Γονείς, δώστε προσοχή: η μουσικοθεραπεία βοηθά τα παιδιά με ΔΕΠΥ στη συγκέντρωση, τον αυτοέλεγχο και τις κοινωνικές δεξιότητες.
«Τίποτα δεν ενεργοποιεί τον εγκέφαλο τόσο εκτεταμένα όσο η μουσική» λέει ο Oliver Sacks, καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia και συγγραφέας του Musicophilia. Αυτός ξέρει. Ο Sacks έχει κατορθώσει– αποδεδειγμένα- να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της μουσικής για να προκαλέσει κίνηση σε παράλυτους ασθενείς με Πάρκινσον, για να μειώσει τα τικ σε ασθενείς με Σύνδρομο Tourette και σε αυτιστικά άτομα. Η πεποίθησή του ότι η μουσική μπορεί να θεραπεύσει τον εγκέφαλο, οφείλεται εν μέρει στην Gabrielle Giffords. Τον Ιανουάριο του 2011 το μέλος του Κογκρέσου, επιβίωσε από πυροβολισμό στον αριστερό κρόταφο. Επειδή η γλώσσα ελέγχεται από το αριστερό ημισφαίριο, η Giffords δεν μπορούσε να μιλήσει. Μέρος της επίπονης ανάρρωσης αποτέλεσε και η μουσικοθεραπεία, όπου ο θεραπευτής την εκπαίδευσε να χρησιμοποιεί το δεξί ημισφαίριό της – συνδέοντας τις λέξεις με τη μελωδία και το ρυθμό- για να αποκτήσει και πάλι την ικανότητα της ομιλίας.
«Ήταν σε θέση να τραγουδήσει μια λέξη πριν μπορέσει να την αρθρώσει κανονικά και οι κατεστραμμένες περιοχές του εγκεφάλου της κατακτήθηκαν μέσω της μουσικής» λέει η Concetta Tomaino, διευθύντρια του Institute for Music and Neurologic Function. «Τώρα η νευροψυχολογική κοινότητα λέει οτι ο εγκέφαλος αλλάζει και η ακουστική διέγερση μπορεί να συμβάλλει στο να γίνουν αυτές οι αλλαγές».
Η θεραπεία
Η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τα άτομα που έχουν υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό τραύμα, τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού και τους ηλικιωμένους που πάσχουν από Alzheimer. Στα παιδιά με ΔΕΠΥ η μουσικοθεραπεία αυξάνει την προσοχη και τη συγκέντρωση, μειώνει την υπερκινητικότητα και δυναμώνει τις κοινωνικές δεξιότητες.
Πώς λειτουργεί
- Η μουσική παρέχει δομή: Η μουσική είναι ρυθμός, ο ρυθμός είναι δομή και η δομή είναι κάτι που ηρεμεί τον εγκέφαλο με ΔΕΠΥ που προσπαθεί να αυτορυθμιστεί. «Η μουσική υπάρχει στο χρόνο, έχει ξεκάθαρο σημείο έναρξης, μέση και τέλος» λέει η Kirsten Hutchison, μια μουσικοθεραπεύτρια στο Music Works Northwest, ένα κοινοφελές ίδρυμα μουσικής κοντά στο Seattle. «Η δομή βοηθά το παιδί με ΔΕΠΥ να προγραμματίσει, να περιμένει και να αντιδρα».
- Η μουσική ενεργοποιεί τις συνάψεις: οι έρευνες δειχνουν ότι η ευχάριστη μουσική αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Αυτός ο νευροδιαβιβαστής –που είναι υπεύθυνος για την ρύθμιση της προσοχής, την εργαζόμενη μνήμη και τα κίνητρα- βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα στον εγκέφαλο των ατόμων με ΔΕΠΥ. «Η μουσική μοιράζεται νευρωνικά δίκτυα με άλλες γνωστικές διεργασίες» λέει η Patti Catalano, μια νευρολόγος – μουσικοθεραπεύτρια στο Music Works Northwest. «Μέσω των απεικονιστικών μεθόδων λειτουργίας του εγκεφάλου, μπορούμε να δούμε πώς επιδρά η μουσική στο αριστερό και δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. Ο στόχος της μουσικοθεραπείας είναι να δυναμώσει αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου και να βελτιώσει με αυτό τον τρόπο την συνολική λειτουργία του». Όπως η Giffords χρησιμοποίησε την μουσική για να επανεκπαιδεύσει το δεξί της ημισφαίριο προκειμένου να την βοηθήσει να μιλήσει, έτσι και τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορούν να χρησιμοποιήσουν την μουσική για να εκπαιδεύσουν τον εγκέφαλό τους να συγκεντρώνεται περισσότερο και να έχει καλύτερο αυτοέλεγχο στο σπίτι και στο σχολείο.
- Η μουσική είναι κοινωνική δραστηριότητα: «Σκεφτείτε μια ορχήστρα» λέει ο Tomaino, ένας 30χρονος βετεράνος στη μουσικοθεραπεία. «Αν λείπει ένα όργανο από την ορχήστρα, δεν μπορούμε να παίξουμε το κομμάτι. Όλες οι ‘φωνές’ είναι αναγκαίες». Αυτό διδάσκει ο Hutchison στο «Κοινωνικές Δεξιότητες Μέσω της Μουσικής», ένα πρόγραμμα 8 εβδομάδων για παιδιά 7-10 ετών. Τα παιδιά συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια, γράφουν μαζί τραγούδια και προετοιμάζονται για μια παράσταση στο τέλος του προγράμματος.
«Οι μαθητές μαθαίνουν να ακούνε, να περιμένουν τη σειρά τους, να δέχονται τις αλλαγές που συμβαίνουν και να εντοπίζουν και να ερμηνεύουν ενδείξεις» λέει ο Hutchison.
Καθημερινοί τρόποι για να συντονιστείτε με το παιδί σας:
Μήπως είναι δύσκολο να βρείτε μουσικοθεραπευτή στην περιοχή σας; Ή μηπως δεν έχετε την οικονομική άνεση για κάτι τέτοιο; Σας παρουσιάζουμε μερικούς τρόπους που μπορείτε σαν γονείς να χρησιμοποιησετε προκειμένου να βοηθήσετε μέσω της μουσικής τα παιδιά σας.
- Κλείστε την τηλεόραση: «Τα παιδιά με ΔΕΠΥ προσέχουν τα πάντα» λέει ο Catalano. «Ωστόσο είναι πιο ευαίσθητα στην ακουστική διέγερση και λιγότερο ικανά να αφήνουν πράγματα έξω, όπως την τηλεόραση». Αντικαταστήστε το μουρμούρισμα της τηλεόρασης με τους ηρεμιστικούς ρυθμούς της μουσικής. Ο Tomaino προτείνει να πειραματιστείτε με διάφορους ρυθμούς, διάφορα στυλ και διαφορετικούς καλλιτέχνες προκειμένου να βρείτε τι ηρεμεί και τι διεγείρει το παιδί σας. Παίξτε Miles Davis ενώ μαγειρεύετε, Beatles όταν κάνετε ένα παζλ και Beathoven στο πλύσιμο των πιάτων – και παρατηρήστε προσεκτικά πώς αντιδράει το παιδί σας.
- Ορίστε εσείς την διάθεση: Η ακρόαση τραγουδιών διαφορετικών ρυθμών μπορεί να επιβραδύνει ή να επιταχύνει τις πνευματικές και σωματικές διεργασίες. Σύμφωνα με τον Tomaino, διαλέγοντας πολύ προσεκτικά τα τραγούδια μπορεί κανείς να προκαλέσει μια ενστικτώδη, νευρολογική αντίδραση που το παιδί σας δεν ξέρει ότι έχει. Μπορεί η Lady Gaga να κάνει την κόρη σας να κουνηθεί; Παίξτε τα τραγούδια της για να εκτονωθεί η συσσωρευμένη ενέργεια του παιδιού. Μπορεί ο Moby να την ηρεμήσει για να χαμηλώσει τους ρυθμούς της; Παίξτε τα τραγούδια του λίγο πριν τον ύπνο. «Ο ρυθμός, η μελωδία και το τέμπο είναι εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να στοχεύσουμε συμπεριφορές που δεν σχετίζονται με την μουσική, για να εκτοξεύσουμε αλλαγές στο σώμα» λέει η Rebecca West του Music Institute of Chicago: «Μια αλλαγή στον ρυθμό μπορεί να προκαλέσει μια αντίδραση στον εγκέφαλο: Ωπ, κάτι άλλαξε. Πρέπει να προσέξω. Μπορείτε να κάνετε πιο αργό τον ρυθμό για να προκαλέσετε πιο αργές κινήσεις ή να ανεβάσετε τη μελωδία για να προκαλέσετε ευχαρίστηση».
- Δημιουργήστε μια λίστα τραγουδιών: «Πλύνε το πρόσωπο. Βούρτσισε τα δόντια. Ντύσου. Φάε πρωινό». Θα μπορούσατε σίγουρα να γράψετε κάθε βήμα της πρωινής ρουτίνας του παιδιού σε ένα χαρτί και να το κολλήσετε στον καθρέφτη του μπάνιου. Ή μπορείτε να δημιουργήσετε μια λίστα συνεχόμενων τραγουδιών, όπου το καθε ένα θα σηματοδοτεί και ένα διαφορετικό βήμα της ρουτίνας. Όταν το “Brush Your Teeth” του Raffi τελειώνει, θα ξέρει ότι θα πρέπει να ντυθεί. Και όταν ακουστεί ο Justin Bieber θα ξέρει ότι πρέπει να βάλει τις κάλστες και τα παπούτσια του. Ακόμα καλύτερο είναι να γράψετε οι ίδιοι μαζί με το παιδί ένα τραγούδι που θα αντανακλά την πρωινή του ρουτίνα, να το ηχογραφήσετε και να το βάζετε να παίζει κάθε πρωί μέχρι να γίνει δεύτερη φύση του. «Η μουσική διευκολύνει την επεξεργασία των βημάτων μιας ενέρεγειας όταν οι διαταραχές στις εκτελεστικές λειτουργίες την καθιστούν δύσκολη” λέει ο Tomaino.
- Χτυπήστε ένα τύμπανο: «Όταν θέλω να βελτιώσω την ικανότητα προσοχής ενός παιδιού, κάθομαι απέναντί του με ένα τύμπανο» λέει ο Catalano. «Παίζω έναν ρυθμό με καθαρές φράσεις, το παιδί επαναλαμβάνει, και προσθέτουμε κάθε φορά και νέα στοιχεία. Του ζητώ να ακούσει, να προσέξει και να ελέξγει την παρόρμησή του. Του δείχνω επίσης ότι αξίζει να περιμένει την σειρά του».
Οι γονείς μπορούν να κάνουν το ίδιο και στο σπίτι. Απλά χρειάζονται μια κατσαρόλα, μία ξύλινη κουτάλα και αίσθηση του χιούμορ. Ή μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια βούρτσα σαν μικρόφωνο και να τραγουδούν εναλλάξ, μια εκείνοι και μια το παιδί τους, τα μέρη ενός τραγουδιού. Με αυτό τον τρόπο θα δείξουν ότι απολαμβάνουν και οι ίδιοι το ρυθμό και την αρμονία, άρα μπορεί άνετα να προσπαθήσει και το ίδιο.
- Μην είστε επικριτικοί: Το παιδί σας μπορεί να επιμένει ότι οι Mettalica το βοηθούν στο διάβασμα. Εσείς μπορεί να προτιμάτε Bach. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το παιδί σας κάνει λάθος. «Για ποιο λόγο προτιμάμε ένα τραγούδι ή μια συμφωνία από μια άλλη; Είναι κάτι σύνθετο και προσωπικό και η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με επιστημονικό τρόπο» λέει ο Catalano.
Μερικά παιδιά με υπερευαισθησία στα ερεθίσματα προτιμούν τη σιωπή από τη μουσική. Αντιθέτως, πολλά άτομα με ΔΕΠΥ αναφέρουν ότι όταν παίζει απαλά μια μελωδία σαν background συγκεντρώνονται καλύτερα. Το τι παίζει δεν έχει τόσο σημασία. Το αποτέλεσμα μετράει. Αν τους βοηθάει ο Eminem, δεχτείτε το.
«Μου είναι πολύ πιο εύκολο να συγκεντρωθώ σε ένα θορυβώδες καφέ όταν φοράω ακουστικά παρά σε μια ήσυχη βιβλιοθήκη» λέει ο Carl O’ Donnell, φοιτητής στο Temple University. «Όπως κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν μηχανές θορύβου για να κοιμηθούν, έτσι εγώ χρησιμοποιώ την μουσική για να συγκεντρώνομαι».
Απόδοση στα ελληνικά του άρθρου Music: Sound Medicine for ADHD
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου