Πώς να τα βοηθήσετε να μιλήσουν στην τάξη και σε άλλες κοινωνικές καταστάσεις
Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ ή άλλες ΜΔ μιλούν ασταμάτητα, χωρίς να παίρνουν ανάσα. Άλλα παιδιά όμως σπανίως μιλούν έξω από το σπίτι, στο σχολείο ή σε άλλα κοινωνικά πλαίσια. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται: «Γιατί δεν μιλάει στους ανθρώπους;». Όταν το παιδί δεν είναι σε θέση να εκφραστεί λεκτικά με επιτυχία σε συγκεκριμένες καταστάσεις, μια μαθησιακή δυσκολία που είναι γνωστή ως επιλεκτική αλαλία (selective mutism), μπορεί να αποτελεί πηγή ντροπής τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ίδιους τους γονείς τους. Η επιλεκτική αλαλία, επίσης, δυσκολεύει το παιδί να δείξει στο σχολείο τι ξέρει, καθώς και να κάνει και να διατηρήσει φιλίες με άλλα παιδιά.
Μια τέτοια περίπτωση ήταν ενός κοριτσιού, της Sue, 4 ετών που της άρεσε να παίζει με τις κούκλες της. Η Sue πάντα θεωρούνταν ντροπαλή. Οι γλωσσικές της δεξιότητες φαίνονταν μια χαρά. Την εποχή, ωστόσο, του νηπιαγωγείου ήταν τόσο αγχώδης μέσα στην τάξη που της ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να επικοινωνεί με τους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές της (αν και στο σπίτι ήταν ιδιαίτερα ομιλητική, όπως ήταν και στο παρελθόν). Χάρη στην υπομονή των εκπαιδευτικών της, καθώς και με τη χρήση γνωστικών-συμπεριφορικών τεχνικών, η Sue απέκτησε την ικανότητα να μιλάει στο σχολείο-αρχικά ψιθυριστά και στη συνέχεια με κανονική φωνή.
Η επιλεκτική αλαλία επηρεάζει παιδιά όλων των ηλικιών (ακόμα και ενήλικες). Ένας έφηβος με ΔΕΠΥ που δεν μιλάει στο σχολείο και θεωρείται από τους καθηγητές του «μαθητής με χαμηλή επίδοση και χωρίς συμμετοχή» περιγράφει το πρόβλημα ως εξής: «Όταν είμαι έτοιμος και ξέρω τι θέλω να πω, τα άλλα παιδιά έχουν αλλάξει θέμα». Ένα άλλο παιδί αναφέρει: «είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθώ μια συζήτηση». Αυτοί οι μαθητές ήταν τόσο αγχωμένοι για την αδυναμία τους να μιλήσουν την κατάλληλη στιγμή που έπαψαν να σηκώνουν χέρι μέσα στην τάξη. Φοβόντουσταν ότι αν τους δοθεί ο λόγος, δεν θα μπορέσουν να μιλήσουν («θα είναι δεμένη η γλώσσα τους») και θα γίνουν ρεζίλι μπροστά στους συμμαθητές τους.
Κάποια παιδιά κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν κοινωνικές καταστάσεις στις οποείες θα πρέπει να μιλήσουν. Για παράδειγμα ένα παιδί απέφευγε να τρώει στην τραπεζαρία του σχολείου, από φόβο μήπως κάποιος καθίσει δίπλα του και προσπαθήσει να κουβεντιάσει μαζί του. Έτσι, περνούσε την ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος στη βιβλιοθήκη.
Πώς μπορεί ένα γονιός να βοηθήσει το παιδί του;
1) Μιλήστε στο παιδί για τις καταστάσεις που του προκαλούν άγχος. Κάποια παιδιά δεν μπορούν να μιλήσουν σε μεγάλες ομάδες, ενώ άλλα δεν μπορούν να μιλήσουν σε ενήλικες, ακόμα και όταν είναι μόνο οι δυο τους. Όσο περισσότερες πληροφορίες συγκεντρώσει κανείς για τις καταστάσεις που δυσκολεύουν το παιδί του, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να το βοηθήσει.
2) Αναγνωρίστε τη δυσφορία του παιδιού και δημιουργήστε ένα σχέδιο-φυγής για να το διευκολύνετε. Για παράδειγμα μπορείτε να συμφωνήσετε ότι αν νιώθει πολύ άσχημα και θέλει να απομονωθεί για λίγο, μπορεί να σφίξει το χέρι σας δύο φορές για να πάτε για λίγα λεπτά στο μπάνιο μέχρι να ηρεμήσει και να νιώσει έτοιμο.
3) Προτείνετε στο παιδί σας κάποιες φράσεις που μπορεί να χρησιμοποιεί για να κερδίσει χρόνο «πριν μιλήσει. Π.χ Δώσε μου ένα λεπτό να το σκεφτώ», «Δεν είμαι σίγουρος».
4) Κάντε εξάσκηση για να μάθει το παιδί να αντιμετωπίζει τις αγχογόνες γι’ αυτό κοινωνικές καταστάσεις. Δημιουργήστε καταστάσεις, όχι ιδιαίτερα αγχογόνες, ώστε το παιδί να έχει την δυνατότητα να εξασκηθεί στο να μιλάει με άλλους ανθρώπους. Π.χ πείτε του μια αστεία/σύντομη ιστορία και ζητήστε του να την επανέλαβε σε ένα τραπέζι με συγγενείς.
5) Λειτουργήστε σαν πρότυπο προς μίμηση. Πολλά παιδιά τείνουν να μιμούνται τις συμπεριφορές των ενηλίκων. Αν λέτε «ευχαριστώ», «παρακαλώ», «τι κάνετε;», τότε και το παιδί σας θα μάθει να κάνει το ίδιο. Οι φράσεις αυτές θα του φαίνονται οικείες και συνηθισμένες και θα του είναι σχετικά εύκολο να τις λέει. Μάθετέ του να παίρνει βαθιές αναπνοές όταν αγχώνεται, προκειμένου να χαλαρώνει. Αν δείτε ότι το παιδί σας αγχώνεται, μπορείτε να του πείτε «Βλέπω ότι είσαι αναστατωμένος. Θες να πάρουμε μαζί μερικές βαθιές αναπνοές;»
6) Ζητήστε από το παιδί σας να κλείσει τα μάτια του και να φανταστεί ότι παίρνει τον λόγο και δεν έχει καμία δυσκολία στο να εκφραστεί. Μερικά παιδιά όταν φαντάζονται τον εαυτό τους σαν ικανούς ομιλητές, αποκτούν αυτοπεποίθηση.
7) Δείξετε στο παιδί σας ότι δεν είναι το μοναδικό που έχει αυτή τη δυσκολία. Εξηγήστε του ότι και άλλα παιδιά αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα και ότι δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ντρέπονται.
Συνήθως δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω. Απαιτείται χρόνος και προσπάθεια. Ωστόσο, μπορεί να έχουν θετικά αποτελέσματα, βοηθώντας το παιδί να ξεπεράσει την δυσκολία του.
Απόδοση στα ελληνικά του άρθρου Shy Children: Help for Shyness in Children από την Ιωάννα Αγγέλου, ειδική παιδαγωγό
Διαβάστε περισσότερα για την επιλεκτική αλαλία εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου