Άποψη: Οι κατατακτήριες εξετάσεις στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί καταγραφή των προβληματισμών των Παδουβά Μαρία, Κουφοπούλου Πηνελόπη και Νιάρχου Νικήτα.

Οι κατατακτήριες εξετάσεις στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία:

Οι παρενέργειες της προετοιμασίας των μαθητών και η φενάκη της εκλεκτικής Αρίστευσης.

Η φετινή εμπειρία της προετοιμασίας και η πραγματοποίηση των κατατακτηρίων εξετάσεων στα σχολεία μας, αποτέλεσε πηγή έντονου προβληματισμού για τους καθηγητές που τις αντιμετώπισαν και τις υπηρέτησαν ως θεσμό. Θεωρήσαμε -μερικοί από μας- απαραίτητο να δημοσιοποιήσουμε τις πρώτες σκέψεις μας. Ελπίζουμε έτσι να αρχίσει μια συζήτηση που να αφορά το θεσμό των εξετάσεων στα Π.Π σχολεία, όχι μόνο σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής τους, την επιλογή των θεμάτων, την έκδοση των αποτελεμάτων αλλά και τη γενικότερη στόχευση και φιλοσοφία τους. Το κείμενο αυτό περιλαμβάνει απόψεις και άλλων συναδέλφων -εκτός των υπογραφόντων- που προφανώς συμφώνησαν με το περιεχόμενό του και συμμερίζονται την αγωνία μας αλλά προτίμησαν να μην δημοσιοποιηθεί η ταυτότητά τους...

Η σχολική χρονιά από την πλευρά των παιδιών που προετοιμάζονταν

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς τα παιδιά της Γ΄γυμνασίου του Π.Π Ζαννείου γυμνασίου αλλά και του Π.Π.γυμνασίου της Ιωνιδείου ασχολούνταν σχεδόν αποκλειστικά με τη γλώσσα και με τα μαθηματικά. Η αντιμετώπισή τους θύμιζε την κατάσταση των μαθητών της Γ΄λυκείου. Δεν παρακολουθούσαν πια τα άλλα μαθήματα με ενδιαφέρον, ιδιαίτερα μετά τα Χριστούγεννα που άρχισε η μεγάλη πίεση από τα φροντιστήρια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι η χρονιά που προσπαθούν να πάρουν κάποιο δίπλωμα σε μια ή και δύο ξένες γλώσσες, τα παιδιά στην ουσία «έχασαν το σχολείο» τόσο σε μαθησιακό όσο και σε βιωματικό επίπεδο.

Σε ερωτήσεις για τους λόγους που δεν αποδίδουν π.χ. στο μάθημα της Ιστορίας ή απάντηση των πιο πολλών ήταν πως θα τους ενδιέφερε, αν είχαν περισσότερο χρόνο, γιατί η σύγχρονη Ιστορία είναι ελκυστική, αλλά συμπλήρωναν ότι η πίεση που υφίστανται λόγω των εξετάσεων είναι μεγάλη. Κάτι ανάλογο πιθανότατα συνέβη και στα άλλα γυμνάσια για τους μαθητές υποψήφιους για τις εξετάσεις στα Π.Π. λύκεια.

Οι εξετάσεις για τα παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου

Τα παιδιά του Δημοτικού δεν είναι συνηθισμένα σε τέτοιου τύπου διαγωνισμούς, όσο κι αν τα φροντιστήρια είχαν προσπαθήσει να τα προετοιμάσουν. Η ψυχική πίεση ήταν προφανώς πολύ μεγάλη και στην περίπτωση κάποιων παιδιών τραυματική. Τα περισσότερα έδειχναν να τα έχουν χαμένα πράγμα που φανέρωνε η φοβερά αμήχανη σιωπή στις αίθουσες πριν έρθουν τα θέματα. Από την άλλη, οι γονείς που μετά την αποχώρηση των παιδιών, όλοι τους περίμεναν στο προαύλιο ή στο δρόμο, έμοιαζαν με προπονητές που αγχωμένοι έδιναν τις τελευταίες οδηγίες πριν την έναρξη του αγώνα. Θα πείτε πως κανείς δεν τους υποχρέωσε να μπουν σε αυτή τη διαδικασία... Είναι όμως έτσι;

Η αυξημένη ζήτηση των Πρότυπων Πειραματικών θα πρέπει, νομίζουμε, να ερμηνευτεί όχι ως συγκατάνευση στο θεσμό των εξετάσεων αλλά ως κίνηση απελπισίας πολλών γονιών που επιζητούν μια νησίδα ασφαλείας για τα παιδιά τους σε ένα δημόσιο σχολείο που μοιραία αποδυναμώνεται, καθώς αντιμετωπίζει εμπόδια ανυπέρβλητα όχι μόνο εξαιτίας της καταδίκης του σε έλλειψη πόρων αλλά και των πολλών «τυφλών», δίχως ποιοτικά κριτήρια, μεταρρυθμίσεων που δυσκολεύουν αφάνταστα το εκπαιδευτικό έργο και τη μαθησιακή διαδικασία.

Ωστόσο, το άγχος μικρότερων αλλά και μεγαλύτερων μαθητών ήταν τεράστιο, γιατί είχαν πλήρη συναίσθηση του σκληρού ανταγωνισμού (1 στους 2, 1 στους 5...τα νούμερα αμείλικτα) και επιπλέον οι μαθητές της Γ΄γυμνασίου αντιμετώπιζαν το φόβο ότι με την αποτυχία τους θα χάσουν τη συνέχεια της σχολικής ζωής με τους συμμαθητές και φίλους τους. Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τη διαδικασία ως μύηση και συγχρόνως πρόβα για τα δυσκολότερα που θα ακολουθήσουν στο Λύκειο. Να αποφανθεί ότι τέτοιες δοκιμασίες κάνουν τα παιδιά ανταγωνιστικούς ενήλικες και τα ωθούν στην επιδίωξη της επιτυχίας. Θα μπορούσε, όμως, να το χαρακτηρίσει όλο αυτό και ως άσκοπο ανθρωποβόρο βασανιστήριο.

Προφανώς οι οπτικές αυτές έχουν να κάνουν με την εικόνα και το όραμα της κοινωνίας του αύριο και τον τρόπο που οι δημιουργοί του θεσμού και οι υπηρετούντες σε αυτόν το οραματιζόμαστε…Οι εξετάσεις που ίσχυαν για τα Πρότυπα μερικές δεκαετίες πριν, ήταν γέννημα ενός εντελώς διαφορετικού εκπαιδευτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος και απόδειξη είναι ότι ελάχιστοι μαθητές, ίσως κανείς από εμάς, δεν έκανε φροντιστήριο για να επιτύχει .

Τα θέματα

Οι ενστάσεις μας, εδώ, θα επικεντρωθούν στη δυσκολία των θεμάτων των Μαθηματικών του Γυμνασίου. Το χάσμα με τις αντίστοιχες απαιτήσεις της Γλώσσας ήταν μεγάλο και η πρόθεση προφανής. Επιδιώκεται η ανάδειξη κυρίως μαθηματικών διανοιών! Με μία άλλη ανάγνωση υπερτονίζεται ό,τι είναι το χρήσιμο στην αυριανή ζωή των παιδιών. Εκεί αξίζει να επενδύσει κανείς, όπως αποφαίνεται μια μέγάλη ομάδα τεχνοκρατών συναδέλφων.

Γιατί να μη δίνεται, όμως, έμφαση και να μη ζητείται ως τεκμήριο της Άριστης επίδοσης ο καλλιεργημένος λόγος, γραπτός και προφορικός, πεμπτουσία κάθε σοβαρής πολιτικής παιδείας. Αλήθεια, γιατί τα παιδιά δεν διαγωνίστηκαν και στη Λογοτεχνία παράλληλα με την Ελληνική γλώσσα, κατ΄ αντιστοιχία με την εξέτασή τους στους δύο κλάδους των Μαθηματικών (Αλγεβρα, Γεωμετρία); Μήπως ζημιωθήκαμε π.χ. από τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Καζαντζάκη, το αρχαίο δράμα, τον Παπαδιαμάντη, το δοκιμιακό λόγο και τη φιλοσοφική ανησυχία που θεμελίωσε τον πολιτισμό και αμελούμε την αξία τους για τα παιδιά μας αλλά και για την ευημερία των ανθρώπων και των κοινωνιών τους. Παραγκωνίζουμε την αξία που έχει η ποιοτική καλλιτεχνική παιδεία καθώς και η ιστορική, η γλωσσική και η πολιτική σπουδή. Δεν πρέπει κάπως να αποδεικνύεται η Άριστη επίδοση σε αυτά ;

Οι εξετάσεις αυτές γίνονται για να δώσουν την ευκαιρία σε μαθητές που το επιθυμούν να δημιουργήσουν και να αριστεύσουν σε ένα καλό δημόσιο σχολείο, ή επιδιώκουν να ανιχνεύσουν το ειδικό χάρισμα, το ταλέντο που ήδη ενυπάρχει σε κάποια ευφυή «προικισμένα» μυαλά, με τη φιλοδοξία να αναδείξουν μικρούς Gauss, όπως ακούστηκε να λέγεται από κάποιους ιθύνοντες...να στιλβώσουν αστέρια που ούτως ή άλλως θα έλαμπαν!

Σοβαρά Ηθικά Ερωτήματα, που προκύπτουν

Είναι γεγονός πως αυξήθηκαν στον τόπο μας τις τελευταίες δεκαετίες οι απιστίες , οι προδοσίες, οι επιορκίες, οι ατιμίες, οι ατασθαλίες, οι ανομίες, οι δολιότητες, οι παραποιήσεις , οι χαλκεύσεις, οι διαστρεβλώσεις, οι διαπλοκές,τα ασυστολα ψεύδη Και αυτό είναι για ορισμένους ο σημαντικότερος λόγος ανησυχίας για το μέλλον. Πώς εξαλείφεται το ψεύδος, στις σχέσεις, στις συναλλαγές , στο λόγο. Ως μέθοδος, ως κατεύθυνση, ως σκοπός και ως αποτέλεσμα;

Πώς εξαλείφεται από τη νοοτροπία των μελλοντικών πολιτών ως προδιαγραφή και ως αυτοεκπλήρωση; Πώς εξαλείφεται πριν γίνει τρόπος κατανόησης και ερμηνείας του κόσμου για τα παιδιά μας;

Αναμφίβολα αυτά τα ερωτήματα οφείλουν να απασχολήσουν την εκπαιδευτική κοινότητα πολύ σοβαρά. Το πώς ή α-ήθεια, που έχει γίνει αιτία ντροπής αλλά και εντροπίας για τον τόπο μας, δεν θα μολύνει τις μελλοντικές γενεές !

Αριστεία, τουλάχιστον όπως προωθείται σήμερα, όμως, σημαίνει κατάφαση στις πολιτικές των τεχνοκρατών και της αγοράς, γνώση με ρήτρα ανάπτυξης αλλά και εγγύηση απάθειας και αναλγησίας. Κάθε άλλη επιστημονική περιέργεια, θεωρητική γνώση η καλλιτεχνική ποιότητα είναι, αν όχι απορριπτέα, τουλάχιστον για την ώρα, δευτερεούσης σημασίας. Έτσι απλά -και σχεδόν ολοκληρωτικά!

Πως είναι, όμως, δυνατόν να ορίζεται και να περιορίζεται ο ρόλος και η λειτουργία του Ελληνικού Προτύπου σχολείου που προωθεί την Αριστεία, έξω και πέρα από κάθε έννοια ηθικής καλλιέργειας ή δημιουργικής έκφρασης των μαθητών του ;

Όλες οι παραπάνω επισημάνσεις αποτελούν μια αφορμή για σκέψη και δεν καταλήγουν σε συγκεκριμένες προτάσεις, η διατύπωση των οποίων άλλωστε προϋποθέτει συστηματικότερη αλλά και συλλογικότερη προεργασία. Εξάλλου ο αρχικος σκοπός μας ήταν η ευαισθητοποίηση και ο προβληματισμός προς την Ανθρώπινη κατεύθυνση που η Παιδεία έχει τόσο ανάγκη, όχι μόνο στον τόπο μας.

Μπορεί, όμως, η Ελλάδα, αντλώντας δύναμη μάλιστα από τη σκληρή εμπειρία των ταπείνωσεων και του πόνου που έχει υποστεί, να επανεκκινήσει την πορεία αυτή την Ανθρώπινη της Παιδείας και του Πολιτισμού; Είναι, πιστεύουμε, ιστορικό της Χρέος!

Παδουβά Μαρία Ζάννειο Π.Π. Γυμνάσιο Πειραιά ΠΕ02

Κουφοπούλου Πηνελόπη Π.Π. Λύκειο Ζαννείου Πειραιά ΠΕ02

Νιάρχος Νικήτας Π.Π. Λύκειο Ιωνιδείου Πειραιά ΠΕ04.02

Πηγή: alfavita