάζοντας ρόλους- είναι ένας τρόπος να είμαστε μαζί, να γνωρίζουμε τον κόσμο, να μοιραζόμαστε μια κοινή ευχαρίστηση. Της διαβάζω περίπου για τα 2/3 του χρόνου και στη συνέχεια μου διαβάζει εκείνη για το υπόλοιπο 1/3 του χρόνου. Δίνουμε η μια το βιβλίο στην άλλη, αν και συνήθως καθόμαστε δίπλα – δίπλα».

Και μολονότι η κόρη της δυσκολεύεται, η Voigt παραδέχεται ότι δεν διαβάζει στην κόρη της μόνο για τα ακαδημαϊκά οφέλη που έχει μια τέτοια συμπεριφορά. «Είναι μια περίοδος – η προεφηβεία, η εφηβεία όταν η ζωή είναι γεμάτη τρέλα. Αυτός είναι ένας τρόπος να ηρεμείς, να υπάρξεις, κάτι στο οποίο βασίζεσαι καθημερινά. Οι λέξεις που μοιράζονται έχουν δύναμη, μια ενέργεια που δεν μπορείς να βρεις από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο» λέει. 

Για τον Trelease, η δύναμη των λέξεων που μοιράζονται είναι ένας σημαντικός λόγος για να συνεχίσει κανείς να διαβάζει στα παιδιά του, ακόμα και όταν μπορούν πια και μόνα τους. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές παρεμβάλλουν ερωτήσεις, να ασχοληθούν με δύσκολα και πολύπλοκα θέματα που συμβαίνουν στους ήρωες της ιστορίας και όχι σε αυτούς. «Γιατί νομίζεις ότι τόσες πολλές παιδικές ιστορίες έχουν ορφανά σαν χαρακτήρες τους ; Επειδή κάθε παιδί είτε φοβάται είτε φαντασιώνεται ότι θα γίνει ορφανό». Μολονότι ο Trelease υποστηρίζει ότι το διάβασμα δυνατά μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους και συσκευές (πχ μπορείς να ακούσεις ένα βιβλίο σε CD) η Lahey διαβάζει από πραγματικά βιβλία από χαρτί, έχοντας σημειώσεις στο περιθωριό τους. Πρόσφατα ο Trelease έλαβε ένα γράμμα από μια συνταξιούχο δασκάλα που ξαναβρέθηκε με τους μαθητές της μέσω του διαδικτύου μετά από 30 χρόνια. Όταν τους ρώτησε τι θυμούνται πιο πολύ από την τάξη της, εκείνοι απάντησαν τα βιβλία που τους είχε διαβάσει. 

Απόδοση του άρθρου Why Reading Aloud to Older Children Is Valuable της Holly Korbey

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός